Do końca ubiegłego roku miały wybór co do sposobu księgowania takich kosztów. Mogły je ująć od razu w wyniku finansowym albo powiększyć wartość aktywów. Od 1 stycznia br. zniknęła pierwsza opcja. Tak wynika z nowelizacji Międzynarodowego Standardu Rachunkowości 23 „Koszty finansowania zewnętrznego”.

[srodtytul]Nie ma już wyboru [/srodtytul]

To istotna dla przedsiębiorstw informacja, gdyż w większości z nich środki trwałe stanowią istotną pozycję aktywów. Często aktywa te są budowane w długotrwałym procesie inwestycyjnym i na ich wycenę składa się wiele kosztów, m.in. cena nabycia poszczególnych elementów oraz usługi związane z montażem i doprowadzeniem środków trwałych do stanu gotowości do użycia.

Od 1 stycznia 2009 r. wszystkie spółki sporządzające swoje sprawozdania finansowe według międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej (MSSF) będą zobowiązane dodatkowo ująć w wartości początkowej środka trwałego koszty finansowania zewnętrznego za okres, w którym środek ten jest budowany.

W szczególności będzie to dotyczyło skonsolidowanych sprawozdań finansowych spółek notowanych na GPW.

Zmieniony standard stosuje się do aktywów, których budowa zacznie się w okresach rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2009 r. i później. Dopuszczalne jest również zastosowanie znowelizowanego standardu do wcześniejszych inwestycji.

[srodtytul]Nie tylko środki trwałe[/srodtytul]

MSR 23 nie zawęża wymogu kapitalizacji kosztów finansowania jedynie do środków trwałych. W zakres standardu wchodzą także wszystkie tzw. dostosowywane składniki aktywów. Pojęcie to obejmuje aktywa i ich składniki, które wymagają znacznego czasu niezbędnego do ich przygotowania do zamierzonego użytkowania lub sprzedaży. Pojęcie znacznego czasu nie jest w standardzie zdefiniowane i w wielu wypadkach będzie to kwestia oceny kierownictwa spółki, które powinno wziąć pod uwagę takie czynniki, jak przeznaczenie danych aktywów, specyfikę działalności spółki itp. Z praktycznego punktu widzenia nie powinien to być okres zbyt krótki (np. mniejszy niż trzy miesiące).

[wyimek]Nowe reguły rozliczenia można również zastosować do wcześniejszych inwestycji[/wyimek]

W szczególności nowy MSR 23 będzie dotyczył m.in.

- zapasów o długim okresie wytworzenia,

- konstruowanych budynków biurowych i produkcyjnych,

- linii produkcyjnych, maszyn,

- urządzeń infrastruktury energetycznej i telekomunikacyjnej,

- nieruchomości inwestycyjnych,

- wartości niematerialnych i prawnych.

[ramka][b]Przykład[/b]

Właściciel zakładu produkującego mleko w proszku oraz odżywki dla dzieci wprowadza zintegrowany system klasy ERP do wspomagania zarządzania przedsiębiorstwem. Pierwsze koszty związane z jego wdrożeniem zostały skapitalizowane w lutym. Harmonogram prac przewiduje realizację projektu w sposób ciągły w trakcie roku, a zakończenie i uruchomienie systemu w styczniu kolejnego roku. Czy system ERP podlega wymogom MSR 23?Wdrażany przez firmę system zostanie ujęty jako wartość niematerialna i prawna. Ponieważ okres jego przygotowania do użytkowania wynosi 11 miesięcy, będzie dostosowywanym składnikiem aktywów w myśl zmienionego MSR 23.[/ramka]

[ramka][b]Przykład[/b]

Cykl produkcyjny w fabryce autobusów trwa zazwyczaj około dwóch miesięcy. Czy wycena początkowa zapasów (autobusów) powinna uwzględniać koszty finansowania zewnętrznego?Tak, zapasy wytwarzane przez długi czas mieszczą się w zakresie MSR 23.[/ramka]

[srodtytul]Kiedy rozpocząć...[/srodtytul]

Zgodnie ze znowelizowanym standardem kapitalizację kosztów finansowania zewnętrznego należy rozpocząć wtedy, gdy są spełnione trzy warunki:

- ponoszone są nakłady na dany składnik aktywów,

- ponoszone są koszty finansowania zewnętrznego,

- zostały rozpoczęte działania niezbędne do przygotowania składnika aktywów do jego zamierzonego użytkowania lub sprzedaży.

Działania niezbędne do przygotowania składnika aktywów rozpoczynają się wcześniej niż jego fizyczna budowa. W praktyce koszty finansowania zewnętrznego należy kapitalizować już w momencie ponoszenia kosztów tzw. prac przygotowawczych, np. uzyskiwania pozwoleń na budowę.

[srodtytul]...skończyć...[/srodtytul]

Koszty finansowania zewnętrznego należy kapitalizować aż do momentu, w którym zasadniczo wszystkie działania niezbędne do przygotowania i dostosowania składnika aktywów do zamierzonego użytkowania lub sprzedaży są zakończone. W praktyce oznacza to albo moment przyjęcia do użytkowania składnika aktywów, albo moment zakończenia prac konstrukcyjnych i dostosowawczych.

[ramka][b]Przykład[/b]

Firma zajmująca się świadczeniem usług outsourcingowych w branży IT buduje nową siedzibę składającą się z trzech dwukondygnacyjnych budynków biurowych. Cały projekt stanowi jedno zadanie inwestycyjne. W marcu została zakończona budowa pierwszego budynku, natomiast budowa dwóch pozostałych skończy się odpowiednio w maju i lipcu. Kiedy należy zaprzestać kapitalizacji kosztów finansowania?W przypadku konstrukcji składających się z dających się wyodrębnić części, które mogą być używane niezależnie od pozostałych, kapitalizację kosztów finansowania należy kontynuować odrębnie do momentu zakończenia każdej z części. Tak więc koszty finansowe dotyczące poszczególnych budynków powinny być kapitalizowane odpowiednio do końca marca, maja i lipca.[/ramka]

[srodtytul]...lub zawiesić[/srodtytul]

Jeśli proces inwestycyjny zostanie na dłuższy czas przerwany, kapitalizacja kosztów finansowania zewnętrznego powinna być zawieszona. Nie dotyczy to jednak typowych przerw w inwestycji spowodowanych koniecznością przeprowadzenia prac związanych z nadzorem budowy lub wymaganych przez zastosowany proces technologiczny.

[srodtytul]Odsetki to nie wszystko[/srodtytul]

Które koszty finansowania zewnętrznego podlegają zgodnie z wymogami MSR 23 kapitalizacji? Wszystkie te, które nie zostałyby poniesione, jeżeli spółka nie wytwarzałaby danych aktywów. Nie oznacza to jednak, że kapitalizowane są jedynie koszty finansowania związane z kredytami inwestycyjnymi lub celowymi. W zakresie MSR 23 mieszczą się również koszty pożyczek zaciągniętych na cele ogólne.

Same koszty finansowania zewnętrznego zgodnie z wymogami MSR 23 powinny obejmować:

- odsetki od pożyczek, kredytów, sald debetowych, niezależnie od okresu trwania umowy finansowania,

- amortyzację dyskont lub premii,

- amortyzację kosztów pozyskania finansowania, np. zapłaconych prowizji (obydwa powyższe wymogi wynikają z wyceny zobowiązań finansowych według metody zamortyzowanego kosztu przy użyciu efektywnej stopy procentowej zgodnie z wymogami MSR 39),

- obciążenia z tytułu umów leasingu finansowego (tzn. odsetki),

- różnice kursowe powstające w związku z pożyczkami i kredytami wyrażonymi w walucie obcej w stopniu, w jakim są uznawane za korektę kosztów odsetek.

[ramka][b]Trzeba pozmieniać procedury[/b]

Czy dyrektorzy finansowi muszą się przejmować tymi zmianami? Jeśli ich przedsiębiorstwo dotychczas nie kapitalizowało kosztów finansowania środków trwałych a jednocześnie dużo inwestuje, to na pewno tak. Są bowiem istotne różnice między zasadami określonymi przez MSR 23 a polskimi przepisami o rachunkowości. Nie da się bezpośrednio przełożyć polskich przepisów do sprawozdania według standardów międzynarodowych. Dlatego przedsiębiorstwa stosujące standardy międzynarodowe powinny podjąć wiele działań dostosowawczych, takich jak:

- opracowanie i wdrożenie szczegółowych polityk rachunkowości, procedur operacyjnych i księgowych,

- przygotowanie i wdrożenie modeli kalkulacyjnych umożliwiających obliczenie kosztów finansowania, które będą podlegały kapitalizacji,

- przygotowanie i wdrożenie modeli kalkulacyjnych umożliwiających alokację kosztów finansowania do poszczególnych zadań inwestycyjnych.

Przygotowując się do zastosowania zmienionego MSR 23, należy pamiętać, że nowe zasady mogą mieć istotny wpływ na przyszły wynik finansowy przedsiębiorstwa. Zatem niezbędnie jest również odpowiednie dostosowanie procesu budżetowania czy planowania finansowego. Jednocześnie w wielu firmach zmiany mogą wymagać dostosowania istniejących lub wdrożenia nowych systemów albo narzędzi wspierających sprawozdawczość finansową. Pracy jest więc sporo. [/ramka]