Składki na emerytury pomostowe ściągnie tylko urząd skarbowy lub komornik

Ustawą z 19 grudnia 2008 r. (DzU nr 237, poz. 1656 ze zm.) o emeryturach pomostowych

(dalej ustawa o FEP) powołano do życia Fundusz Emerytur Pomostowych (dalej FEP). To państwowy fundusz celowy mający finansować emerytury pomostowe (art. 29). Jego przychody pochodzą m.in. ze składek, które muszą obliczać, rozliczać i opłacać co miesiąc płatnicy składek za osoby pracujące w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z art. 40 ust. 4 ustawy o FEP, składki na FEP oraz odsetki za zwłokę, koszty upomnienia i dodatkowa opłata nieopłacone w terminie podlegają ściągnięciu na zasadach określonych w art. 24-28 i art. 31 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.). Z przepisów tych wynika jedynie, że nieopłacone należności na FEP można wyegzekwować w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej.

Nie zawierają one żadnych dodatkowych uregulowań. To zaś oznacza, że zasady przymusowego ich ściągnięcia zawiera ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. DzU z 2012, poz. 1015; dalej upea) oraz przepisy kodeksu postępowania cywilnego.

Podział kompetencji

Nie ulega zatem wątpliwości, że składek na FEP można dochodzić zarówno w trybie egzekucji administracyjnej, jak i sądowej. Problem sprowadza się jednak do oceny, który z organów egzekucji administracyjnej jest uprawniony do przymusowego dochodzenia wykonania tego obowiązku. Podział kompetencji organów egzekucyjnych określony został w art. 19 upea.

Zgodnie z art. 19 § 4 dyrektor oddziału ZUS jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania egzekucji z:

- wynagrodzenia za pracę,

- ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego,

- z renty socjalnej,

- z wierzytelności pieniężnych oraz

- z rachunków bankowych,

- w egzekucji administracyjnej jest właściwy do dochodzenia: należności pieniężnych z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i należności pochodnych od składek oraz nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub innych świadczeń wypłacanych przez ten oddział, które nie mogą być potrącane z bieżących świadczeń.

Kompetencja dyrektora oddziału ZUS ograniczona jest zatem wyłącznie do stosowania środków egzekucyjnych umożliwiających wyegzekwowanie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i pochodnych od tych składek oraz nienależnie pobranych świadczeń, których nie uda się potrącić z bieżących świadczeń.

Przy czym definicja składek na ubezpieczenia społeczne na potrzeby upea zawarta w art. 1a pkt 11 upea wskazuje, że rozumie się przez nie również składki na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy oraz na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. W tym katalogu nie wymienia się jednak składek na FEP. Tym samym nie można ich dochodzić w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez dyrektora oddziału ZUS.

Oznacza to, że jedynym organem uprawnionym na gruncie upea do egzekwowania zaległych składek na FEP jest naczelnik urzędu skarbowego. Zgodnie z art. 19 § 1 upea jest on organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, do zabezpieczania takich należności w trybie i na zasadach określonych w dziale IV, a także do realizacji wniosków obcych państw o udzielenie pomocy w zakresie, o którym mowa w art. 66d § 1 upea.

Obrona płatnika

Jeżeli egzekucja składek na FEP prowadzona jest przez dyrektora oddziału ZUS, zobowiązanemu służy zarzut w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 33 pkt 9 upea, tj. prowadzenia egzekucji przez niewłaściwy organ egzekucyjny. Zarzut taki należy wnieść w terminie siedmiu dni od daty doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego.