Zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C4D974F1FF1A718DEDF174AA6983D419?n=1&id=324433&wid=347265]ustawą o rachunkowości[/link] firmy prowadzące i zamierzające kontynuować działalność gospodarczą muszą na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych sporządzić sprawozdanie finansowe.

Należy to zrobić na ostatni dzień roku obrotowego w języku polskim, a wartości trzeba podać w złotych.

Zgodnie z art. 45 ust. 2 ustawy o rachunkowości sprawozdanie finansowe składa się z:

- bilansu,

- rachunku zysków i strat,

- informacji dodatkowej.

Nie zawsze to jednak wystarczy. Ustawodawca nałożył dodatkowe obowiązki sprawozdawcze na jednostki, które obowiązkowo podlegają corocznemu badaniu przez audytora. Muszą one sporządzić zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych (cash flow).

Dotyczy to dużych jednostek, m.in. banków, zakładów ubezpieczeń, instytucji finansowych, spółek akcyjnych, a także firm, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdanie finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:

- średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego była równowartością w złotych co najmniej 2,5 mln euro,

- przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 mln euro.

[srodtytul]Szczegóły w standardzie[/srodtytul]

Ustawa o rachunkowości określa metody sporządzania sprawozdania cash flow. Zasady sporządzania i prezentacji rachunku przepływów pieniężnych zawarte są w krajowym standardzie rachunkowości nr 1. Określa on szczegółowe zasady sporządzania, cel i zakres, podstawowe pojęcia, a także charakterystykę poszczególnych elementów działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej.

Podstawową funkcją sprawozdania cash flow jest przedstawienie faktycznych wpływów (czyli źródeł pochodzenia pieniędzy) oraz wydatków (czyli potrzeb firmy, na jakie wydano środki pieniężne). Rachunek ten przedstawia wynik transakcji zawartych w danym okresie w ujęciu gotówkowym (kasowym), korygując jednocześnie wynik finansowy w ujęciu materiałowym.

[srodtytul]Bilans nie zawsze powie prawdę o firmie[/srodtytul]

Informacje o charakterze memoriałowym nie przedstawiają rzeczywistej sytuacji finansowej. Przychody, które wykazywane są w rachunku zysków i strat, rejestrowane są również na podstawie wystawionych faktur, za które nie wpłynęła jeszcze gotówka, a koszty rejestrowane są w oderwaniu od wydatków ponoszonych na ich sfinansowanie. Wynik finansowy przedstawiany w rachunku zysków i strat rozmija się więc z przepływami gotówkowymi.

Rachunek przepływów, dzięki swej konstrukcji, przedstawia wynik finansowy netto w postaci gotówkowej w trzech obszarach działalności: operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. Prezentuje on rzeczywiste strumienie wpływających i wypływających środków pieniężnych (kasa, rachunek bankowy).

[b]W sferze operacyjnej [/b]jednostka generuje strumienie pieniężne pochodzące z jej podstawowej (statutowej) działalności. Wykazywane są tu przede wszystkim skutki pieniężne takich transakcji, które uwzględnia się przy ustalaniu wyniku finansowego (zysku/straty) ze sprzedaży. Ta działalność generuje zasadniczą część środków pieniężnych.

[b] W sferze działalności inwestycyjnej[/b] ujmuje się strumienie pieniężne, związane ze zmianami stanu składników majątkowych firmy, czyli z zakupem i sprzedażą środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Cash flow z tytułu inwestycji jest saldem takich operacji przeprowadzonych przez jednostkę w danym okresie.

Z kolei [b]sfera działalności finansowej[/b] to pozyskiwanie własnych i obcych źródeł finansowania w postaci emisji akcji i obligacji, dopłat udziałowców, pożyczek, kredytów, ale również ich spłata i obsługa. Cash flow z działalności finansowej jest saldem operacji finansowych jednostki w danym okresie sprawozdawczym.

Głównym zadaniem cash flow jest ustalenie zmiany środków pieniężnych, która nastąpiła między początkiem a końcem okresu obrotowego.

[srodtytul]Pochodzenie pieniędzy[/srodtytul]

Na podstawie tego sprawozdania można też ustalić tzw. czystą nadwyżkę finansową (różnicę między uzyskanymi wpływami a poniesionymi wydatkami), którą jednostka wypracowała w danym okresie sprawozdawczym. Cash flow pozwala dokonać analizy strumieni pieniężnych i ocenić prawidłowość gospodarowania nimi.

Sprawozdanie to ma na celu udzielenie odpowiedzi na pytania, z jakich źródeł pochodziły pieniądze pozostające do dyspozycji firmy i jednocześnie na co je wydano, a także czy działalność przyczyniła się do poprawy, czy do pogorszenia płynności firmy.

Cash flow może być narzędziem wykorzystywanym do planowania przyszłych przepływów pieniężnych, a tym samym do tego, aby czuwać nad płynnością firmy w przyszłości. Jednostki, które nie są zobligowane do sporządzania cash flow, mogą go robić na własne potrzeby w celu uzyskania pełniejszego obrazu firmy.

[i]Autorka jest straszą konsultantką w Departamencie Outsourcingu Rachunkowości Grant Thornton Frąckowiak sp. z o.o.[/i]