Pracujesz zawodowo. Dodatkowo z pomocą żony prowadzisz jednoosobową działalność gospodarczą. Jednak aby uniknąć płacenia składek ZUS, rejestrujesz działalność na siebie. Żony nie zatrudniasz, również w celu uniknięcia obciążeń publicznoprawnych, ale udzielasz jej pełnomocnictwa ogólnego – dla własnego bezpieczeństwa w formie aktu notarialnego bądź z podpisem notarialnie poświadczonym. W siedzibie, w której prowadzisz działalność, zjawia się inspektor Państwowej Inspekcji Pracy. Ciebie jako właściciela firmy nie ma, formalnie pracownika również, jest natomiast tylko twoja żona będąca pełnomocnikiem.
Czy w toku przeprowadzonej kontroli inspektor PIP może stwierdzić, że działasz w celu obejścia prawa? Na gruncie przepisów prawa pracy niekoniecznie, ale należy pamiętać o prawie podatkowym oraz przepisach z zakresu ubezpieczeń społecznych.
[srodtytul]Nie dotyczy fakturowania[/srodtytul]
Pełnomocnik zastępuje reprezentowanego w czynnościach prawnych, a więc składa za niego oświadczenia woli zmierzające do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilnoprawnego (np. zawiera umowę z kontrahentem). Pełnomocnictwo nie obejmuje czynności faktycznych, na przykład zarządzania finansami czy fakturowania, a więc takich czynności, które wywołują skutek pozaprawny. Należy więc wykazać inspektorowi, że pełnomocnik – w tym przypadku żona – działa w ramach upoważnienia, zawierając wyłącznie umowy z kontrahentami, nie zajmując się natomiast obsługą prowadzonej działalności gospodarczej.
[srodtytul]Ważna definicja[/srodtytul]
To jednak nie wszystko. Zgodnie z art. 22 § 1 kodeksu pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Jeśli spełnione zostaną wyżej wskazane warunki, nie ma znaczenia nazwa zawartej przez strony umowy bądź istnienie innego stosunku prawnego łączącego strony, na przykład pełnomocnictwa. Na gruncie prawa polskiego jest to zatrudnienie na podstawie stosunku pracy.
Brak ustalonego wynagrodzenia, wyznaczonego miejsca i czasu pracy przemawia za tym, że nie dochodzi do ukrycia stosunku pracy. Ponadto należy przywołać [b]wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 1997 r. (I PKN 89/97)[/b], w którym SN orzekł, że jeśli nie istnieje obowiązek wykonywania poleceń przełożonego, to danego stosunku prawnego nie można uznać za stosunek pracy. Jednakże jeżeli inspektor PIP stwierdzi w toku kontroli, że żona jako pełnomocnik pozostaje w twojej dyspozycji i na bieżąco wykonuje określone czynności faktyczne oraz że przebywa w biurze przez określony z góry czas, inspektor prawdopodobnie skorzysta ze swoich uprawnień przewidzianych w ustawie o PIP.
[srodtytul]Dowiedzą się ZUS i skarbówka[/srodtytul]
Ponadto w toku prowadzenia kontroli inspektor zawiadamia o naruszeniu przepisów prawa właściwe organy, w szczególności Zakład Ubezpieczeń Społecznych i urząd kontroli skarbowej. Należy pamiętać, że na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, m.in. małżonek i rodzice, jeżeli pozostają z osobą prowadzącą działalność gospodarczą we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy wykonywaniu tej działalności na przykład jako pełnomocnicy, podlegają obowiązkowym składkom na ubezpieczenia społeczne.
Naruszenie przepisów w tym zakresie grozi grzywną w wysokości do 5 tys. zł. Również urząd kontroli skarbowej może stwierdzić, że działasz w celu obejścia prawa podatkowego, unikając opłacania podatku dochodowego od wynagrodzenia pracownika.
[i]Autor jest prawnikiem w Rachelski i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza [/i]
