Akty prawa pracy obowiązujące u poszczególnych pracodawców nierzadko przyznają pracownikom dodatkowe świadczenia, które nie są wymagane przez kodeks pracy. Takie świadczenia są przychodem ze stosunku pracy zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Część z nich jest jednak wyłączona z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Są to np. nagrody jubileuszowe, dodatkowe odprawy emerytalno-rentowe lub możliwość nabycia po preferencyjnych stawkach dóbr, które są wytwarzane przez zakład pracy (np. węgiel) albo w większości finansowane przez pracodawcę (np. karty Multisport).
Karta przetargowa
Zdarza się jednak, że pracodawca podejmuje decyzję o likwidacji tych świadczeń, co bywa podyktowane trudną sytuacją ekonomiczną lub zmianami właścicielskimi w spółce. Aby przekonać związki zawodowe do wyrażenia na to zgody, proponuje rekompensatę pieniężną. Powstaje wówczas pytanie, czy sumy wypłacone z tego tytułu muszą zostać oskładkowane.
Pracodawcy, którzy zamierzają zlikwidować dodatkowe świadczenia, często zakładają, że skoro nie były one oskładkowane, to rekompensata również będzie korzystać ze zwolnienia. Rozwiązanie to wydaje się być logiczne, ale może je zakwestionować ZUS.
Sprzeciw ZUS...
W licznych interpretacjach ZUS zajmował negatywne stanowisko wobec możliwości wyłączenia rekompensat z podstawy wymiaru składek. Twierdzi, że określony w przepisach katalog wyłączeń jest zamknięty i nie obejmuje rekompensat za likwidację świadczeń niepodlegających oskładkowaniu. Wyłączenie określonych świadczeń z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe to wyjątek od zasady, według której oskładkowaniu podlega przychód ze stosunku pracy. W związku z tym niedopuszczalna jest rozszerzająca interpretacja przepisów będących wyjątkiem, a rekompensata podlega oskładkowaniu.
...z jednym wyjątkiem
Szczęśliwie dla pracodawców ZUS nie jest jednak konsekwentny. Organ rentowy od kilku lat wydaje bowiem pozytywne interpretacje w stosunku do rekompensat przyznawanych za likwidację nagród jubileuszowych.
Same nagrody korzystają z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jeśli według dotychczas obowiązujących przepisów były przyznawane nie częściej niż co 5 lat. Wyłączenie z oskładkowania rekompensat przyznawanych za likwidację nagród jubileuszowych jest według organu rentowego możliwe, jeśli zostaną spełnione dwa warunki, tj.:
- likwidowane nagrody według dotychczas obowiązujących przepisów przysługiwały nie częściej niż co 5 lat, oraz
- istnieje związek między wypłatą tej rekompensaty a likwidacją nagród jubileuszowych.
Uważam, że nie ma przeszkód, aby tę samą argumentację zastosować do rekompensat za likwidację także innych świadczeń niż nagrody jubileuszowe. Pozytywne interpretacje ZUS bazują bowiem na słusznych założeniach, według których warunkiem wyłączenia rekompensaty z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest to, by likwidowane świadczenie spełniało warunki wyłączenia, a ponadto rekompensata musi być przyznawana w związku z likwidacją tego świadczenia, tj. w jego miejsce, a nie jako osobne uprawnienie.
