Renty: decyzja o chorobie zawodowej nie wiąże sądu

Ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy wskutek choroby zawodowej, przysługuje renta. Przy czym za chorobę zawodową uważa się tę określoną w wykazie chorób zawodowych, o którym mowa w art. 237 § 1 pkt 2 k.p., jeżeli spowodowało ją działanie czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposób wykonywania pracy. Wynika to z art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (DzU z 2009 r. nr 197, poz. 1322, dalej ustawa wypadkowa).

Podstawa uprawnień

Przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności ?do pracy powstałej wskutek choroby zawodowej stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 r. ?o emeryturach i rentach ?z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2013 r., poz. 1440, dalej ustawa emerytalna). W myśl zaś jej art. 57 ?ust. 1 renta ta należy się ubezpieczonemu, który spełnił łącznie kilka warunków, m.in.:

Bez względu na staż

Jednak według art. 17 ust. 2 ustawy wypadkowej renta przysługuje ubezpieczonemu niezależnie od długości okresu ubezpieczenia wypadkowego oraz bez względu na datę powstania niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Zatem renta z tytułu choroby zawodowej przysługuje, gdy zostanie stwierdzona ta niezdolność do pracy, niezależnie od tego, kiedy powstała oraz jak długi okres ubezpieczenia wypadkowego miał pracownik. To znaczne ułatwienie dla dotkniętych chorobami zawodowymi. Aby uzyskać rentę, muszą wykazać właściwie tylko to, że wskutek takiej choroby stały się niezdolne do pracy.

Podstawą przyznania prawa do renty chorobowej jest jednak wykazanie związku przyczynowego między tą chorobą a niezdolnością do pracy.

Odmienna ocena

Decyzja inspektora sanitarnego stwierdzająca chorobę zawodową lub określająca jej brak albo w ogóle brak takiej decyzji nie ma decydującego wpływu na odmowę lub przyznanie przez sąd renty z tytułu niezdolności do pracy powstałej wskutek choroby zawodowej. Przesądza tu ustalenie, czy choroba istnieje i czy jest przyczyną niezdolności do pracy.

Decyzja inspektora sanitarnego ma charakter deklaratoryjny. Nie tworzy więc żadnego uprawnienia, a jedynie wskazuje na istnienie choroby zawodowej u poszkodowanego ?i na podstawie domniemania na jego związek z wykonywaną pracą. Dowodzi istnienia określonego stanu faktycznego. Dotyczy to też decyzji negatywnej.

Stwierdzenie lub brak choroby zawodowej stanowi tylko jedną z okoliczności spornych, którą sąd ocenia samodzielnie, z reguły dopuszczając dowód z opinii lekarzy – biegłych sądowych. Tak wypowiadał się Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów SN z 16 czerwca 1994 r. (II PZP 4/94). Podobnie w wyroku z 24 czerwca 2008 r. ?(I PK 295/07) SN podkreślił, że stwierdzenie choroby zawodowej nie jest równoznaczne ?z prawem do renty z racji niezdolności do pracy spowodowanej chorobą zawodową.

Również dla Sądu Apelacyjnego w Szczecinie (wyrok ?z 28 stycznia 2014 r., III AUa 611/13) stwierdzenie choroby zawodowej nie oznacza, że ubezpieczony w związku z nią stał się niezdolny do pracy. Niezdolna do pracy w związku z taką chorobą jest osoba, która z powodu naruszenia sprawności organizmu w związku ?z chorobą całkowicie albo w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej ?z posiadanymi kwalifikacjami ?i nie rokuje jej odzyskania po przekwalifikowaniu.

Stanowisko sądów jest jednolite i ugruntowane. Samo stwierdzenie choroby zawodowej nie uprawnia więc do renty.

Przykład

Pan Artur, zatrudniony ?w zakładzie chemicznym przy przerobie siarki, zachorował ?na przewlekłe uszkodzenie śluzówki dróg oddechowych. Inspektor sanitarny wydał decyzję stwierdzającą jego chorobę zawodową. Opierając ?się na niej, pan Artur złożył wniosek do ZUS o przyznanie ?mu renty chorobowej. ZUS ?na podstawie opinii komisji lekarskiej uznał jednak, ?że nie jest on niezdolny do pracy ?i odmówił przyznania świadczenia. Od tej decyzji pracownik odwołał się do sądu. Ten zlecił biegłym lekarzom zbadanie pana Artura. Ci uznali, że jego choroba nie powoduje niezdolności do pracy. Sąd oddalił więc jego odwołanie.

Skubnąć pracodawcę

Etatowcy mogą też występować z roszczeniami cywilnoprawnymi związanymi z powstałą chorobą zawodową przeciwko pracodawcom. Wolno im domagać się zasądzenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz renty wyrównawczej (uzupełniającej) w razie utraty zdolności do pracy, jeśli ich szkody nie zostały zaspokojone w całości przez świadczenia z ZUS. Jednak także w tych sprawach decyzja inspektora sanitarnego stwierdzająca chorobę zawodową nie wiąże w postępowaniu sądowym o odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy. Jest tylko jednym z dowodów w sprawie i ocenia się ją tak jak inne, np. dowód ?z opinii biegłego. Nie gwarantuje więc uzyskania zadośćuczynienia lub renty.

—Ryszard Sadlik, sędzia Sądu Okręgowego ?w Kielcach