Odsetki od prywatnej pożyczki mogą być firmowym kosztem

[b]W wypadku pożyczek wchodzą bowiem w rachubę dwa podatki:

- od czynności cywilnoprawnych (PCC) od samej umowy pożyczki i

- od dochodów osobistych w razie uzyskania przez pożyczkodawcę dochodu w postaci odsetek zapłaconych mu przez pożyczkobiorcę.[/b]

[srodtytul]2 proc. dla fiskusa[/srodtytul]

PCC od umowy pożyczki wynosi 2 proc. Daninę tę określa[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=069775F52D30BA74CBC85E2953D9EFF9?id=177139] ustawa z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. DzU z 2005 r. nr 41, poz. 399)[/link]. [b]Podstawą opodatkowania, od której ustala się PCC od umów pożyczki, jest kwota (gdy pożyczka udzielana jest w pieniądzu) lub wartość pożyczki (gdy jej przedmiotem są rzeczy) ustalona w umowie. [/b]PCC zasila budżet gminy, ale wszystkie sprawy z nim związane należą do kompetencji urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania pożyczkobiorcy, bo to na nim tylko ciąży obowiązek jego zapłaty.

Chwilą, w której powstaje obowiązek uregulowania PCC, jest data zawarcia umowy, nawet jeśli pożyczka ma być przekazana później, a nawet gdy w ogóle nie doszło do zrealizowania umowy. Płaci się go w urzędzie skarbowym właściwym wedle miejsca zamieszkania w ciągu 14 dni od podpisania umowy pożyczki, bo z tym momentem powstaje obowiązek jego zapłaty.

Podatek od czynności cywilnoprawnych pożyczkobiorca rozlicza na urzędowym formularzu o symbolu PCC-3. Można go otrzymać w urzędzie skarbowym albo ściągnąć z Internetu ([link=http://www.mofnet.gov.pl]www.mofnet.gov.pl[/link]>podatki>formularze podatkowe> inne).

[srodtytul]Zwolnienia głównie dla najbliższych[/srodtytul]

[b]Od 1 stycznia 2007 r. z 2-proc. podatku od czynności cywilnoprawnych zwolnione są umowy pożyczki między najbliższymi, bez względu na ich wysokość.[/b] Chodzi o pożyczki otrzymywane od: małżonka, dzieci, wnuków, prawnuków (zstępnych), rodziców, dziadków, pradziadków (wstępnych), pasierbów, rodzeństwa, ojczyma i macochy.

[b]Jednakże warunkiem zwolnienia, gdy pożyczka uzyskana od jednej osoby bliskiej wraz z innymi ewentualnymi pożyczkami z ostatnich pięciu lat przekracza 9637 zł, jest zawiadomienie o niej urzędu skarbowego.[/b]

Dodatkowo dla skorzystania z tego zwolnienia pożyczka pieniężna musi być przekazana na konto bankowe obdarowanego lub na jego konto w SKOK albo przesłana mu przekazem pocztowym. Otrzymujący ją musi ponadto złożyć deklarację w urzędzie skarbowym o takiej pożyczce w ciągu 14 dni od zawarcia umowy. Służy temu ten sam, wskazany wcześniej, urzędowy formularz o symbolu PCC-3, na którym pożyczkobiorca rozlicza się z tego podatku.

Zwolnione z podatku są pożyczki między innymi osobami niż należące do wskazanego kręgu najbliższych do łącznej kwoty 5 tys. zł od jednego pożyczkodawcy, a od wielu pożyczkodawców – do 25 tys. zł.

Wskazane limity obejmują pożyczki (wraz z ostatnio udzieloną) z ostatnich trzech lat, licząc od 1 stycznia 2009 r.

Podatek od czynności cywilnoprawnych nie obejmuje pożyczek udzielonych przez banki i SKOK, z kas i funduszów zakładowych, funduszów związków zawodowych, pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych itd.

[b]Od 2007 r. obowiązuje sankcja w postaci stawki podatku wynoszącej 20 proc. od umowy pożyczki, jeśli należny od niej podatek od czynności cywilnoprawnych nie został zapłacony, a następnie podatnik w czasie czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego powołuje się na fakt zawarcia takiej umowy.[/b]

Podatek wedle stawki 20 proc. muszą w takiej sytuacji zapłacić także najbliżsi, którzy skorzystaliby ze zwolnienia, gdyby pożyczka była im przekazana na rachunek bankowy, na rachunek w SKOK albo przekazem pocztowym, i zawiadomili urząd skarbowy o pożyczce na formularzu PCC-3, ale te warunki nie zostały spełnione.

[srodtytul]Przedsiębiorca płatnikiem[/srodtytul]

[b]Drugi podatek: od odsetek, jest podatkiem dochodowym i płaci go pożyczkodawca, który uzyskał taki dochód[/b]. Jest to podatek zryczałtowany (dochodu w postaci odsetek nie łączy się z innymi dochodami danej osoby opodatkowanymi na zasadach ogólnych, nie wchodzą w rachubę koszty uzyskania przychodu).

[b]Wynosi on 19 proc. Tylko gdy udzielanie pożyczek stanowi przedmiot działalności gospodarczej pożyczkodawcy, odsetki stanowią dla niego przychód z tej działalności i są opodatkowane tak samo jak inne przychody (dochody) z tego źródła.[/b]

W przypadku odsetek z prywatnej pożyczki, ale udzielonej przedsiębiorcy w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, [b]przedsiębiorca jest obowiązany – jako płatnik – do pobrania podatku i wpłacenia go do urzędu skarbowego.[/b] Daninę tę wpłaca się do 20. dnia miesiąca następującego po tym, w którym podatek ten został pobrany, w urzędzie skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania płatnika.

[b]Tylko gdy pożyczka nie ma związku z prowadzeniem firmy przez pożyczkobiorcę, pożyczkodawca rozlicza się z fiskusem z odsetek sam. Płaci 19-proc. podatek po zakończeniu roku, wykazując go w zeznaniu rocznym (PIT-38).[/b]

Jeśli pożyczkodawca nie otrzymuje odsetek i pożyczający zwraca mu taką kwotę, jaką pożyczył, dochodu nie ma i podatek ten, oczywiście, nie wchodzi w rachubę. Jednakże wtedy u pożyczkobiorcy powstaje przychód z nieodpłatnego świadczenia (por. art. 11 ust. 2a pkt 4 ustawy o PIT), z którego musi się rozliczyć z fiskusem, chyba że jest dla pożyczkodawcy osobą bliską należącą do I lub II grupy podatkowej. Wtedy bowiem skorzysta ze zwolnienia z podatku przypadającego od tego przychodu (art. 21 ust. pkt 125 ustawy o PIT).

[srodtytul]Na bieżącą działalność[/srodtytul]

Przedsiębiorca, który zaciągnął na bieżącą działalność gospodarczą prywatną pożyczkę, może zaliczyć w ciężar kosztów odsetki płacone od takiej pożyczki na dokładnie tych samych zasadach jak odsetki od pożyczki czy kredytu zaciągniętego w banku czy innej instytucji finansowej.

Kosztem są dla niego nie tylko odsetki kapitałowe, ale i ewentualne odsetki za zwłokę. Więcej, ma on prawo zaliczyć w koszty również PCC zapłacony od umowy pożyczki.

Pożyczkobiorca, gdy pożyczka była zaciągnięta na bieżącą działalność (np. kupno towarów handlowych), ma prawo zaliczyć odsetki w ciężar kosztów, jeżeli zostały faktycznie zapłacone. Nie są kosztem spłaty samej pożyczki, czyli kapitału.

[srodtytul]Na inwestycje i dla własnej spółki[/srodtytul]

Nie są kosztem odsetki od pożyczki zaciągniętej na sfinansowanie inwestycji zapłacone do chwili przekazania środka trwałego do używania (art. 23 ust. 1 pkt 33 ustawy o PIT). Odsetki te bowiem powiększają wartość środka trwałego czy wartości niematerialnej i prawnej i są w rezultacie zaliczane w koszty pośrednio, w formie odpisów amortyzacyjnych.

Można natomiast zaliczyć bezpośrednio w ciężar kosztów odsetki od takiej pożyczki płacone po zakończeniu inwestycji (por.[b] wyrok WSA w Warszawie z 10 sierpnia 2005 r., III SA/Wa 1084/05[/b]).

Warto zaznaczyć, że nie są kosztem uzyskania przychodów odsetki od pożyczki udzielonej przez wspólnika spółce jawnej, cywilnej, partnerskiej lub komandytowej oraz spółce komandytowo-akcyjnej. Żadna z nich nie ma osobowości prawnej, nie jest więc w stosunku do wspólnika odrębnym podmiotem. Zastosowanie ma tu art. 23 ust. 1 pkt 9 ustawy z 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, który mówi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów „odsetek od własnego kapitału włożonego przez podatnika w źródło przychodów”. Jeśli natomiast wspólnik takiej spółki uzyska odsetki od udzielonej jej pożyczki, będzie musiał zapłacić od nich podatek dochodowy w wysokości 19 proc. Do jego pobrania i wpłacenia do urzędu skarbowego obowiązana będzie w takim wypadku spółka.

[ramka][b]Limitowana wysokość[/b]

Umowa pożyczki, której wartość przekracza 500 zł, powinna być stwierdzona w formie pisemnej albo notarialnej. W umowie tej odsetki można ustalić dowolnie, z jednym jednak istotnym zastrzeżeniem: nie mogą one przekraczać odsetek maksymalnych, które w stosunku rocznym wynoszą czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP (art. 359 § 3 k.c.). Są to odsetki maksymalne. Od 23 marca 2009 r. wnoszą one 21 proc. w stosunku rocznym (5,25 proc. x 4).

Jeśli wysokość odsetek przekracza tę wysokość, należą się odsetki maksymalne. Jeśli wysokość odsetek w umowie nie została określona, ale zapisano w niej, że odsetki się należą, oznacza to, że pożyczkobiorca obowiązany jest do zapłaty odsetek ustawowych. Te w stosunku rocznym wynoszą od 15 grudnia 2008 r. 13 proc.

Niezależnie od nich w razie zwłoki w zapłacie pożyczkodawcy należą się dodatkowo odsetki za zwłokę. [/ramka]