Podjęcie przez pracownika nowego zatrudnienia nie oznacza, że jego wcześniejsze zachorowania zostaną pominięte w prawidłowym naliczeniu okresu zasiłkowego. Gdy niezdolność do pracy z powodu tej samej choroby wystąpi po przerwie nie dłuższej niż 60 dni, trzeba ją wliczyć do tego samego okresu zasiłkowego.

- Od 1 marca br. zatrudniliśmy 40-letniego pracownika na podstawie umowy o pracę. 6 marca w związku z chorobą kardiologiczną trafił do szpitala. Obecnie przedłożył zwolnienie lekarskie na 30 dni (od 6 marca do 4 kwietnia br.). Dokumentując staż pracy przedłożył nam świadectwo pracy na okres zatrudnienia od 1 lutego 2010 r. do 31 stycznia br. Zawiera ono informację o wypłaceniu pracownikowi wynagrodzenia chorobowego za okres od 3 do 31 stycznia br.

Świadectwo wskazuje, że zwolnienie lekarskie było wystawione do 22 lutego br. Dodatkowo pracownik przedłożył zaświadczenie z ZUS, z którego wynika, że w trakcie poprzedniego zatrudnienia jednocześnie prowadził działalność gospodarczą (do 28 lutego br.) i pobierał zasiłek chorobowy od 19 do 22 lutego br.

Jakie świadczenie wypłacić tej osobie i jak mamy ustalić okres zasiłkowy tej osoby? Jeżeli przyczyną poprzednich niezdolności do pracy, za które świadczenia wypłacił poprzedni zakład i ZUS, jest ta sama choroba co obecnie, to należy je wliczyć do jednego okresu zasiłkowego?

– pyta czytelnik.

Prawo do świadczeń za czas choroby przysługuje pod warunkiem posiadania odpowiednio długiego okresu wyczekiwania, tj. podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Określa go art. 4 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm., dalej ustawa zasiłkowa).

Dla pracownika wynosi on 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Nie ma przy tym znaczenia rodzaj zawartej umowy o pracę. Może to być angaż na okres próbny, na czas określony, na czas wykonania określonej pracy, jak też i bezterminowa umowa o pracę. Osoby objęte dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, a więc np. przedsiębiorcy, prawo do zasiłku chorobowego nabywają po upływie 90-dniowego okresu wyczekiwania.

Przeszłość ma znaczenie

Do 30 lub 90 dni wyczekiwania wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, pod warunkiem że przerwa między nimi:

- nie przekracza 30 dni, albo

- była spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Okresem wyczekiwania nie musi się przejmować osoba objęta ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowo (np. pracownik), która ma wcześniejszy co najmniej 10-letni okres tego obligatoryjnego ubezpieczenia.

Najpierw wynagrodzenie

Jeżeli zwolnienie lekarskie w związku z chorobą przedłoży pracownik, to w pierwszej kolejności przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe, które zgodnie z art. 92 kodeksu pracy pracodawca wypłaca za pierwsze 33 dni choroby w trakcie roku kalendarzowego. Zatrudnieni, którzy ukończyli 50 lat, dostają to świadczenie tylko za 14 pierwszych dni choroby w roku. Przy czym ten krótszy okres wypłaty dotyczy niezdolności do pracy przypadającej po roku kalendarzowym, w którym pracownik obchodził 50. urodziny.

Od 34. czy też 15. dnia absencji zdrowotnej w roku podwładni dostają już pieniądze z ZUS w postaci zasiłku chorobowego.

Jak długo na L-4

Zasiłek chorobowy jest ograniczony okresem, przez który można z niego korzystać. Okres zasiłkowy to liczba dni niezdolności do pracy z powodu choroby, za które przysługuje prawo do wynagrodzenia chorobowego i/lub zasiłku. Maksymalnie świadczenia te można pobierać przez 182 dni. Jedynie w razie, gdy powodem niezdolności do pracy jest gruźlica lub choroba przypada na okres ciąży okres zasiłkowy wynosi 270 dni.

Prawo do większego limitu zasiłkowego musi być jednak odpowiednio udokumentowane, np. zaświadczeniem lekarskim z wpisanym przez lekarza kodem literowym B – oznaczającym chorobę w czasie ciąży, lub kodem D – wskazującym na gruźlicę.

W zależności od przerwy

Do jednego okresu zasiłkowego zlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy spowodowane chorobą. Przez nieprzerwaną niezdolność do pracy należy rozumieć jeden okres niezdolności do pracy, spowodowany tą samą lub różnymi chorobami, jeżeli nie występuje między nimi żadna przerwa. Nie ma więc znaczenia przyczyna poszczególnych okresów absencji.

Gdy natomiast między poszczególnymi okresami niezdolności do pracy wystąpi przerwa – choćby jednodniowa – to sposób liczenia okresu zasiłkowego zależy od tego, jaka choroba była przyczyną kolejnych absencji. Jeśli była to inna choroba, to po przerwie okres zasiłkowy można liczyć od nowa. Gdy zaś powodem wydawania kolejnych L-4 była inna choroba, a przerwa między okresami niezdolności do pracy:

- była dłuższa niż 60 dni – po przerwie liczy się nowy okres zasiłkowy,

- nie przekroczyła 60 dni – okresy te należy zliczać do jednego okresu zasiłkowego.

Informacji, jak liczyć okres zasiłkowy, należy szukać na zaświadczeniu lekarskim ZUS ZLA. Lekarze wykazują na nich okoliczności, które mają wpływ na prawo do zasiłku chorobowego lub na jego wysokość, posługując się kodami literowymi. Symbol A oznacza, że niezdolność do pracy została spowodowana tą samą chorobą, która była przyczyną poprzedniej absencji, od zakończenia której nie upłynęło jeszcze 61 dni.

Na swój wniosek

Przedsiębiorca może nabyć prawo do zasiłku za czas choroby pod warunkiem, że objęty jest dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Jednak może do niego przystąpić tylko wtedy, gdy działalność stanowi dla niego tytuł do obowiązkowych składek emerytalno-rentowych.

Jak wynika z art. 11 ust. 2 i art. 14 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm., dalej ustawa systemowa) ZUS obejmuje biznesmena ubezpieczeniem chorobowym od dnia wskazanego na zgłoszenia (na druku ZUA), nie wcześniej jednak niż od dnia jego złożenia.

Od tej zasady obowiązuje jeden wyjątek – można objąć przedsiębiorcę ubezpieczeniem chorobowym wcześniej niż dzień dokonania zgłoszenia, gdy zgłasza się on do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych w ciągu siedmiu dni od powstania obowiązku ubezpieczeń (rozpoczęcia biznesu).

Kumulacja 90 dni

Przedsiębiorca ma prawo do zasiłku chorobowego po uzbieraniu 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Do tego okresu wyczekiwania wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego. Ale możliwe jest to tylko wówczas, gdy przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym albo bezpłatnym bądź też odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Nie ma przy tym znaczenia, czy wcześniejsze ubezpieczenie chorobowe było obowiązkowe, czy dobrowolne. Ważne jest natomiast, żeby przedsiębiorca stał się niezdolny do pracy w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, a nie przed objęciem tym ubezpieczeniem. W tej drugiej sytuacji nie otrzyma zasiłku przez cały okres nieprzerwanej choroby.

Od powyższej zasady obowiązuje jednak istotny wyjątek. Uznaje się, że przedsiębiorca zachorował w czasie ubezpieczenia chorobowego, nawet jeśli to było ubezpieczenie z innego tytułu niż działalność. Jeśli więc biznesmen zachoruje w czasie, gdy poza działalnością był zatrudniony jako pracownik, i choruje nieprzerwanie po rozwiązaniu umowy, to uznaje się, że zachorował w czasie ubezpieczenia chorobowego.

Warunkiem jest jednak, że po ustaniu jednego tytułu do ubezpieczeń (tutaj – zatrudnienia) przystąpił do ubezpieczenia chorobowego z drugiego tytułu (tu – działalność) po przerwie nie dłuższej niż 30 dni oraz że w niezdolności do pracy nie wystąpi przerwa.

Ile dni upłynęło

Czytelnik od 1 lutego 2010 r. do 31 stycznia br. był objęty ubezpieczeniem chorobowym z tytułu zatrudnienia. Z tego tytułu pobrał w tym roku wynagrodzenie chorobowe za 29 dni (od 3 do 31 stycznia br.).

Od 1 lutego, w związku z ustaniem zatrudnienia, działalność stała się dla niego tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Zgłosił się do nich po upływie siedmiu dni od powstania obowiązku ubezpieczeń. Dlatego ZUS objął go obowiązkowymi ubezpieczeniami (emerytalnym, rentowym i wypadkowym) od dnia rozpoczęcia działalności.

Z kolei dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym objął go dopiero od dnia złożenia zgłoszenia na druku ZUA, a więc od 19 lutego br. Od tego też dnia biznesmen otrzymał zasiłek chorobowy jako przedsiębiorca. Uzyskał do niego prawo, ponieważ gdyż nieprzerwana niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu (zatrudnienia), a biznesmen przystąpił do ubezpieczenia chorobowego po przerwie nie dłuższej niż 30 dni.

Obecnie pracownik przedłożył zwolnienie lekarskie od 6 marca br. z powodu schorzenia kardiologicznego. Jeżeli lekarz nie wpisał na zaświadczeniu ZUS ZLA kodu A, wątpliwości co do tego, czy okres niezdolności do pracy po przerwie jest spowodowany tą samą chorobą co poprzedni, powinien wyjaśnić lekarz, który wystawił przedmiotowe zaświadczenie. Ewentualnie można zapytać terenową jednostkę organizacyjną ZUS, której lekarz przekazał oryginał zwolnienia.

Ponieważ czytelnik nie posiada informacji o lekarzu, który wystawił poprzednie ZUS ZLA (wcześniejsze zasiłki wypłacał były pracodawca, a następnie ZUS), o wyjaśnienie sprawy związanej z prawidłowym ustaleniem okresu zasiłkowego powinien zwrócić się do ZUS.

Jeżeli z uzyskanej informacji będzie wynikało, że niezdolność do pracy pracownika od 6 marca br. jest spowodowana tą samą chorobą, co wcześniejsza absencja, okres zasiłkowy będzie trzeba liczyć od 3 stycznia br. Nie będzie miało znaczenia, że okres ten rozpoczął się w czasie zatrudnienia u innego płatnika.

Wówczas w pierwszej kolejności 40-letniemu pracownikowi należy wypłacić wynagrodzenie chorobowe do wykorzystania 33 dni, a więc za cztery dni (od 6 do 9 marca br.), a następnie od 10 marca zasiłek chorobowy. Licząc od początku jego niezdolności do pracy pracownik wykorzysta 63 dni okresu zasiłkowego:

- 29 dni wynagrodzenie chorobowe - od 3 do 31 stycznia br. (z poprzedniego zatrudnienia),

- 4 dni zasiłku chorobowego – od 19 do 22 lutego br. (z działalności),

- 4 dni wynagrodzenia chorobowego – od 6 do 9 marca br. (z obecnego zatrudnienia),

- 26 dni zasiłku chorobowego – od 10 marca do 4 kwietnia br. (z obecnego zatrudnienia).

Do okresu zasiłkowego nie należy wliczać niezdolności do pracy przypadającej po ustaniu zatrudnienia, kiedy były pracownik kontynuował działalność pozarolniczą i nie nabył prawa do zasiłku chorobowego z tego tytułu, ponieważ nie zgłosił się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (tj. od 1 do 18 lutego br.).

Gdyby z opinii ZUS wynikało, że choroba pracownika od 6 marca br. nie ma związku z wcześniejszymi absencjami, pracownikowi należy liczyć nowy 182-dniowy okres zasiłkowy.

ZASIŁEK PO USTANIU ZATRUDNIENIA

Bez szansy na pieniądze

Pracownik, który choruje po ustaniu zatrudnienia, aby otrzymać zasiłek po rozwiązaniu umowy, musi uzyskać 30-dniowy okres wyczekiwania jeszcze w trakcie trwania stosunku pracy. Spełnienie tego warunku nic mu jednak nie da, jeśli:

- posiada prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,

- podejmie lub kontynuuje działalność zarobkową, z której jest objęty ubezpieczeniami obowiązkowo lub może do nich przystąpić dobrowolnie,

- ma prawo do zasiłku dla bezrobotnych,

- objęty jest ubezpieczeniami społecznymi rolników.

Powyższe okoliczności wymienione w art. 13 ustawy zasiłkowej wykluczają prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia, nawet jeśli pracownik zachoruje jeszcze w czasie, gdy pracował i do czasu rozwiązania umowy pobierał świadczenie chorobowe.