Niektóre świąteczne miesiące komplikują harmonogramy czasu pracy. Początkujący pracodawcy pytają, jak policzyć robocze godziny oraz czy i kiedy oddać dzień wolny. Dla tych, którzy przygodę z czasem pracy dopiero zaczynają, tłumaczymy najważniejsze zasady związane z organizacją pracy w świątecznych okresach.

W kwietniu sprawa jest prosta, bo żadne ze świąt nie przypada w dniu wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Jedyne, o czym należy pamiętać, to krótszy wymiar.

[srodtytul]Matematyczne rachunki[/srodtytul]

Przypominam, że chodzi o godziny pracy, które zatrudniony powinien przepracować w danym okresie rozliczeniowym, np. w ciągu miesiąca, dwóch, trzech, a nawet 12, gdy firma zastosuje rozwiązania z pakietu antykryzysowego. W tym zakresie matematyczne rachunki reguluje art. 130 k.p. i wynika z niego, że każda kadrowa musi przebrnąć przez trzy etapy:

[b]ETAP 1. SZACUJEMY NORMĘ[/b]

Mnożymy 40 godzin (norma średniotygodniowa) przez liczbę pełnych tygodni w okresie rozliczeniowym, a następnie do otrzymanej liczby dodajemy iloczyn ośmiu godzin (norma dobowa) przez liczbę dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku (tzw. dni wystające).

To na tym etapie trzeba pamiętać o prawidłowej definicji tygodnia. Przypominam, że rozpoczyna się on od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego, a nie pierwszego dnia tygodnia kalendarzowego.

[b]ETAP 2. ODLICZAMY ŚWIĘTA[/b]

Jeżeli w okresie rozliczeniowym święto wypada w innym dniu niż niedziela, to zmniejszamy wymiar czasu pracy o osiem godzin z tytułu każdego z tych świąt. W kwietniu święta są dwa, ale wymiar obniżamy tylko o osiem godzin, tj. z tytułu jednego z nich, bo pierwszy dzień Wielkanocy to niedziela. Inaczej będzie w maju.

Pierwszy i trzeci dzień tego miesiąca to odpowiednio sobota i poniedziałek. Dlatego ogólną liczbę roboczych godzin pomniejszymy o 16 z tytułu Święta Pracy i Święta Konstytucji.

[b]ETAP 3. ODEJMUJEMY NIEOBECNOŚCI[/b]

Gdy w okresie rozliczeniowym pracownik ma nieobecność usprawiedliwioną, to szef obniża wymiar jego czasu pracy o liczbę godzin tej absencji w firmie, jeśli te godziny – zgodnie z rozkładem czasu pracy – przypadały do przepracowania w czasie tej absencji.

[ramka][b]Przykład[/b]

[b]Obliczamy wymiar czasu pracy w kwietniu i w maju:[/b]

[b]KWIECIEŃ[/b]

40 godzin x 4 = 160 godzin

160 godzin + 16 godzin (8 godzin x 2 dni wystające) = 176 godzin

176 godzin – 8 godzin (święto wypadające 5 kwietnia w poniedziałek) = 168 godzin

[b]MAJ[/b]

40 godzin x 4 = 160 godzin

160 godzin + 8 godzin (8 godzin x 1 dzień wystający) = 168 godzin

168 godzin – 16 godzin (święto wypadające 1 i 3 maja) = 152 godziny[/ramka]

Podanej metody obliczania wymiaru czasu pracy nie stosujemy przy pracy w ruchu ciągłym, bo art. 138 k.p. wprowadza w tym zakresie odmienne reguły.

Wynika z niego, że najpierw od liczby dni kalendarzowych w danym okresie rozliczeniowym odliczamy niedziele‚ święta oraz dni wolne od pracy wynikające z reguły z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, a następnie otrzymaną liczbę dni mnożymy przez osiem i wynik sumujemy z liczbą godzin‚ o jakie został przedłużony czas pracy.

[srodtytul]Za sobotę[/srodtytul]

Obniżenie wymiaru o święta to niejedyny obowiązek z nimi związany. W firmach, w których takie dni pokrywają się z niepracującą sobotą (w większości firm dzień wolny z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy), zatrudnionym trzeba oddać szósty dzień tygodnia w innym terminie, byle do końca okresu rozliczeniowego.

W kwietniu tego problemu nie ma, ale w maju już tak, bo [b]Święto Pracy (pierwszy dzień tego miesiąca) wypada właśnie w sobotę[/b]. Zobaczmy zatem, co kolejny miesiąc przyniesie w tym zakresie.

Przede wszystkim [b]wolne za 1 maja będziemy oddawać do końca okresu rozliczeniowego, czyli w miesięcznych okresach rozliczeniowych do końca maja[/b]. A w dłuższych, np. trzymiesięcznych (kwiecień – czerwiec), do końca czerwca.

[b]– A co jeśli zatrudniony odebrał wolne za majowe święto wcześniej, zanim ono wystąpiło?[/b] – pyta czytelnik.

Nie ma w tym nic złego. Chodzi bowiem o to, by zmieścić się w okresie rozliczeniowym. Oddanie wolnego później, po zamknięciu okresu rozliczeniowego, spowoduje, że pracodawca naruszy zasadę przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy i popełni tym samym wykroczenie. Zatrudniony utraci bowiem jeden z przysługujących mu tzw. szóstych dni tygodnia.

[srodtytul]Chory i…[/srodtytul]

W jednej z firm pracownicy mieli przedłużony wielkanocny weekend, bo wolne za 1 maja odbierali 2 kwietnia. Jeden z zatrudnionych był jednak chory w tym czasie. Nie oznacza to jednak, że wolnego trzeba mu udzielić w innym terminie.

Pracodawca już to zrobił. Odbiór wolnego zaplanował z wyprzedzeniem. Nie mógł przecież przewidzieć, że pracownik będzie na zwolnieniu lekarskim. Jedyne, co szef musi zrobić, to obniżyć wymiar czasu pracy o godziny usprawiedliwionej nieobecności. Tak stanowi art. 130 § 3 k.p.

[srodtytul]… na urlopie[/srodtytul]

Wolnego nie udzielamy ponownie także wtedy, gdy odbiór wolnego za święto pokrywa się z pracowniczymi urlopami. Podobnie jak przy absencji chorobowej pracodawca oddał wolne za utracony szósty dzień tygodnia. To, że zatrudniony przebywał w tym czasie na urlopie, nie ma znaczenia. Przecież urlopu udzielamy na dni robocze.

A co jeśli urlop pokrywa się z sobotnim świętem? Wtedy pracownik nie traci prawa do dodatkowego dnia wolnego. Tak jak inni utracił dzień wolny z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy i trzeba mu go oddać.

[ramka][b]Albo wolne, albo rekompensata[/b]

Jeżeli w okresie rozliczeniowym są święta, to należy pamiętać także o:

- zakazie pracy w tym dniu w placówkach handlowych oraz

- rekompensowaniu zaplanowanej na ten dzień pracy.

W pierwszym przypadku zatrudnieni na etacie np. w sklepach zyskują dodatkowy dzień wolny, bo w święta i świąteczne niedziele muszą mieć wolne.

A co z pozostałymi, których ten zakaz nie dotyczy? Jeżeli praca w święto i tak samo w niedzielę wynika z potrzeb organizacyjnych firmy, a w stosunku do danego pracownika [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeks pracy[/link] dopuszcza pracę w te dni, to wolne z tego tytułu trzeba zagwarantować w innym terminie.

Zobrazujmy to na przykładzie kwietnia. 4 dzień tego miesiąca to niedziela i pierwszy dzień święta Wielkanocy. Z kolei 5 kwietnia to poniedziałek wielkanocny.

Z harmonogramu wynika, że zatrudniony pracował w te dni, ale za to 9 (piątek) i 12 kwietnia (poniedziałek) ma wolne.[/ramka]