Mam dwie córki – z pierwszego małżeństwa 11-letnią i z obecnego związku dziesięciomiesięczną. Czy mogę wziąć dwa dni opieki na dziecko z pierwszego związku w swoim zakładzie, a mąż u siebie w firmie (dwa dni opieki) na naszą wspólną córkę? Czy jeśli mój obecny mąż skorzysta z dwóch dni wolnego, to czy wtedy nie utracę tego prawa na córkę z pierwszego małżeństwa? Co natomiast stanie się, gdy mój były mąż zechce skorzystać z tych dwóch dni na naszą córkę? Czy wtedy nie mogę już z obecnym mężem wziąć dwóch dni na nasze wspólne dziecko? Które z nas może je wybrać?

– pyta czytelniczka.

Uprawnienia związane z dniami wolnym na opiekę nad dzieckiem reguluje art. 188 i 1891 k.p. Stanowią one, że zwolnienie od pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, przysługuje pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat. Gdy oboje rodzice lub opiekunowie są zatrudnieni, to uprawnienie może zrealizować jedno z nich.

Dziatki z różnych związków

Kodeksowe przepisy są oczywiste, gdy rodzice wspólnie wychowują swoje dzieci lub prawni opiekunowie sprawują pieczę przyznaną im sądownie. Sprawa komplikuje się jednak, kiedy małżonkowie np. są po rozwodzie, żadne z nich nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej i choć nie mieszkają razem, nie jest im obojętny dalszy los ich potomstwa.

Przy dwóch dniach opieki Główny Inspektorat Pracy uważa, że jedynym kryterium wykorzystania tego uprawnienia jest fakt wychowywania dziecka (patrz stanowisko GIP). Natomiast Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w opinii nadesłanej do „Rzeczpospolitej" zawęziło to prawo do „wychowywania dziecka w znaczeniu prawnym" (patrz opinia MPiPS).

Możliwe warianty

Ponieważ na pytanie czytelniczki oba urzędy nie odpowiedziały nam jednoznacznie, na kilku przykładach warto prześledzić to problematyczne zagadnienie.

Przykład

Czytelniczka bierze dwa dni opieki na 11-letnią córkę z pierwszego małżeństwa. Tym samym, zgodnie ze stanowiskiem GIP, pozbawi możliwości skorzystania z tych dwóch dni nie tylko byłego, ale również obecnego męża, gdyż córkę z pierwszego małżeństwa wychowuje także z obecnym mężem.

Przykład

Czytelniczka korzysta z dwóch dni na dziesięciomiesięczną córkę ze związku z obecnym mężem. W tej sytuacji bezsporne jest, że tego prawa pozbawi swojego obecnego męża.

Co jednak z byłym mężem i jego uprawnieniem do dwóch dni na ich wspólną 11-lenią córkę? Analogicznie do przykładu 1, aby „sprawiedliwości stało się zadość", również były mąż nie powinien mieć takiego prawa.

Uwzględniając jednak stanowisko resortu pracy, który uważa, że prawo to przysługuje w momencie wychowywania dziecka w znaczeniu prawnym, to logiczne wydaje się, że jeżeli czytelniczka weźmie dwa dni na dziewczynkę z obecnego małżeństwa, to nie powinna pozbawiać byłego męża prawa do dwóch dni na ich 11-letnią córkę i odwrotnie.

Mężom lepiej

O ile sprawa wydaje się prosta, kiedy czytelniczka jako jedyna ma wolne na dziewczynkę, czy to narodzoną z pierwszego czy z obecnego związku, o tyle komplikuje się, gdy z tego prawa zechcą skorzystać ojcowie dzieci.

Przykład

Pierwszy mąż czytelniczki nie został pozbawiony praw rodzicielskich i władzę nad 11-letnią córką sprawuje z byłą żoną. Zarówno on, jak i matka mogą zgodnie z art. 188 k.p. wziąć ustawowe dni opieki. Jeżeli z przywileju tego będzie korzystał jej były mąż, to wydaje się logiczne, że obecnemu mężowi czytelniczki wolno wziąć dwa dni opieki nad ich wspólnym dziesięciomiesięcznym dzieckiem. I odwrotnie – kiedy z tych dwóch dni skorzysta obecny jej mąż, wtedy nie powinien tego prawa być pozbawiony były partner czytelniczki.

O takiej sytuacji kodeks pracy jednak nic nie mówi. Na tych przykładach widać, że wiele jest niejasności związanych z prawem do dwóch dni wolnego. Niewykluczone więc, że u dawnych partnerów ten będzie miał więcej praw, kto szybciej zadeklaruje opiekę nad dzieckiem. Może zatem warto je uregulować w sposób precyzyjny i niebudzący wątpliwości?

STANOWISKO GŁÓWNEGO INSPEKTORATU PRACY Z 7 LISTOPADA 2011 R. W SPRAWIE DWÓCH DNI OPIEKI NA DZIECKO

Zgodnie z art. 188 kodeksu pracy pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na dwa dni z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Jak wynika z przepisu, nie ma rozróżnienia, z którego związku małżeńskiego jest dziecko, a jedynym kryterium wykorzystania tego uprawnienia jest fakt wychowywania dziecka lub dzieci. Przy czym dwa dni płatnego zwolnienia przysługują na wszystkie wychowywane dzieci, a nie na każde z nich. Wobec tego, jeżeli z dwóch dni na opiekę skorzysta czytelniczka, niezależnie od tego, na które dziecko, z uprawnienia nie będzie mógł skorzystać ojciec, ponieważ przysługuje ono tylko jednemu rodzicowi i tylko raz w roku kalendarzowym. O tym, które z rodziców skorzysta z dni na opiekę, decydują wzajemnie.

Stanowisko GIP publikujemy na stronie www.rp.pl/artykul/842186.html

OPINIA MINISTERSTWA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Z 20 PAŹDZIERNIKA 2011 W SPRAWIE ART. 188 i 189 K.P. (DNI WOLNE NA DZIECKO)

Zgodnie z art. 188 kodeksu pracy zwolnienie od pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, przysługuje pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko. Uprawnienie uwarunkowane jest zatem faktem wychowywania dziecka, co w ocenie MPiPS dotyczy pracowników „wychowujących dziecko" w znaczeniu prawnym. Ponadto zwolnienie przysługuje w wymiarze dwóch dni w roku kalendarzowym bez względu na liczbę dzieci wychowywanych przez pracownika. W sytuacji, gdy oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, zgodnie z art. 189 k.p. z powyższego uprawnienia może korzystać jedno z nich. Jednocześnie informujemy, że opinie MPiPS nie mają charakteru wiążącego dla stron stosunku pracy, sądów pracy, a także organów kontrolnych.

Stanowisko Departamentu Prawa Pracy MPiPS publikujemy na stronie www.rp.pl/artykul/842196.html