[b]Pracownik był na zwolnieniu lekarskim przez 68 dni. Od następnego dnia po chorobie przebywał na trzymiesięcznym urlopie bezpłatnym.

Czy przed tym urlopem powinnam zażądać od niego zaświadczenia od lekarza, że jest zdolny do wykonywania pracy, czy powinien dostarczyć takie pismo dopiero po powrocie do pracy z urlopu bezpłatnego? [/b]– pyta czytelniczka.

Pracodawca powinien skierować pracownika na badania kontrolne przed powtórnym podjęciem pracy. Zgodnie z art. 229 § 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link] jeśli niezdolność do pracy spowodowana chorobą trwała dłużej niż 30 dni, podwładny podlega kontrolnym badaniom lekarskim, aby ustalić zdolność do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

[srodtytul]Finansuje firma[/srodtytul]

Zasady przeprowadzania badań kontrolnych określa rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (DzU nr 69, poz. 332).

Po przeprowadzeniu takiego badania lekarz wystawia zaświadczenie stwierdzające przeciwwskazania zdrowotne do pracy na określonym stanowisku lub ich brak (§ 1 ust. 2 rozporządzenia). Bez aktualnego orzeczenia lekarza stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku pracodawca nie może dopuścić pracownika do jej wykonywania (art. 229 § 4 k.p.).

To pracodawca ma obowiązek skierować pracownika na badania kontrolne (§ 4 ust. 1 rozporządzenia). Zgodnie z art. 229 § 6 k.p. ponosi on także związane z nimi koszty. Dlatego szef nie może żądać, aby podwładny dostarczył zaświadczenie lekarskie potwierdzające zdolność do wykonywania pracy, ale powinien sam skierować go na wymagane badania kontrolne.

Stanowisko takie potwierdził[b] Sąd Najwyższy (wyroki: z 18 maja 2006 r., III PK 26/06, i z 21 czerwca 2005 r., II PK 319/04).[/b]

Jeżeli natomiast pracownik odmawia poddania się badaniom po długiej chorobie z przyczyn, które leżą wyłącznie po jego stronie, uzasadnia to niedopuszczenie go do wykonywania pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia [b](wyrok SN z 23 września 2004 r., I PK 541/03)[/b].

[srodtytul]Kiedy wizyta potrzebna[/srodtytul]

Pewne wątpliwości może natomiast budzić to, czy pracownik może udać się na urlop bezpłatny bezpośrednio po okresie, kiedy był niezdolny do pracy wskutek choroby. A może powinien wcześniej poddać się badaniom kontrolnym?

Z dotychczasowej wykładni przepisów wynikało, że urlop bezpłatny jest swoistą umową między stronami, na mocy której szef zgadza się na wniosek pracownika zwolnić go z obowiązku świadczenia pracy, a równocześnie sam zostaje zwolniony z obowiązku zapłaty wynagrodzenia.

Dlatego uważano, że aby pracownika zwolnić ze świadczenia pracy, najpierw powinien zostać do niej dopuszczony po długotrwałej chorobie, a w tym celu konieczne jest przeprowadzenie badań kontrolnych.

Pogląd ten należy jednak zrewidować w świetle wyroku SN z 20 maja 2008 r. (II PK 214/07).

Odnosił się on do pracownika, który udał się na urlop wypoczynkowy bezpośrednio po okresie niezdolności do pracy wywołanej chorobą trwającą ponad 30 dni.

W uzasadnieniu wyroku SN stwierdził, że badania mają na celu ustalenie zdolności pracownika do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku, a ponieważ urlop wypoczynkowy polega na czasowym niewykonywaniu pracy, dlatego nie można przyjąć, że warunkiem jego rozpoczęcia jest przeprowadzenie badań kontrolnych.

[srodtytul]Po prostu wolne od zajęć[/srodtytul]

Ten pogląd SN należy w pełni zastosować także do urlopu bezpłatnego. W tym czasie pracownik także jest zwolniony z wymogu świadczenia pracy. Dlatego nie ma podstaw, aby warunkiem rozpoczęcia urlopu bezpłatnego bezpośrednio po chorobie przekraczającej 30 dni było ustalenie, czy zatrudniony jest zdolny do wykonywania pracy.

Ponadto aktualnym zaświadczeniem lekarskim stwierdzającym brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku, o którym mowa w art. 229 § 4 k.p., jest to wskazujące stan zdrowia w dniu, w którym pracownik ma zostać dopuszczony do wykonywania pracy [b](wyrok SN z 19 grudnia 2002 r., I PK 44/02)[/b].

Ponieważ do faktycznego dopuszczenia pracownika czytelniczki do pracy dojdzie dopiero po jego urlopie bezpłatnym, to badania kontrolne powinien on wykonać dopiero wtedy.

Należy także przypomnieć orzeczenie SN dotyczące wpływu stanu zdrowia pracownika na okres trwania urlopu bezpłatnego.

[b]W wyroku z 30 sierpnia 1973 r. (I PR 408/73) SN stwierdził[/b] m.in., że „wobec zawieszenia obowiązku świadczenia pracy i wzajemnego obowiązku płacenia wynagrodzenia, przeszkody w wykonywaniu pracy w okresie urlopu bezpłatnego pozostają bez wpływu na stan zawieszenia wymienionych praw, chociażby przeszkody te w okresie pozaurlopowym usprawiedliwiały z reguły nieobecność w pracy i uzasadniały płacenie wynagrodzenia”.

Zgodnie z opinią SN choroba pracownika w okresie urlopu bezpłatnego nie powoduje wyłączenia czasu trwania niedyspozycji z okresu urlopowego i przedłużenia go o czas choroby. Skoro zatem urlop bezpłatny nie przedłuża się ze względu na niezdolność pracownika do pracy, to nie powinna ona także wpływać na możliwość rozpoczęcia urlopu bezpłatnego przez podwładnego.

[i]Autor jest ekspertem w kancelarii KPMG D. Dobkowski sp.k.[/i]