Osoby zatrudnione na budowach, często wykonując swoje obowiązki, muszą podróżować po różnych miejscowościach. Nowy projekt, który otrzymuje zatrudniający ich zakład, może oznaczać konieczność czasowego wyjazdu poza miejsce stałego zamieszkania. Tacy podwładni za niedogodności związane ze zmianami mogą otrzymywać pewne świadczenia. Na jakiej podstawie?

[srodtytul]Uchylony przepis...[/srodtytul]

Do 1996 r. był to art. 79 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link].

Następnie przepis ten został skreślony przez art. 1 pkt 74 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=73800]ustawy z 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (DzU 1996 r. nr 24 poz. 110)[/link].

Zgodnie z art. 79 k.p. zasady wynagradzania za pracę oraz przyznawania innych świadczeń związanych z pracą określał minister pracy i polityki socjalnej po porozumieniu z ogólnokrajową organizacją międzyzwiązkową.

Na jego podstawie wydane zostało [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=70964]zarządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 14 sierpnia 1990 r. w sprawie świadczeń dla pracowników czasowo przeniesionych (MP nr 32, poz. 258 ze zm.)[/link].

Artykuł 79 k.p. stał się nieaktualny w związku z nowym sposobem ukształtowania kompetencji stron układów zbiorowych pracy oraz w następstwie bardzo wąskiego ujęcia uprawnień ministra pracy i polityki socjalnej w zakresie określania zasad wynagradzania za pracę w 77[sup]3[/sup] k.p. (tak też Walerian Sanetra w: Józef Iwulski, Walerian Sanetra Komentarz do kodeksu pracy, Warszawa 2009).

[srodtytul]... i aktualne zarządzenie[/srodtytul]

Jednak obowiązujące do dnia wejścia w życie nowelizacji z 1996 r. przepisy określające zasady wynagradzania za pracę oraz przyznawania innych świadczeń związanych z pracą, wydane na podstawie art. 79, zachowały moc do czasu objęcia pracowników, których te przepisy dotyczą i w zakresie przedmiotu w nich normowanego, postanowieniami układu zbiorowego pracy lub innymi przepisami prawa pracy. Czyli?

Przepisy zarządzenia mają zastosowanie do pracowników czasowo przeniesionych, zatrudnionych w państwowych przedsiębiorstwach budowlano-montażowych oraz przedsiębiorstwach (zakładach), w których 1 kwietnia 1981 r. w zakresie świadczeń dla czasowo przeniesionych obowiązywały zasady określone w układzie zbiorowym pracy dla budownictwa.

Natomiast pracodawcy prywatni i spółki prawa handlowego mogą takie kwestie zapisać w przepisach wewnątrzzakładowych, bądź odwołać się bezpośrednio do zarządzenia.

[srodtytul]Za zgodą delegowanego[/srodtytul]

Kto jest czasowo przeniesionym w rozumieniu zarządzenia? Zgodnie z jego § 2 jest to pracownik, który wyraził zgodę na okresowe przeniesienie go do pracy na inny teren poza miejscowość stałego zamieszkania (zakwaterowania), a był zatrudniony:

- w miejscowości stałego zamieszkania lub codziennie dojeżdżał do pracy z miejscowości stałego zamieszkania bądź 

- w innej miejscowości niż miejscowość stałego zamieszkania i mieszkał w hotelu pracowniczym lub kwaterze wynajętej przez przedsiębiorstwo.

[srodtytul]Co się należy[/srodtytul]

Pracownikowi, który na skutek czasowego przeniesienia utracił możliwość codziennego powrotu do miejscowości stałego zamieszkania lub zakwaterowania, [b]przysługuje zwrot kosztów przejazdu do miejsca czasowego przeniesienia i z powrotem według ogólnie obowiązujących przepisów.[/b]

Jednak to nie wszystko.

[b]Takiej osobie należy się jeszcze dodatek za rozłąkę[/b]. To 6,30 zł za każdy dzień pobytu w miejscowości czasowego przeniesienia (łącznie z dniami podróży w związku z rozpoczęciem lub zakończeniem czasowego przeniesienia).

Tu uwaga! Wysokość dodatku wynika z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=73033]zarządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 27 marca 1995 r. zmieniającego zarządzenie w sprawie świadczeń dla pracowników czasowo przeniesionych (MP nr 16, poz. 201)[/link]. Zatem od 15 lat nie była zmieniana.

Dlatego w przepisach wewnętrznych pracodawcy ustalają dodatki w wyższej kwocie. Czasem przyjmują, że odpowiada on wysokości diety za czas krajowej podróży służbowej. Aktualnie jest to 23 zł.

A to przez to, że dodatek za rozłąkę wypłacany pracownikom czasowo przeniesionym – do wysokości diet z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju jest wolny od podatku dochodowego od osób fizycznych oraz nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Przy czym dodatek nie przysługuje za dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy. Dotyczy to także okresu pobytu na leczeniu w szpitalu lub w izbie chorych, w czasie którego pracownik otrzymywał bezpłatne wyżywienie.

Tak samo jest w czasie, gdy podwładny korzysta z urlopu wypoczynkowego oraz ze zwolnień od pracy, udzielonych na podstawie ogólnie obowiązujących przepisów i za okres niezdolności do pracy wskutek choroby, jeżeli w czasie zwolnienia od pracy lub niezdolności do pracy pracownik nie przebywał w miejscowości czasowego przeniesienia.

[srodtytul]Najtańszy bilet[/srodtytul]

Jeżeli pracownik utracił możliwość codziennego powrotu do miejsca zamieszkania lub zakwaterowania, [b]pracodawca powinien też po każdych zakończonych 14 dniach czasowego przeniesienia zwrócić koszty przejazdu do miejsca stałego zamieszkania i z powrotem najtańszym publicznym środkiem lokomocji w związku z odwiedzeniem rodziny w dniach wolnych od pracy.[/b]

Ale zwrot kosztów przejazdu nie przysługuje, jeżeli pracownik nie stawił się w terminie do pracy bez uzasadnionej przyczyny.

Poza tym szef powinien zapewnić podwładnemu bezpłatne zakwaterowanie. W przeciwnym razie jego obowiązkiem będzie refundacja kosztów zakwaterowania w wysokości stwierdzonej rachunkiem.

A w przypadku niezapewnienia bezpłatnego zakwaterowania i nieprzedłożenia rachunku? Przysługuje ryczałt za nocleg w wysokości 150 proc. dodatku za rozłąkę.

[srodtytul]Bez potrzeby hotelu[/srodtytul]

Co dostanie pracownik czasowo przeniesiony, który ma możność codziennego powrotu do miejsca stałego zamieszkania lub zakwaterowania? [b]Należy mu się ryczałt w wysokości odpowiadającej jednej trzeciej dodatku za rozłąkę za każdy dzień przepracowany.[/b]

Przy czym tak jest, jeżeli czas przejazdu do pracy i z powrotem publicznym środkiem lokomocji lub środkiem transportu przedsiębiorstwa, a w razie braku takich środków - czas pieszego dojścia, przekracza dwie godziny.

Do czasu przejazdu nie wlicza się jednak czasu dojścia pieszego lub dojazdu własnym środkiem transportu do stacji (przystanku) publicznego środka lokomocji lub środka transportu przedsiębiorstwa.  

Czasowo przeniesionemu, który ma możliwość powrotu do domu, przysługuje również zwrot faktycznych kosztów przejazdu najtańszym publicznym środkiem lokomocji lub bezpłatny przejazd w razie dojazdu transportem przedsiębiorstwa. Tutaj nie ma znaczenia czas przejazdu.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Przepisy zarządzenia nie mają zastosowania do osób delegowanych lub odbywających podróże służbowe na podstawie przepisów w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju.[/ramka]

[ramka][b]Co na to orzecznictwo[/b]

Według [b]wyroku Sądu Najwyższego z 13 marca 1997 r. (I PKN 45/97),[/b] jeżeli zakładowy system wynagradzania przewiduje, że stawka wynagrodzenia zasadniczego w najniższej kategorii zaszeregowania nie może być niższa od najniższego wynagrodzenia ustalonego na podstawie art. 79, a rozpiętość między stawkami w poszczególnych kategoriach zaszeregowania nie może być mniejsza niż wynika to z przyjętego w tym systemie wskaźnika.

Oznacza to konieczność odpowiedniego, automatycznego podwyższania wynagrodzeń pracowniczych, jeżeli w następstwie zmian wywołanych podwyższeniem najniższego wynagrodzenia stawka wynagrodzenia w najniższej kategorii zaszeregowania jest niższa od tego wynagrodzenia lub też rozpiętość między stawkami w poszczególnych kategoriach zaszeregowania jest niższa niż ustalona.[/ramka]