Jestem w konflikcie z pracodawcą. Przypuszczam, że będzie chciał mnie zwolnić. Postanowiłem, że nie będę odbierać osobiście wypowiedzenia. Czy skierowanie go inną drogą, np. pocztą, będzie skuteczne?

– pyta czytelnik.

Kodeks pracy nie reguluje ogólnych zasad doręczania pracownikowi pism mających na celu zakończenie stosunku pracy, czyli np. wypowiedzenia umowy czy oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia. W takim wypadku, zgodnie z art. 300 k.p., zastosowanie mają odpowiednie przepisy kodeksu cywilnego (w szczególności art. 61). Wynika z nich, iż wypowiedzenie lub oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę uważa się za skutecznie doręczone z chwilą, kiedy doszło do adresata w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią, chociażby tego nie uczynił (por. wyrok SN z 16 marca 1999 r., I PRN 2/95). Oznacza to m. in., że pracownik nie musi przyjąć pisma ani zgodzić się z jego treścią. Wystarczy, że miał realną możliwość zapoznania się z nim, ale tego nie zrobił.

Pracodawcy korzystają z dwóch sposobów przekazania wypowiedzenia lub oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę: wręczenie pracownikowi pisma w miejscu pracy albo wysłanie go listem poleconym bądź np. za pośrednictwem kuriera.

W pierwszym wypadku pracownik nie ma obowiązku podpisywać otrzymanego pisma (podpis jest istotny dla pracodawcy ze względów dowodowych). Gdy odmówi przyjęcia wypowiedzenia lub oświadczenia o rozwiązaniu umowy wystarczy, że pracodawca zapewni sobie świadka (powinien przy tym sporządzić notatkę służbową, w której m.in. wskaże świadka z imienia i nazwiska). W takiej sytuacji nie jest konieczne szukanie innego sposobu doręczenia pisma. Nawet jeżeli pracodawca zdecyduje się na dodatkowe wysłanie listu poleconego, datą skutecznego doręczenia pisma pozostanie data odmowy jego przyjęcia w miejscu pracy. Drugi sposób ma zastosowanie, gdy pracownik przebywa poza firmą, np. jest zwolniony z obowiązku świadczenia pracy. Pracodawca powinien wtedy wysłać pismo listem poleconym, najlepiej za potwierdzeniem odbioru lub w inny, adekwatny sposób, np. kurierem na adres domowy pracownika (adres znajdujący się w jego aktach osobowych). Doręczenie takiego pisma uznaje się za skuteczne w momencie jego odbioru przez pracownika.

Uchylając się od skutków doręczenia omawianych pism, np. poprzez nieodbieranie ich z poczty, należy pamiętać, że da to skutek tylko do dwukrotnego awizowania. Oznacza to, że z dniem drugiego awizowania doręczenie pisma uznaje się za skuteczne i stosunek pracy ustaje bądź zostaje rozwiązany. Konstrukcja ta opiera się na domniemaniu, iż pracownik zapoznał się z treścią pisma, a przynajmniej miał taką realną możliwość, z której nie skorzystał. Jeżeli natomiast w momencie próby doręczenia wypowiedzenia lub oświadczenia o rozwiązaniu umowy adresat wyraźnie odmówi jego przyjęcia, pracownik poczty ma obowiązek zrobić wzmiankę o odmowie odbioru pisma. Skutkiem tego data odmowy przyjęcia listu zostaje uznana za datę rozwiązania stosunku pracy.

Omawiane pisma mogą zostać wręczone przez pracownika poczty również dorosłemu domownikowi pracownika. Za dorosłego domownika uznaje się osobę, która osiągnęła odpowiedni rozwój fizyczny i psychiczny, a ponadto swoim zachowaniem prezentuje dojrzałość właściwą osobie pełnoletniej. Jednocześnie musi to być osoba mieszkająca z pracownikiem w jednym domu, będąca jego krewnym bądź powinowatym. Po odbiorze listu przez taką osobę pracownik poczty zobowiązany jest pozostawić w drzwiach adresata informację o zaistniałej sytuacji. W takim przypadku domniemywa się, iż pismo zostało doręczone pracownikowi (por. wyrok SN z 28 lutego 2002 r., III CKN 1316/00, niepublikowany).

Na uwagę zasługuje także, że gdy pracownik nie przebywa w oficjalnym miejscu zamieszkania, a pracodawca ma informacje o jego aktualnym miejscu pobytu, pismo powinno zostać wysłane pod ten drugi adres. W przeciwnym razie uznaje się, że oświadczenie woli nie zostało prawidłowo doręczone, a pracodawca nie uczynił zadość swoim obowiązkom (por. wyrok SN z 19 października 1976 r., I PR 125/76).

Wypowiedzenie lub oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę może zostać doręczone również za pomocą faksu bądź poczty elektronicznej.

Uznaje się je wprawdzie za skuteczne, jednak nie ma ono wymaganej przez k.p. formy pisemnej (por. uchwała SN z 2 października 2002 r., III PZP 17/ 02), a co za tym idzie, pracownik może je bardzo łatwo zaskarżyć. Wymóg formy pisemnej spełnia natomiast wypowiedzenie złożone za pośrednictwem poczty elektronicznej i opatrzone podpisem elektronicznym.