Jakie składkowe zmiany czekają nas w przyszłym roku? Kto musi się na nie przygotować? Przede wszystkim przedsiębiorcy. Zwiększone obciążenia czekają zarówno tych, którzy dopiero startują w biznesie i płacą preferencyjne składki, jak i tych, którzy nie mogą już liczyć na ulgi w opłatach. Wszyscy w przyszłym roku odprowadzą więcej na ZUS.

Droższy biznes

Zgodnie z obwieszczeniem ministra pracy i polityki społecznej z 3 grudnia 2014 r. prognozowane przeciętne wynagrodzenie na 2015 r. wynosi 3959 zł (MP poz. 1137). Od tego parametru zależy dużo składkowych wskaźników.

60 proc. tej kwoty to minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób od lat prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Oznacza to, że podstawa opłat na ZUS od stycznia do grudnia 2015 r. nie będzie mogła być niższa niż 2375,40 zł. Liczona od niej składka emerytalna to 463,68 zł, rentowa – 190,03 zł, a dobrowolna chorobowa – 58,20 zł. Wzrośnie także składka wypadkowa (45,85 zł) i na Fundusz Pracy (58,20 zł). W sumie każdy prowadzący działalność co miesiąc, począwszy od styczniowych składek płaconych w lutym, odprowadzi o 43,90 zł więcej niż obecnie >patrz tabelka.

Z ulgą też więcej

Od 1 stycznia 2015 r. podskoczą również miesięczne opłaty na ZUS obowiązujące osoby, które opłacają składki na preferencyjnych zasadach. Ulga, z której można korzystać przez pierwsze 24 miesiące prowadzenia biznesu, polega na możliwości regulowania składek od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Podstawa składkowa wzrośnie zatem z 504 zł do 525 zł >patrz tabela.

Maksimum chorobówki

Zmieni się też maksymalna podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Do końca grudnia 2014 r. to 9365 zł, a w przyszłym roku już 9897,50 zł (250 proc. przeciętnej płacy).

To ważna kwota, szczególnie dla przedsiębiorczych kobiet, które w pierwszym półroczu przyszłego roku urodzą dziecko i chciałyby przez rok pobierać wysoki zasiłek macierzyński. Jeszcze przynajmniej przez pół roku obowiązywać będą bowiem korzystne dla bizneswoman przepisy zasiłkowe, umożliwiające uzyskanie wysokiego zasiłku stosunkowo niskim kosztem składek. Kobieta, która przystąpi do ubezpieczenia chorobowego nawet na miesiąc czy dwa przed spodziewaną datą porodu, deklarując równocześnie wysoką podstawę składki, po urodzeniu dziecka zyska prawo do wysokiego zasiłku macierzyńskiego. Ponieważ świadczenie przysługuje nawet przez rok od narodzin, to inwestycja w wysokie składki zwróci się wielokrotnie. Przedsiębiorcze mamy jeszcze przez sześć miesięcy mają więc szansę, aby zgodnie z prawem wpływać na swoje ubezpieczeniowe uprawnienia. Później nie będzie to już możliwe na skutek planowanych zmian w ustawie zasiłkowej, które mają wejść w życie w drugiej połowie przyszłego roku >patrz ramka.

Zdrowotna w styczniu

Wysokość składki zdrowotnej, należnej w 2015 r. przedsiębiorcy poznają dopiero pod koniec stycznia. Wówczas prezes GUS ogłosi przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, łącznie z wypłatami z zysku, w IV kwartale 2014 r. 75 proc. tej kwoty stanowi podstawę wymiaru składki zdrowotnej, która będzie obowiązywała przez cały 2015 r.

Roczna granica

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest ograniczona w każdym roku kalendarzowym do kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej (art. 19 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych; tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1442 ze zm.). W 2015 r. jest to 118 770 zł.

Ograniczenie to dotyczy wszystkich ubezpieczonych. Nie ma znaczenia, czy podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym obowiązkowo czy dobrowolnie. Do momentu osiągnięcia rocznego limitu trzeba naliczać i opłacać składki na wszystkie ubezpieczenia, a po jego przekroczeniu – już tylko składkę chorobową, wypadkową, zdrowotną i na fundusze pozaubezpieczeniowe (Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych).

Ustalając, czy w danym roku kalendarzowym został przekroczony limit podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, trzeba brać pod uwagę wszystkie przychody, z wszystkich tytułów, od których zostały opłacone składki na te ubezpieczenia za daną osobę.

Wychowawczy z ograniczeniami

Od stycznia zmienią się też graniczne kwoty rozliczeń za osoby na urlopach wychowawczych. Taki rodzic podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i zdrowotnemu, jeśli urlop jest dla niego jedynym tytułem do ubezpieczeń >patrz ramka. Jednak płatnicy nie opłacają składek, finansuje je bowiem budżet państwa. Obowiązek zakładu kończy się na wykazaniu należnych danin w raportach rozliczeniowych.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe za osoby przebywające na urlopie wychowawczym stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających to wolne. Jednak są dwie graniczne kwoty, które trzeba wziąć pod uwagę przy ustalaniu podstawy. Baza do rozliczeń nie może być:

- wyższa niż równowartość 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ani

- niższa niż 75 proc. minimalnej płacy.

W 2014 r. podstawy te stanowią odpowiednio kwoty: 2247,60 zł i 1260 zł. Zgodnie z obwieszczeniem ministra pracy i polityki społecznej przeciętna płaca w przyszłym roku wynosi 3959 zł. A to oznacza, że od stycznia do grudnia 2015 r. maksymalna podstawa wymiaru składek za osobę na wychowawczym stanowić będzie 2375,40 zł. Natomiast najniższa – 75 proc. przyszłorocznego minimum płacowego wynoszącego 1750 zł, czyli 1312,50 zł.

Dodatkowy tytuł

Od 1 stycznia 2015 r. członkowie rad nadzorczych będą obowiązkowo podlegali ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli z tytułu pełnienia tej funkcji spółka będzie im wypłacać wynagrodzenie (zob. nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych DzU z 2014 r., poz. 1831). Płatnikiem będzie oczywiście podmiot, w którym ta funkcja jest pełniona. I to on będzie miał obowiązek zgłosić członka rady nadzorczej do ubezpieczeń oraz co miesiąc rozliczać i opłacać składki. Składka na ubezpieczenie emerytalne (19,52 proc.) będzie współfinansowana przez płatnika i ubezpieczonego po połowie. Rentową (8 proc.) zapłaci w części 6,5 proc. płatnik, a 1,5 proc. ubezpieczony. Firma zaoszczędzi jedynie na składce wypadkowej. Tej nie trzeba będzie płacić za nadzorcę. Członkowie rad nadzorczych nie będą także podlegali ubezpieczeniu chorobowemu – ani obowiązkowo, ani dobrowolnie.

Płatnicy powinni się w związku z tym przygotować na większe ryzyko, że zarobki ubezpieczonego przekroczą 30-krotność przeciętnej płacy. Składki emerytalno-rentowe z tytułu odpłatnego pełnienia funkcji w radzie nadzorczej trzeba będzie opłacać do osiągnięcia tego limitu. W przyszłym roku będzie to 118 770 zł.

Jedynie wobec członków rad nadzorczych, którzy będą sprawować swoją funkcję nieodpłatnie, nic się nie zmieni. Podlegać będą wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu, pod warunkiem zamieszkiwania w Polsce.

Co ważne, diety i inne należności z tytułu podróży członków rad nadzorczych będą wolne od składek do wysokości, jaką otrzymują pracownicy sfery budżetowej. W konsekwencji wolne będą one również od składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Formalne zabezpieczenie

W związku ze zmianami od stycznia 2015 r. pracodawcy, którzy mają pracowników na urlopach wychowawczych, powinni poprosić ich o ponowne złożenie oświadczeń o innych tytułach do ubezpieczeń. Może się bowiem okazać, że w kręgu tych rodziców są tacy, którzy w tym czasie pełnią funkcję członka rady nadzorczej.

Odebranie takiego oświadczenia przed rozliczeniem składek za styczeń jest bardzo istotne, ponieważ każdy inny tytuł do ubezpieczeń wyłącza możliwość ich rozliczania z racji przebywania na urlopie wychowawczym. Ponieważ to pracodawca odpowiada za poprawne rozliczenia z ZUS, powinien maksymalnie zabezpieczyć się przed ewentualnym błędami w dokumentacji, powodującymi konieczność korekty. Może być bowiem tak, że podwładny korzystający z wychowawczego, który nie ma w grudniu 2014 r. innego tytułu do ubezpieczeń społecznych, będzie go posiadać od stycznia 2015 r.

Zasiłki z biznesu mocno w dół

Nowe przepisy, które mają wejść w życiu od lipca 2015 r., znacząco i na niekorzyść zmienią zasady ustalania zasiłku należnego przedsiębiorcy po krótkim okresie ubezpieczenia chorobowego. Gdy zadeklaruje podstawę składki wyższą niż najniższa, a niezdolność powstanie przed upływem pierwszego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, to ZUS naliczy zasiłek od najniższej podstawy składek. W razie późniejszej absencji zdrowotnej bazą do naliczenia świadczenia będzie suma:

- najniższej podstawy wymiaru składki oraz

- kwoty stanowiącej 1/12 nadwyżek ponad najniższą podstawę składek za każdy miesiąc ubezpieczenia.

Ma to prowadzić do uśrednienia podstawy wymiaru składki, a w konsekwencji – do obniżenia wysokości zasiłku w razie krótkiego okresu ubezpieczenia i zadeklarowanego wysokiego przychodu. Zmiana ta zablokuje wysokie wypłaty świadczeń, które obecnie przysługują również przy krótkim okresie opłacania danin.