Przejęcie zakładu może zwiększyć koszty

Tak stwierdził lubelski oddział ZUS w decyzji 1409 z 24 października 2013 r. (WPI/200000/ 451/1409/2013).

Wnioskodawca zwrócił się do ZUS o wydanie indywidualnej interpretacji. Podał, że planuje połączenie swojej spółki jako przejmującej w trybie art. 492 § 1 pkt 1 kodeksu spółek handlowych ze spółką przejmowaną. Zgodnie z art. 494 k.s.h. spółka przejmująca wstąpi z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej. W wyniku połączenia zostanie utworzony w strukturze spółki przejmującej oddział, który w całości przejmie dotychczasowe funkcje i działalność podmiotu przejmowanego. Oddział będzie miał status odrębnego pracodawcy dla załogi przejętej na podstawie art. 231 k.p.

Z uwagi na specyfikę działalności stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla spółki przejmowanej wynosi 1,21 proc., ale dla przejmującej była wyższa. Wątpliwości wnioskodawcy budziło to, wedle której stopy procentowej, dotychczasowej dla spółki przejmującej czy tej dla przejmowanej, powinno kalkulować się ubezpieczenie wypadkowe dla pracowników oddziału po połączeniu. W jego ocenie ubezpieczenie wypadkowe należy odprowadzać według stawki dla spółki przejmowanej, czyli 1,21 proc.

Wnioskodawca argumentował, że zgodnie z art. 494 § 1 k.s.h. spółka przejmująca wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej. Oznacza to, że z dniem połączenia zachodzi sukcesja uniwersalna. Na spółkę przejmującą przechodzą z dniem fuzji w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, które przyznano spółce przejmowanej, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowią inaczej (art. 494 § 2 k.s.h.). Sukcesja uniwersalna to jeden z podstawowych prawno-gospodarczych skutków, a zarazem motywów prawno-podmiotowej koncentracji, jaką jest połączenie. Co więcej, zasada sukcesji obejmuje także zobowiązania publicznoprawne, zgodnie z art. 93 § 2 pkt 1 ordynacji podatkowej i w związku z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który nakazuje tu odpowiednie stosowanie przepisów ordynacji podatkowej. W myśl art. 93 § 1 ordynacji osoba prawna związana (powstała) w wyniku łączenia się wstępuje we wszelkie przewidziane w przepisach podatkowych prawa i obowiązki każdego z łączących się podmiotów. Uwzględniając te regulacje, wnioskodawca uznał, że także na gruncie przepisów ubezpieczeń społecznych ma miejsce następstwo prawne pod tytułem ogólnym (sukcesja uniwersalna). W konsekwencji w dalszym ciągu może stosować w oddziale stawkę wypadkową 1,21 proc. ZUS nie podzielił stanowiska wnioskodawcy.

Komentarz eksperta

dr Marcin Wojewódka, radca prawny w Kancelarii Prawa Pracy „Wojewódka i Wspólnicy" sp.k.

W większości przypadków zgadzam się z interpretacjami ZUS. Jednak w tej sytuacji nie sposób przyznać racji organowi rentowemu. Stanowisko ZUS, że formalna zmiana pracodawcy implikuje konieczność zwiększenia kosztów ponoszonych przez tego, który bez dokonywania jakiejkolwiek zmiany profilu prowadzonej działalności gospodarczej, uprawniającej go do stosowania niższego wymiaru składki wypadkowej, nagle z dnia na dzień, w konsekwencji tylko i wyłącznie formalnej modyfikacji struktury organizacyjnej, jest nie do zaakceptowania. I to nie tylko z punktu widzenia ekonomicznego, ale także przepisów.

Przede wszystkim należy wskazać, że regulacje z zakresu ubezpieczeń społecznych nie mogą wyłączać nadrzędnej zasady sukcesji generalnej wyrażonej zarówno w przepisach prawa handlowego rangi kodeksowej, jak i ordynacji podatkowej. Ochrona partykularnych interesów ZUS nie może prowadzić do ignorowania prawa. Prawidłowa wykładnia oraz zastosowanie art. 93 ordynacji podatkowej nie mogą prowadzić do wniosku sprzecznego z celem ustawy i logiką.

Niewątpliwie celem art. 93 ordynacji było zapewnienie spółce przejmującej nabycia wszelkich korzyści, jakie ustawa wiąże z połączeniem. Odrębność prawa ubezpieczeń społecznych w stosunku do prawa podatkowego i odpowiednie stosowanie ordynacji podatkowej do należności ze składek wyrazi się właśnie tym, że oddział przez spółkę przejmującą nabędzie wszelkie konsekwencje. Zarówno korzystne, jak i niekorzystne płynące z połączenia. Jednak sam fakt fuzji nie może zmieniać sytuacji faktycznej, np. w postaci zwiększenia czy zmniejszenia wysokości składki wypadkowej.

W omawianej sytuacji oddział w całości przejmie majątek spółki przejmowanej i będzie kontynuował jej działalność. To właśnie oddział w trybie art. 231 k.p. przejmie pracowników przejmowanej spółki. Całkowicie błędne byłoby więc twierdzenie, że oddział nie może utrzymać uprawnień co do wysokości składki wypadkowej. Nie ma też argumentów na poparcie tezy, że skoro spółka przejmująca nabyła prawo do opłacania składki wypadkowej w wysokości, w jakiej płaciła spółka przejęta, to tego uprawnienia nie mógłby nabyć oddział, mający status odrębnego pracodawcy, będący samodzielnym płatnikiem tych składek.

Skoro nie ma w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych przepisów szczególnych dopuszczających sukcesję wysokości stopy procentowej składki między płatnikami, gdy dochodzi do przejęcia innego płatnika, to – moim zdaniem – odpowiednio należy stosować wskazany art. 93 ordynacji podatkowej.