Szczególnej kontroli ZUS podlegały zwolnienia lekarskie budzące wątpliwości co do liczby dni niezdolności do pracy z tytułu określonego schorzenia, kolejne zwolnienia wydane po uprzednim skróceniu okresu niezdolności do pracy przez lekarza orzecznika ZUS, zwolnienia wystawiane po ustaniu ubezpieczenia.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości ZUS stosuje sankcje określone obowiązującymi przepisami, co skutkuje w odniesieniu do:

- osoby, która otrzymała zwolnienie lekarskie, skróceniem okresu niezdolności do pracy, a tym samym skróceniem okresu, za który zostanie wypłacony zasiłek chorobowy.

- lekarzy wystawiających zwolnienia lekarskie wydaniem decyzji o cofnięciu upoważnienia do wystawiania zaświadczeń lekarskich, a w szczególnie rażących przypadkach zawiadomieniem prokuratury.

[srodtytul]Najpierw wezwanie, a potem badanie[/srodtytul]

Zgodnie z art. 59 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich podlega kontroli. Kontrolę wykonują lekarze orzecznicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W celu kontroli lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może:

- przeprowadzić badanie lekarskie ubezpieczonego: w wyznaczonym miejscu lub w miejscu jego pobytu;

- skierować ubezpieczonego na badanie specjalistyczne przez lekarza konsultanta Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;

- zażądać od wystawiającego zaświadczenie lekarskie udostępnienia dokumentacji medycznej dotyczącej ubezpieczonego stanowiącej podstawę wydania zaświadczenia lekarskiego lub udzielenia wyjaśnień i informacji w sprawie;

- zlecić wykonanie badań pomocniczych w wyznaczonym terminie.

Ubezpieczony jest obowiązany udostępnić posiadaną dokumentację medyczną lekarzowi przeprowadzającemu badanie.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wysyła do ubezpieczonego za zwrotnym potwierdzeniem odbioru wezwanie, w którym określa termin badania przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo przez lekarza konsultanta, lub dostarczenia posiadanych wyników badań pomocniczych.

[srodtytul]Nieważny dokument[/srodtytul]

W razie uniemożliwienia badania lub niedostarczenia posiadanych wyników badań w terminie wskazanym w wezwaniu zaświadczenie lekarskie traci ważność od dnia następującego po tym terminie.

Jeżeli po analizie dokumentacji medycznej i po przeprowadzeniu badania ubezpieczonego lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określi wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w zaświadczeniu lekarskim, za okres od tej daty zaświadczenie lekarskie traci ważność.

Może tak się stać również w przypadku, gdy po analizie dokumentacji medycznej i po przeprowadzeniu badania ubezpieczonego lekarz orzecznik określi wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w zaświadczeniu lekarskim.

W takiej sytuacji zwolnienie traci ważność od tej daty, a lekarz orzecznik ZUS wystawia zaświadczenie – ZUS ZLA/K, wręczając je w dniu badania ubezpieczonemu.

Zaświadczenie jest traktowane na równi z zaświadczeniem stwierdzającym brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku, wydawanym w myśl art. 229 § 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AE89BF528781D2C42167CAF23691862B?id=76037]Kodeksu pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)[/link].

W obu przypadkach ZUS wydaje decyzję o braku prawa do zasiłku, przy czym kopię przesyła pracodawcy ubezpieczonego, którego ta decyzja dotyczy.

[srodtytul]Wnioski o zmianę[/srodtytul]

Jeżeli osobie otrzymującej wezwanie nie odpowiada wyznaczona data badania, np. z powodu pogorszenia stanu zdrowia lub konieczność wizyty w specjalistycznej poradni, wówczas można wystąpić o zmianę terminu.

Wniosek taki powinien być jednak należycie uzasadniony i udokumentowany. Kwestia przesunięcia terminu badania w przypadku wezwań mających na celu skontrolowanie stanu zdrowia osoby przebywającej na zwolnieniu lekarskim rzadko jednak bywa rozpatrzona pozytywnie ze względu na cel takiej kontroli.

Czasem nie ma też praktycznie możliwości wyznaczenia innego terminu z uwagi na kończące się zwolnienie, które miało zostać poddane sprawdzeniu.

Wezwany może także wnioskować o zmianę miejsca przeprowadzenia badania, np. z oddziału ZUS na miejsce jego pobytu. W tym celu musi przedłożyć zaświadczenie lekarskie potwierdzające niemożność odbycia podróży lub pobyt w szpitalu.

[ramka][b]Sprzeciw albo od razu odwołanie[/b]

Niezadowoleni z decyzji lekarza orzecznika ZUS mogą skorzystać z drogi odwoławczej. Generalnie przysługuje im prawo wniesienia sprzeciwu do komisji lekarskiej na zasadach określonych w art. 14 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=34F2C60462A8453ADD11CEE1767C9932?id=324468]ustawy o emeryturach i rentach z FUS (DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.)[/link].

Wnosi się go za pośrednictwem jednostki ZUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej w ciągu 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia.

Ta procedura nie dotyczy jednak badań, które mają na celu sprawdzenie, czy stan zdrowia wezwanego uzasadnia pobyt na zwolnieniu lekarskim. W tych przypadkach od razu przysługuje prawo wniesienia odwołania do sądu.

Wynika to z faktu, iż nie występuje tu orzeczenie lekarza orzecznika, od którego można by wnieść sprzeciw, lecz wydawana jest decyzja o braku prawa do zasiłku.[/ramka]