- Jestem na urlopie macierzyńskim (szósty tydzień). Moje dziecko trafiło do szpitala. Przebywam z nim na oddziale. Czy mimo urlopu macierzyńskiego mam prawo do zasiłku opiekuńczego na córeczkę?

Nie.

Urlop macierzyński przez pierwszych osiem tygodni po porodzie jest niezbywalny – przysługuje mamie z tytułu urodzenia potomka, aby umożliwić jej powrót do sprawności fizycznej i psychicznej. To oznacza, że w czasie pierwszych dwóch miesięcy po urodzeniu dziecka kobieta nie może skorzystać z uprawnienia do przerwania urlopu macierzyńskiego na czas pobytu dziecka w szpitalu.

Skoro to wolne dedykowane jest mamie na regenerację sił, to z prawnego punktu widzenia nie ma ona możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w szpitalu. Zasadę tę potwierdza art. 181 kodeksu pracy, zgodnie z którym, w razie urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej pracownica, która wykorzystała po porodzie osiem tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą jego część może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala.

- Korzystam z dodatkowego macierzyńskiego. Chciałam go przerwać, żeby być z synkiem w szpitalu. Okazuje się, że nie jest to możliwe. Mogę być z dzieckiem w szpitalu, ale nie dostanę zwolnienia na dziecko, a tym samym zasiłku opiekuńczego. Czy rzeczywiście tak jest?

Tak.

Przy dodatkowym urlopie macierzyńskim nie ma możliwości przerwania korzystania z tego uprawnienia. Kodeks pracy nie zawiera regulacji podobnych do art. 181 k.p., ale dotyczących dodatkowego urlopu macierzyńskiego. To oznacza, że opiekując się hospitalizowanym dzieckiem, rodzic nie dostanie zwolnienia na nie na opiekę, ponieważ korzysta z urlopu, który ma właśnie umożliwiać mu sprawowanie pieczy nad maluchem. Nie ma możliwości równoczesnego pobierania dwóch zasiłków z tego samego tytułu na to samo dziecko – zasiłku macierzyńskiego i opiekuńczego.

- 19 lutego 2012 r. żona urodziła córkę i uzyskała prawo do zasiłku macierzyńskiego. Po trzech dniach obie wyszły ze szpitala. 12 marca małżonka z powodu ciężkiej choroby nerek ponownie została przyjęta do szpitala. Czy w tej sytuacji, jeżeli jestem zatrudniony na umowę o pracę, mam prawo do zasiłku opiekuńczego na córkę?

Tak.

Jeśli mama w pierwszych dniach po porodzie trafi do szpitala, to opiekę nad noworodkiem może przejąć jego ojciec lub najbliższy członek rodziny. Tata uzyska za ten okres zasiłek opiekuńczy pod warunkiem, że przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Matka w pierwszych ośmiu tygodniach od porodu nie może przerwać urlopu macierzyńskiego. Gdy w tym czasie stan zdrowia uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki nad potomkiem, a zajmie się nim ubezpieczony ojciec, może uzyskać prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego za ten czas.

Ale uwaga – świadczenie to przysługuje jedynie za okres pobytu matki w szpitalu do upływu ośmiu tygodni (do 56 dni), nie dłużej jednak niż do ukończenia przez niemowlę ośmiu tygodni życia. Zasiłek ten przysługuje dodatkowo, a więc jest to całkowicie odrębny okres pieczy nad dzieckiem od zwykłego zasiłku opiekuńczego. Nie łączy się go z rokiem kalendarzowym i nie należy wliczać do normalnego okresu zasiłkowego (przy opiekuńczym roczny limit to 60 dni).

- Jestem osobą samotnie wychowującą trzyletnie dziecko. W lutym byłam z dzieckiem w szpitalu. O tym, że trafiło na oddział i że chcę przy nim być poinformowałam szefa pierwszego dnia nieobecności. Ponieważ nie wiedziałam, czy dostanę zwolnienie na opiekę ze szpitala, w rozmowie telefonicznej z przełożonym zadeklarowałam, że po powrocie do firmy albo złożę wniosek urlopowy na ten czas, albo dostarczę zwolnienie lekarskie. Szef przystał na moją propozycję. Po powrocie do pracy przyniosłam ZLA, ale dopiero po 10 dniach od wyjścia ze szpitala. Wszystko dlatego, że lekarz prowadzący leczenie synka sam przebywał na zwolnieniu i personel nie wiedział, gdzie znajduje się wcześniej wystawiony dla mnie druk. W związku ze zwłoką pracodawca zapowiedział, że dostanę obcięty zasiłek o 25 proc. Czy to zgodne z prawem?

Nie.

Co do zasady ubezpieczony ma obowiązek złożyć pracodawcy zwolnienie lekarskie wystawione na druku ZUS ZLA w ciągu siedmiu dni od daty jego otrzymania. Nie ma przy tym znaczenia, czy zwolnienie jest wystawione z tytułu choroby samego pracownika, czy jego dziecka. Jeżeli podwładny nie dotrzyma tego terminu, zasiłek opiekuńczy (tak jak chorobowy) jest obniżany o 25 proc. od ósmego dnia zwolnienia do momentu dostarczenia zaświadczenia.

Zazwyczaj zwolnienie do działu kadr dostarcza sam pracownik. Ale równie dobrze formularz ten może dostarczyć ktoś z rodziny, a nawet osoba trzecia – choćby koleżanka z pracy. Nie musi mieć do tego żadnego upoważnienia. Zaświadczenie można też wysłać pocztą (najlepiej listem poleconym) lub kurierem. Liczy się wówczas data stempla pocztowego.

W sytuacji opisanej w pytaniu nie ma podstaw do karnego obcinania zasiłku. Oczywiście pod warunkiem, że nie upłynęło siedem dni od daty, kiedy pracownica faktycznie otrzymała ZLA. Nie ma przy tym znaczenia, że druk wystawiony został z datą wypisu ze szpitala. Do celów dowodowych, potwierdzających datę otrzymania formularza, pracownica może poprosić lekarza o potwierdzenie, że dokument został wydany w konkretnym dniu.