Nowelizacja ustawy o związkach zawodowych rozszerza ochronę związkową także na osoby wykonujące pracę zarobkową, niebędące pracownikami. Oznacza to, że usługodawca prowadzący działalność gospodarczą będzie mógł korzystać z ochrony przed zwolnieniem. Konieczne będzie jednak spełnienie jednego z warunków uzyskania takiej ochrony.

Czytaj także: Nowy kodeks pracy - czego mogą spodziewać się pracodawcy

Krąg uprawnionych

Najczęściej osoba objęta ochroną jest członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej albo osobą upo ważnioną do reprezentowania organizacji wobec pracodawcy lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy. W drugim przypadku konieczna jest uchwała zarządu organizacji związkowej i przedstawienie pracodawcy imiennej listy osób objętych ochroną.

Jeżeli warunki objęcia ochroną są spełnione, usługodawca będzie korzystał z ochrony związkowej, a pracodawca nie będzie mógł rozwiązać z nim umowy bez uzyskania zgody związku zawodowego. Nie ma znaczenia, kiedy dana osoba wstąpiła do związku zawodowego ani kiedy została objęta ochroną. Jeżeli w dniu, w którym pracodawca wypowiada umowę, osoba korzysta z ochrony, to zwolnienie wymaga zgody organizacji związkowej.

Należy jednak pamiętać, że celowe podejmowanie działań zmierzających wyłącznie do uzyskania ochrony przed zwolnieniem może być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym celem ochrony związkowej.

Skuteczne wypowiedzenie

Jeśli pracodawca wypowie usługodawcy umowę bez uzyskania zgody organizacji związkowej, to takie wypowiedzenie będzie skuteczne, a umowa ulegnie rozwiązaniu. Naruszenie przez pracodawcę przepisów ochronnych ustawy o związkach zawodowych będzie skutkować tym, że usługodawca będzie mógł odwołać się od takiego wypowiedzenia do sądu, zarzucając pracodawcy działanie niezgodne z prawem.

O ile w przypadku pracowników doniosłość prawna tej zasady jest niewielka – zwolniony może łatwo „przywrócić się" do pracy – o tyle w przypadku osób wykonujących pracę zarobkową niebędących pracownikami skutki naruszenia przepisów będą inne.

Tylko rekompensata

Zwolniony usługodawca nie będzie mógł domagać się przywrócenia do pracy. Nowelizacja ustawy o związkach zawodowych nie przewiduje w tym zakresie zrównania praw pracowników i innych osób wykonujących pracę zarobkową. Oznacza to, że szczególne roszczenie, jakim jest żądanie przywrócenia do pracy, w dalszym ciągu zarezerwowane będzie dla pracowników. Zamiast przywrócenia do pracy, usługodawca będzie mógł domagać się rekompensaty w wysokości równej 6-miesięcznemu wynagrodzeniu przysługującemu mu w ostatnim okresie zatrudnienia. Występując z żądaniem zapłaty rekompensaty, usługodawca nie będzie musiał wykazywać poniesionej szkody.

Stała wysokość rekompensaty nie oznacza jednak, że pracodawca będzie mógł swobodnie rozwiązać umowę ze związkowcem niebędącym pracownikiem, wliczając wysokość rekompensaty w koszt zwolnienia. Jeżeli w związku ze zwolnieniem usługodawca poniesie szkodę, a wysokość tej szkody przewyższy wartość wypłaconej rekompensaty, będzie on mógł dochodzić od pracodawcy odszkodowania lub zadośćuczynienia na zasadach ogólnych.

Dodatkowa sankcja

Nowelizacja ustawy o związkach zawodowych wprowadza jeszcze jedną istotną zmianę. Nowe przepisy wskazują wprost, że przejawem dyskryminacji ze względu na przynależność związkową może być odmowa zawarcia albo rozwiązanie stosunku prawnego. W rezultacie, jeżeli sąd uzna, że powodem rozwiązania umowy była wyłącznie przynależność związkowa usługodawcy, będzie mógł nałożyć na osobę odpowiedzialną za to naruszenie karę grzywny albo ograniczenia wolności. ?

>Furtka dla zatrudniających

Zanim pracodawca zdecyduje się zapytać organizację związkową o zgodę na rozwiązanie umowy, powinien się upewnić, że związek zawodowy w terminie powiadomił firmę o liczbie swoich członków. Od 1 stycznia 2019 r. taką informację organizacje związkowe będą musiały przedstawiać co 6 miesięcy. Organizacji, która nie wypełni tego obowiązku w terminie, nie będą przysługiwały uprawnienia zakładowej organizacji związkowej do czasu poinformowania o liczbie członków. Oznacza to, że pracodawca będzie mógł samodzielnie podejmować wszystkie decyzje wymagające współdziałania z organizacją związkową – w tym rozwiązywać umowy bez konsultacji ze związkiem.

Maciej Andrzejewski , adwokat, Senior Associate w kancelarii CMS