Ostatnie dni grudnia to moment, w którym przedsiębiorcy prowadzący podatkowe księgi przychodów i rozchodów (pkpir) przeprowadzają inwentaryzację. Remanent taki sporządza się na zakończenie roku podatkowego, którym w przypadku osób fizycznych jest rok kalendarzowy. Remanent wywołuje daleko idące skutki w zakresie ustalenia wartości osiągniętego w danym roku dochodu, a tym samym ustalenia kwoty należnego do zapłaty podatku. Mianowicie, w świetle art. 24 ust. 2 ustawy o PIT, u podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania:
Niewątpliwie zatem prawidłowe, tj. zgodne z obowiązującymi przepisami, sporządzenie i wycena remanentu końcowego, decydują o poprawnym ustaleniu dochodu w roku, na koniec którego inwentaryzacja ta jest przeprowadzona. Decydują także o poprawności ustalenia dochodu w kolejnym roku podatkowym, gdyż wartość remanentu końcowego to jednocześnie wartość remanentu początkowego następnego roku podatkowego. Zgodnie z § 27 ust. 1 rozporządzenia ministra finansów w sprawie zasad prowadzenia pkpir, podatnicy są obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów m.in. na dzień 1 stycznia oraz na koniec każdego roku podatkowego. Norma ta określa zatem obowiązki podatnika w zakresie sporządzenia spisu z natury, a także ustala termin przeprowadzenia inwentaryzacji oraz zakres przedmiotowy składników majątku, które na koniec danego roku taka inwentaryzacja powinna obejmować. Dodatkowo, spisem z natury obejmuje się również towary będące własnością podatnika, a znajdujące się na dzień sporządzania spisu poza zakładem podatnika, a także – co często jest pomijane przez podatników – towary znajdujące się w zakładzie podatnika, a niestanowiące jego własności (towary obce). Tych drugich nie obejmuje się jednak wyceną, co oznacza, że pozostają bez wpływu na wartość ustalanego dochodu. Z formalnego punktu widzenia, poza przypadkami szczególnymi przewidzianymi dla wskazanych typów działalności (m.in. księgarnie, antykwariaty, kantory), spis z natury powinien zawierać co najmniej: imię i nazwisko właściciela zakładu (nazwę firmy), datę sporządzenia, numer kolejny pozycji arkusza, szczegółowe określenie towaru i innych składników majątku objętych spisem, jednostkę miary, ilość stwierdzoną w czasie spisu, cenę w złotych i groszach za jednostkę miary, wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową, łączną wartość spisu z natury, wartość pomniejszenia, ze wskazaniem pozycji spisu z natury i pozycji w księdze, z którymi związane jest pomniejszenie, klauzulę „Spis zakończono na pozycji...", podpisy osób sporządzających spis oraz podpis właściciela zakładu (wspólników).
Ważne zagadnienie to kwestia właściwej wyceny sporządzonego spisu z natury. W tym zakresie przepisy ustalają obowiązującą metodologię wyceny składników majątku objętych spisem z natury. Nie ma tu zatem miejsca na jakąkolwiek dowolność. Samą wycenę należy zrobić w terminie 14 dni od dnia sporządzenia spisu. Podatnicy są obowiązani do jej wykonania najpóźniej do 14 stycznia 2014 r.
Autor jest doradcą podatkowym
