Gminie przysługuje władztwo planistyczne. Ma prawo uchwalać tyle planów, ile chce, oraz narzucać w nich określone zasady gospodarowania na danym terenie. Plany zaś mają charakter przepisów prawa miejscowego, wiążą więc mieszkańców gminy. Naruszając je, narusza się przepisy i inwestycja, która nie jest z nimi zgodna, może zostać potraktowana jako samowola budowlana.

Przedsiębiorca, który chce zainwestować na danym terenie, a obowiązujący dla niego plan jest niekorzystny, zawsze może spróbować go zmienić. Prawo nie daje mu jednak żadnego roszczenia. Gmina może się przychylić do jego próśb, ale nie musi.

Wniosek to podstawa

Przedsiębiorca zainteresowany zmianą planu składa odpowiedni wniosek do wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Podaje w nim powody uzasadniające zmianę planu oraz korzyści, jakie odniosą z niej mieszkańcy gminy. Zwykle chodzi o zgodę na realizację konkretnej inwestycji. Przepisy nie przewidują szczegółowych procedur ani terminów na rozpatrzenie wniosku przedsiębiorcy.

W praktyce jest tak, że wójt (burmistrz, prezydent) przedstawia wniosek na posiedzeniu rady gminy (miasta), ale nie musi, zależy to od jego dobrej woli.

Jeżeli przedsiębiorca ma szczęście i przekonał do siebie radę gminy (miasta), to wówczas podejmuje ona uchwałę o przystąpieniu do zmiany planu. Może też się okazać, że niestety nic z wniosku nie wynika, czyli przedsiębiorcy nie udało się przekonać rady gminy. Wówczas nie może się on nigdzie odwołać.

Może być jednak i tak, że ma trochę szczęścia, bo gmina chce rozpocząć prace planistyczne. Dlatego osoba, której wniosek odrzucono (lub w ogóle nie rozpatrzono), powinna pilnie śledzić obwieszczenia w gazetach lokalnych oraz na stronie internetowej w gminie.

Może się zdarzyć, że akurat gmina z innych powodów rozpoczyna prace nad zmianą planu. Jest to dla inwestora szansa. Gmina bowiem zawsze zbiera wtedy wnioski od mieszkańców. Obliguje ją do tego ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Jest to więc okazja, by zawalczyć o swoje.

Rozpoczęcie procedury

Prace nad planem trwają na ogół półtora roku. I tak najpierw wójt, burmistrz, prezydent miasta ogłasza, że rozpoczyna prace nad planem miejscowym. W tym celu wywiesza obwieszczenie w urzędzie oraz w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości. Najczęściej są to plakaty w różnych rejonach miasta (wsi). Warto też zaglądać na stronę internetową urzędu gminy (miasta), tam również powinny się znaleźć odpowiednie informacje.

Obwieszczenie gminy musi mieć ściśle określoną formę, a mianowicie: zawierać informację o podjętej uchwale lub podawać jej treść, informować także o sposobie, miejscu i terminie składania wniosków dotyczących miejscowego planu (musi to być minimum 21 dni).

Gdyby któregoś z tych elementów zabrakło, to dojdzie do naruszenia procedury sporządzania planu.

Wójt, burmistrz, prezydent miasta zawiadamia także o przystąpieniu do prac na planem niektóre instytucje i urzędy. Są to m.in. wojewódzki konserwator zabytków, właściwy zarządca drogi (jeżeli sposób zagospodarowania gruntu przyległego do pasa drogowego może mieć wpływ na ruch drogowy) etc.

Do prac nad projektem zatrudnia się urbanistę, wiele jednak miast ma specjalne pracownie urbanistyczne, które się tym zajmują.

Uwaga!

Sporządzenie projektu poprzedza zebranie wniosków. W przeciwieństwie do wniosków o zmianę planu składanie tych regulują przepisy.

Wniosek może złożyć każdy. Powinien być na piśmie. Sporządzający projekt nie jest związany treścią wniosku, ale ma obowiązek go rozpatrzyć. Pominięcie tego etapu procedury lub poszczególnych wniosków może skutkować naruszeniem procedury uchwalania planu, a tym samym podważeniem ważności planu.

Wójt (burmistrz, prezydent) musi się do wniosków ustosunkować – ma obowiązek to zrobić w formie zarządzenia (lub zarządzeń), przy czym nie musi odpowiadać na każdy wniosek zarządzeniem. Może to zrobić zbiorczo, zestawiając je w tabeli i informując, czy został dany wniosek przyjęty, czy też nie. Przepisy nie wymagają podawania uzasadnień odrzucenia wniosków.

Do publicznego wglądu

Kiedy projekt planu jest już gotowy, wykłada się go w siedzibie gminy do publicznego wglądu. O tym fakcie mieszkańcy gminy muszą być poinformowani, i to odpowiednio wcześniej. Wtedy można zgłaszać uwagi. Przygotowuje się je na piśmie w terminie podanym w ogłoszeniu o wyłożeniu projektu do wglądu.

Wójt, burmistrz, prezydent może je uwzględnić, wprowadzając zmiany do planu, albo uznać, że są bezzasadne. Formą prawną rozpatrzenia uwag, tak jak i wniosków składanych do planu jest zarządzenie.

Do projektu dołącza się prognozę skutków finansowych uchwalania planu oraz oddziaływania na środowisko.

Miejscowy plan uchwala rada gminy, nie może też zapomnieć o uwagach. Jeżeli przedsiębiorca nie jest zadowolony z treści planu, to może się odwołać, ale dopiero gdy plan zostanie uchwalony. Skargi składa się do samorządowego kolegium odwoławczego, a następnie do wojewódzkiego sądu administracyjnego.