– Mąż jest zatrudniony na 1/2 etatu za połowę minimalnego wynagrodzenia, a oprócz tego prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Jakie składki odprowadza za niego pracodawca, a jakie musi płacić sam?

– pyta czytelniczka DOBREJ FIRMY.

Pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu od dnia nawiązania do dnia ustania stosunku pracy. Składki na ubezpieczenia społeczne opłacamy za niego od kwoty wypłaconego mu w danym miesiącu wynagrodzenia. Jeżeli zatrudniony otrzymał w tym miesiącu wynagrodzenie w wysokości 563 zł, to od tej kwoty naliczamy składki:

- emerytalne 563 zł x 19,52 proc. = 109,90 zł, z czego pracodawca finansuje 54,95 zł i pracownik 54,95 zł,

- rentowe 563 zł x 6 proc. = 33,78 zł, z czego pracodawca finansuje 25,34 zł (4,5 proc.), a pracownik 8,45 zł (1,5proc.),

- wypadkowe 563 zł x 1,80 proc. (założyliśmy, że taka stopa procentowa obowiązuje w firmie) = 10,13 zł; całość pokrywa płatnik,

- chorobowe 563 zł x 2,45 proc. = 13,79 zł; całość finansuje ubezpieczony.

Łącznie składki finansowane przez pracodawcę wynoszą 90,42 zł (54,95 zł + 25,34 zł + 10,13 zł), a przez podwładnego 67,19 zł (54,95 zł + 8,45 zł + 13,79 zł).

Podstawa wymiaru składki zdrowotnej równa się natomiast 485,81 zł (563 zł – 54,95 zł – 8,45 zł – 13,79 zł), a sama składka:

- cała 485,81 zł x 9 proc. = 43,72 zł

- odliczana od zaliczki na podatek 485,81 zł x 7,75 proc. = 37,65 zł

- finansowana z dochodu zatrudnionego 43,72 zł – 37,65 zł = 6,07 zł

Pracownik, który równocześnie prowadzi działalność gospodarczą, ma dwa tytuły do ubezpieczeń, tj. umowę o pracę oraz indywidualny biznes. Jeżeli wynagrodzenie z angażu jest równe co najmniej minimalnemu (obecnie 1126 zł), ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu firmy mają charakter dobrowolny, a obowiązkowe jest ubezpieczenie zdrowotne. Gdy natomiast pensja z połówki etatu jest niższa od minimalnej płacy bez względu na wymiar czasu pracy, to działalność stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz zdrowotnego. Przedsiębiorca podlega wtedy również obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu, a chorobowemu dobrowolnie. W opisanej sytuacji mamy do czynienia z drugim przypadkiem zbiegu – mąż czytelniczki zarabia bowiem jako pracownik poniżej minimalnego wynagrodzenia. Skoro tak, to z tytułu prowadzonej firmy musi odprowadzać składki emerytalne i rentowe.

Jakie składki uiszcza opisany mąż z racji prowadzonej firmy, decyduje status, jaki posiada jako płatnik, a więc to, czy jest początkującym przedsiębiorcą, czy nie. Jeśli jest, to przez 24 miesiące kalendarzowe od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności (prowadzonej na podstawie wpisu do ewidencji) wolno mu uiszczać niskie składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej przez siebie kwoty, nie niższej jednak od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. W bieżącym roku owa minimalna podstawa to 337,80 zł (1126 zł x 30 proc.). Z preferencji tych korzystają jednak wyłącznie ci, którzy:

- w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed rozpoczęciem działalności nie prowadzili innej pozarolniczej działalności,

- nie świadczą tej działalności na rzecz byłego pracodawcy, dla którego wykonywali w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres firmy.

Jeśli mąż czytelniczki spełnia te kryteria, to z tytułu biznesu opłaca składki:

- emerytalne 337,80 zł x 19,52 proc. = 65,94 zł

- rentowe 337,80 zł x 6 proc. = 20,27 zł

- chorobowe 337,80 zł x 2,45 proc. = 8,28 zł

- wypadkowe 337,80 zł x 1,80 proc. = 6,08 zł

Składki na ubezpieczenia społeczne wynoszą razem 92,29 zł bez chorobowej oraz 100,57 zł włącznie z chorobową.

Gdy mąż czytelniczki nie spełnia podanych warunków (np. prowadził działalność gospodarczą trzy lata temu), składki na ubezpieczenia społeczne reguluje od zadeklarowanej kwoty, nie niższej od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Za kwiecień i maj podstawa ta wynosi 1739,90 zł, a najniższe składki:

- emerytalna 1739,90 zł x 19,52 proc. = 339,63 zł

- rentowe 1739,90 zł x 6 proc. = 104,39 zł

- chorobowe 1739,90 zł x 2,45 proc. = 42,63 zł

- wypadkowe 1739,90 zł x 1,80 proc. = 31,32 zł

Składki na ubezpieczenia społeczne wynoszą razem 475,34 zł bez chorobowej oraz 517,97 zł wraz z chorobową. Oprócz tego musi również pamiętać o opłacaniu za siebie składki na Fundusz Pracy 1739,90 zł x 2,45 proc. = 42,63 zł.

W obydwu sytuacjach mąż musi uiścić wysokie składki zdrowotne. Wszystko jedno zatem, czy ma status początkującego przedsiębiorcy, czy nie. Podstawa wymiaru składki zdrowotnej to bowiem 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia, czyli za kwiecień i maj 2328,80 zł. Sama składka za te miesiące równa się 209,59 zł (2328,80 zł x 9 proc.). Część tej składki w kwocie 180,48 zł za miesiąc (2328,80 zł x 7,75 proc.) podlega odliczeniu od zaliczki na podatek. Jeżeli zaliczka na podatek przedsiębiorcy np. za kwiecień wyniesie 200 zł, to może z niej ująć 180,48 zł tytułem składki zdrowotnej, a do urzędu skarbowego przekazuje różnicę 19,52 zł, po zaokrągleniu 20 zł. Z własnej kieszeni sfinansuje więc tylko 29,11 zł (209,59 zł – 180,48 zł).

Gdy jednak zaliczka za ten miesiąc wyniesie np.100 zł, odliczy z niej tylko 100 zł z racji składki zdrowotnej, a pozostałą część tej składki (80,48 zł) wyłoży z własnych środków.