Jeśli dojdzie do wypadku przy pracy, poszkodowany ma prawo żądać określonych świadczeń z ZUS. Ich rodzaje oraz warunki przyznania określa [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=2DC66C63C3D1A73443DE0CD1B0B2006E?id=327997]ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 167 poz. 1322)[/link].

Jeśli na przykład z powodu wypadku pracownik stał się niezdolny do pracy, może liczyć na zasiłek chorobowy. Natomiast gdy po jego wyczerpaniu wciąż nie może pracować, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokuje odzyskanie przez niego zdolności do pracy, otrzymać może świadczenie rehabilitacyjne.

[srodtytul]Uszkodzony majątek[/srodtytul]

Jednak na tym nie kończą się rekompensaty dla poszkodowanego. Jeśli w związku z wypadkiem jego przedmioty osobistego użytku oraz te niezbędne do wykonywania pracy ulegną uszkodzeniu, może wystąpić do pracodawcy o odszkodowanie. Tak samo będzie, gdy takie rzeczy zostaną utracone. Tak wynika z art. 237[sup]1[/sup]§ 2 k.p.

Przy czym odszkodowanie to nie dotyczy utraty lub uszkodzenia pojazdów samochodowych oraz utraconych wartości pieniężnych. Pracodawca za takie szkody nie odpowiada na podstawie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link] z tytułu wypadku przy pracy, ale według zasad określonych w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksie cywilnym[/link].

[srodtytul]Dodatkowe odszkodowanie [/srodtytul]

Także na podstawie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] poszkodowany może dochodzić roszczeń od pracodawcy z tytułu czynów niedozwolonych (delikt) oraz świadczeń uzupełniających – zadośćuczynienia, renty wyrównawczej. Orzekał o tym [b]Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z 14 grudnia 1990 r. (III PZP 20/90)[/b]. Przy czym możliwość dochodzenia roszczeń odszkodowawczych od pracodawcy ma charakter uzupełniający.

Zatem pracownik może skutecznie wystąpić przeciwko pracodawcy dopiero po uzyskaniu świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego wypłacanego przez ZUS. Świadczenia z ZUS są limitowane co do wysokości. Przez co mogą nie rekompensować w całości poniesionych przez poszkodowanego pracownika strat na osobie.

A co, gdy pracownik wystąpi z roszczeniem cywilnoprawnym zanim dostanie świadczenie z ZUS? Jego powództwo będzie przedwczesne i zostanie oddalone. Jednak po uzyskaniu świadczenia z ubezpieczenia pracownik będzie mógł dochodzić roszczenia uzupełniającego na drodze sądowej.

[srodtytul]Gdy była wina...[/srodtytul]

Jeśli chodzi o podstawy prawne żądań poszkodowanego, to często znaczenie ma art. 415 k.c. Zgodnie z nim, [b]kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, zobowiązany jest do jej naprawienia[/b]. Natomiast osoba prawna jest obowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej z winy jej organu.

Zatem, aby zaistniała odpowiedzialność, muszą zaistnieć trzy przesłanki: szkoda; fakt, z którym ustawodawca łączy odpowiedzialność sprawcy; oraz związek przyczynowy między działaniem sprawcy i szkodą.

Na pracowniku ciąży obowiązek udowodnienia zaistnienia wymienionych przesłanek. Jeśli temu nie sprosta, pracodawca nie poniesie odpowiedzialności za szkodę. Winą pracodawcy może być zaniedbanie obowiązków związanych z zapewnieniem pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Pracodawca odpowiada nie tylko za naruszenie przepisów BHP, ale także za złamanie ogólnych zasad BHP wynikających z doświadczenia życiowego czy reguł bezpiecznego wykonywania określonego rodzaju pracy. Pracodawca odpowiada także za naruszenie zasad współżycia społecznego. Ich naruszenie stanowi bowiem czyn niedozwolony. Tak też wskazywał [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 11 czerwca 2003 r. ( I PK 273/02)[/b].

[srodtytul]... lub ryzyko[/srodtytul]

Pracodawca może też ponosić odpowiedzialność na zasadzie ryzyka z art. 435 k.c. Zgodnie z tym przepisem prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu.

Przepis ten będzie miał zastosowanie przede wszystkim do takich pracodawców, jak zakłady energetyczne czy budowlane. Tam bowiem wykorzystywane są siły przyrody z założenia stanowiące zwiększone zagrożenie.

Dla powstania odpowiedzialności wystarczy, aby wystąpił związek przyczynowy między ruchem danego przedsiębiorstwa a szkodą. Udowadnia go poszkodowany.

Związek przyczynowy między określonym schorzeniem poszkodowanego a ruchem przedsiębiorstwa lub zakładu przemysłowego emitującego szkodliwe dla zdrowia substancje należy uznać za wykazany już w razie ustalenia, że poszkodowany był narażony na działanie szkodliwych zanieczyszczeń, emitowanych przez to przedsiębiorstwo lub zakład, których normalnym następstwem może być schorzenie poszkodowanego.

Tak uznał [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 6 października 1976 r. (IV CR 380/76)[/b].

[b]Uwaga! Pracodawca nie poniesie odpowiedzialności z art. 435 k.p., gdy szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.[/b] Siła wyższa to zdarzenie wyjątkowe, nadzwyczajne, którego zajście jest niemożliwe do przewidzenia i zapobieżenia. Przykładowo mogą to być pożar czy powódź.

Zgodnie z [b]wyrokiem Sądu Najwyższego z 8 listopada 1988 r. (II CR 315/88)[/b] wyłączenie odpowiedzialności przedsiębiorstwa z uwagi na wyłączną winę osoby trzeciej wymaga identyfikacji tej osoby.

[srodtytul]Wszelkie koszty[/srodtytul]

Na co może liczyć osoba w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia?

Zgodnie z art. 444 § 1 k.c. na naprawienie szkody obejmujące wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

Jeżeli natomiast poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

Ponadto sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

[ramka][b]Ważne [/b]

Dopuszczalne jest dochodzenie przez pracownika od pracodawcy roszczeń uzupełniających z tytułu wypadków przy pracy, opartych na przepisach prawa cywilnego.[/ramka]

[ramka][b]Właściwość sądowa[/b]

Spory o roszczenia cywilnoprawne z art. 237[sup]1[/sup] § 2 k.p. są sprawami ze stosunku pracy i podlegają rozpoznaniu przez sądy pracy. Do tych roszczeń mają zastosowanie przepisy kodeksu pracy dotyczące przedawnienia.

Zgodnie z art. 291 § 1 k.p. roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. [/ramka]