W przypadku nieobliczania zaliczki na podatek dochodowy przez płatnika od przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki, zgodnie z ustawą o PIT, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do 0 zł (art. 83 ust. 2 ustawy zdrowotnej).
Jednak od tej zasady ustawodawca przewidział wyjątki, co oznacza, że nie zawsze w przypadkach nieobliczania zaliczki przez płatnika składka ulega spłaszczeniu do zera.
Lista odstępstw
Odstępstwa od regulacji zawartej w art. 83 ust. 2 ustawy zdrowotnej wymienia jego ust. 3. I tak, jeżeli podstawę obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi m.in.
- przychód ubezpieczonego zwolniony od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych umów międzynarodowych, od którego płatnik nie oblicza zaliczki na ten podatek – w stosunku do ubezpieczonych, będących pracownikami oraz m.in. osobami pobierającymi emeryturę lub rentę, uposażenia po zwolnieniu ze służby,
- inny niż wymieniony w poprzednim punkcie przychód ubezpieczonego, od którego płatnik nie oblicza zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych na podstawie art. 32 ust. 6 ustawy o PIT,
- przychód z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, lub przychód z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, od którego na mocy przepisów ustawy o PIT pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy, to składkę zdrowotną pobiera się na zasadach ogólnych, tzn. nie ma zastosowania obniżenie składki do 0 zł.
Taki stan prawny mamy od 1 stycznia 2011 wskutek nowelizacji ustawy zdrowotnej z 3 grudnia 2010 (DzU nr 257, poz. 1723).
Dotyczy ona zasad naliczania składki za niektóre osoby, przede wszystkim pracowników oddelegowanych do pracy w innych krajach. Zmiana miała na celu uszczelnienie regulacji dotyczących obowiązku odprowadzania składki w tym zakresie.
Przed zmianami
Do 31 grudnia 2010 w przypadku nieobliczania przez płatnika zaliczki na podatek dochodowy – zgodnie z przepisami ustawy o PIT – od przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki zdrowotnej składkę obliczoną za poszczególne miesiące należało obniżać do 0 zł.
Wyjątek dotyczył m.in. pracowników, których dochody z mocy odpowiedniej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania były zwolnione z opodatkowania w Polsce i którzy nadal pozostawali w polskim ubezpieczeniu zdrowotnym. Oni musieli opłacać pełną składkę zdrowotną.
Oznaczało to, że do końca 2010 r. z obniżenia składki zdrowotnej do 0 zł korzystali pracownicy, którzy byli delegowani do pracy za granicę i również byli objęci polskim systemem zdrowotnym, ale ich dochody były opodatkowane w Polsce, chociaż płatnicy zaprzestawali odprowadzania zaliczek podatkowych.
Innymi słowy zwolnieni z opłacania składki zdrowotnej byli pracownicy, do dochodów których zastosowanie ma metoda proporcjonalnego odliczenia (jedna z metod unikania podwójnego opodatkowania).
Metoda polega na tym, że dochód zagraniczny sumuje się z dochodem uzyskanym w Polsce i całość jest opodatkowania w Polsce, ale od należnego podatku odliczany jest podatek zapłacony za granicą do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany poza naszym krajem.
Przewidują ją niektóre umowy dwustronne, jakie Polska zawarła w celu unikania podwójnego opodatkowania, i stosuje się ją do dochodów uzyskanych w krajach, z którymi Polska nie ma takiej umowy.
Zatem zwolnienie z opłacania składki zdrowotnej nie dotyczyło pracowników uzyskujących dochody z pracy za granicą, do których zastosowanie miała metoda wyłączenia z progresją, tzn. dochód zagraniczny był zwolniony z podatku w Polsce.
Od stycznia płacą wszyscy
Można więc stwierdzić, że nieopłacanie składki zdrowotnej zależało od tego, czy Polska zawarła z danym krajem umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania i od charakteru takiej umowy.
Od 1 stycznia 2011 zaniechanie odprowadzenia składki zdrowotnej nie dotyczy wszelkich przychodów osób ubezpieczonych, od których płatnik nie odprowadza zaliczki na podatek dochodowy na podstawie art. 32 ust. 6 ustawy o PIT.
Zgodnie z tym przepisem zakład pracy nie pobiera zaliczek na podatek dochodowy od dochodów uzyskanych przez pracownika z pracy wykonywanej poza terytorium Polski, pod warunkiem że dochody te podlegają lub będą podlegać opodatkowaniu za granicą. Na wniosek podatnika zakład pracy pobiera zaliczki podatkowe na zasadach ogólnych, w przypadku gdy dochody nie są zwolnione z podatku w Polsce (metoda proporcjonalnego odliczenia).
Oznacza to, że pracownicy delegowani, którzy podlegają polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń, są objęci obowiązkiem odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne, bez względu na to w jakim kraju wykonują pracę i czy Polska posiada umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania z danym państwem oraz niezależnie od charakteru takiej umowy, jeśli została podpisana.
Sposoby ustalania
W dwóch przykładach pokazujemy, jak ustalić składki należne w Polsce i wynagrodzenie za kwiecień pracowników oddelegowanych do państw, z którymi mamy umowy dwustronne, a z nich wynika obowiązek zastosowania metody wyłączenia z progresją (Niemcy) oraz proporcjonalnego odliczenia (Holandia).
Przykład
Spółka działająca na terytorium Polski i z siedzibą w Polsce oddelegowała pracownika do pracy w Niemczech na okres od 1 kwietnia do 31 maja br. W aneksie do umowy o pracę określono wynagrodzenie w wysokości 3500 euro miesięcznie.
Pracownik podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w Polsce. Jego dochód jest tutaj również opodatkowany, bo spółka nie ma siedziby ani zakładu czy placówki w Niemczech. Pracodawca zaopatrzył pracownika w formularz A1.
Wynagrodzenie jest płatne na koniec każdego miesiąca, tj. 29 kwietnia.
KROK 1. Podstawa wymiaru i składki na ZUS
42 euro (dieta za dobę podróży do Niemiec) x 30 dni = 1260 euro (część zwolniona ze składek)
3500 euro – 1260 euro = 2240 euro
• podstawa wymiaru składek 2240 euro x 3,9989 zł (kurs euro) = 8957,54 zł
• składki na ubezpieczenia społeczne 8957,54 zł x 13,71 proc. = 1228,08 zł
• podstawa wymiaru składki zdrowotnej 8957,54 zł – 1228,08 zł = 7729,46 zł
• pełna składka zdrowotna 7729,46 zł x 9 proc. = 695,65 zł
• składka zdrowotna do odliczenia od zaliczki na podatek 7729,46 zł x 7,75 proc. = 599,03 zł
KROK 2. Przychód i zaliczka na podatek
42 euro x 30 proc. = 12,60 euro
12,60 euro x 30 dni = 378 euro (część zwolniona z podatku)
3500 euro – 378 euro = 3122 euro
3122 euro x 3,9989 zł = 12 484,57 zł
• podstawa opodatkowania 12 484,57 zł – 1228,08 zł (składki społeczne) = 11 256,49 zł – 111,25 zł = 11 145,24 zł; po zaokrągleniu 11 145 zł
• podatek (11 145 zł x 18 proc.) – 46,33 zł = 1959,77 zł
• zaliczka do urzędu skarbowego 1959,77 zł – 695,65 zł = 1264,12 zł; po zaokrągleniu 1264 zł
KROK 3. Do wypłaty
12 484,57 zł – (1228,08 zł + 695,65 zł + 1264 zł) = 9296,84 zł
W informacji PIT-11 za 2011 r. pracodawca powinien wykazać
w przychodach (poz. 35) kwotę 12 484,57 zł, tj. przychód
ogółem pomniejszony o część zwolnioną z podatku.
Przykład
Spółka z siedzibą w Polsce posiada zakład fabryczny w Holandii. Do pracy w nim oddelegowała pracownika na okres od 1 kwietnia do 31 października br.
W aneksie do umowy o pracę określono wynagrodzenie w wysokości 3500 euro miesięcznie. Pracownik podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w Polsce.
Jego dochody będą opodatkowane w Holandii, ponieważ wynagrodzenie ponosi i wypłaca holenderski zakład. Umowa z Holandią o unikaniu podwójnego opodatkowania przewiduje metodę proporcjonalnego odliczenia.
KROK 1. Podstawa wymiaru i składek ZUS
42 euro (dieta za dobę podróży do Holandii) x 30 dni = 1260 euro (część zwolniona ze składek) 3500 euro – 1260 euro = 2240 euro
• podstawa wymiaru składek 2240 euro x 3,9989 zł (kurs euro) = 8957,54 zł
• składki na ubezpieczenia społeczne 8957,54 zł x 13,71 proc. = 1228,08 zł
• podstawa wymiaru składki zdrowotnej 8957,54 zł – 1228,08 zł = 7729,46 zł
• pełna składka zdrowotna 7729,46 zł x 9 proc. = 695,65 zł
KROK 2. Przychód i część zwolniona z podatku
3500 euro x 3,9989 zł = 13 996,15 zł
42 euro x 30 proc. = 12,60 euro
12,60 euro x 30 dni = 378 euro (część zwolniona z podatku)
3500 euro – 378 euro = 3122 euro
3122 euro x 3,9989 zł = 12 484,57 zł
• podstawa opodatkowania i zaliczka na podatek 0 zł
KROK 3. Do wypłaty
13 996,15 zł – (1228,08 zł + 695,65 zł) = 12 072,42 zł
W informacji PIT-11 za 2011 r. pracodawca powinien wykazać w przychodach (poz. 35) kwotę 12 484,57 zł, tj. przychód ogółem pomniejszony o część zwolnioną z podatku.
Dla celów rozliczeniowych przyjmujemy następujące założenia:
- do przeliczenia wynagrodzenia walutowego – kurs euro z 29 kwietnia br. 3,9989 PLN (kurs średni walut obcych ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu),
- koszty uzyskania przychodów – 111,25 zł, złożony PIT-2,
- przychód pracownika pomniejszymy o część zwolnioną z podatku PIT (za każdy dzień pobytu za granicą, w którym podatnik pozostawał w stosunku pracy, w kwocie odpowiadającej 30 proc. diety za czas zagranicznej podróży służbowej) oraz składek ZUS (w równowartości diety z tytułu zagranicznej podróży służbowej, za każdy dzień pobytu; trzeba jednak pamiętać, że miesięczny przychód stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty 3359 zł).
Mimo ryczałtu
Od 1 stycznia 2011 w ustawie zdrowotnej jest wyraźny zapis, że obniżanie składki do 0 zł nie ma zastosowania do niektórych przychodów, od których na mocy ustawy o PIT pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy.
Brak takiego przepisu do 31 grudnia 2010 nasuwał wątpliwości, czy wobec nieobliczania zaliczki na podatek dochodowy przez płatników nie powinna być także odprowadzana składka na ubezpieczenie zdrowotne. I chociaż większość płatników jednak składkę wpłacała, to konieczne było uregulowanie tego stanu.
Chodzi tu o przychody z tytułu wykonywania pracy na podstawie drobnego zlecenia oraz przychody z racji pełnienia funkcji członków rad nadzorczych.
Z tych tytułów, jeżeli kwota należności określona w umowie zawartej z osobą niebędącą pracownikiem płatnika nie przekracza 200 zł, pobiera się podatek zryczałtowany w wysokości 18 proc. przychodu, bez potrącania kosztów uzyskania przychodów i bez odliczania składek społecznych i zdrowotnej.
To samo dotyczy członków rad nadzorczych, którzy otrzymują przychód do 200 zł i podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Przykład
Zleceniodawca zawarł dwutygodniową umowę o świadczenie usług za wynagrodzeniem 200 zł. Zleceniobiorca nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z umowy cywilnej, bo ma umowę o pracę z innym podmiotem za wynagrodzeniem wyższym niż minimalne.
Podlega obowiązkowo tylko składce zdrowotnej.
• podatek ryczałtowy 200 zł x 18 proc. = 36 zł
• składka zdrowotna należna do ZUS 200 zł x 9 proc. = 18 zł
• kwota do wypłaty 200 zł – (36 zł + 18 zł) = 146 zł
Czytaj też artykuły:
Więcej w serwisie:
»
»
»
»
»
»
»
»
»
