Za pracownika uważa się osobę wykonującą pracę na podstawie umowy o pracę oraz osobę wykonującą zlecenie lub umowę o dzieło albo inną umowę o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Tak rozbudowaną definicję pracownika ustanawia ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych.
Jeżeli z własnym pracownikiem szef zawrze zlecenie, nie zgłasza go dodatkowo do ubezpieczeń, a przychód otrzymywany z takiej umowy (zlecenia lub o dzieło) wykazuje łącznie w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA składanym z kodem 01 10 xx.
Statusu „własnego pracownika” nie ma osoba przebywająca na urlopie wychowawczym, bezpłatnym lub pobierająca zasiłek macierzyński. W tym czasie bowiem stosunek pracy ulega swoistemu zawieszeniu. Co prawda nie zostaje on rozwiązany, ale pracownik nie świadczy pracy, a pracodawca nie wypłaca mu wynagrodzenia. Jeżeli więc szef zawarł zlecenie z taką osobą, powinien ją zgłosić do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych i rozliczać za nią składki jako za zleceniobiorcę. Składki jak za pracownika należy opłacać też za osobę, która zlecenie zawarła z innym podmiotem niż własny pracodawca, ale w zakresie tej umowy pracę wykonuje na rzecz własnego pracodawcy.
