Nie ma zasiłku chorobowego przy kontynuowaniu dobrowolnych ubezpieczeń społecznych

Do końca czerwca 2008 r. pracownica była zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Równocześnie w innej firmie pracuje na umowę o dzieło. Z umowy o dzieło firma nie opłaca za nią składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Czy taka osoba może samodzielnie ubezpieczyć się i opłacać składki? Czy może rozpocząć działalność gospodarczą i umowy o dzieło będą z nią podpisywane jako z odrębną firmą? Czy wolno jej opłacać składki na zasadzie kontynuowania ubezpieczeń? Jakie są koszty związane z jednym i drugim rodzajem ubezpieczeń

?

Osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi mogą po ich ustaniu kontynuować je dobrowolnie. Jeśli jednak okres tego ubezpieczenia przekracza dziesięć lat, nie ma gwarancji wypłaty minimalnego świadczenia, gdyby stan własnego konta ubezpieczonego go nie zapewniał.

Ubezpieczenia emerytalne i rentowe można kontynuować, gdy osoba ubezpieczona nie ma innych tytułów do ubezpieczeń. U czytelniczki ten warunek spełni się, jeśli będzie uzyskiwała przychody wyłącznie z umowy o dzieło.

Osoba, która zamierza kontynuować ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zgłasza wniosek o objęcie jej nimi w ciągu 30 dni od ustania ubezpieczeń społecznych. Dlatego w ciągu 30 dni od rozwiązania umowy o pracę musi złożyć wniosek o kontynuowanie ubezpieczeń. Jeżeli czytelniczka złoży go po terminie, nie będzie mogła kontynuować ubezpieczeń.

Osoby kontynuujące ubezpieczenia emerytalne i rentowe podlegają im od dnia wskazanego we wniosku. Składa się go na druku ZUS ZUA (kod tytułu ubezpieczenia 19 00 xx) w oddziale ZUS właściwym dla miejsca zamieszkania.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przy kontynuowaniu ubezpieczeń stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż minimalne wynagrodzenie. Jednak gdy kontynuowanie ubezpieczeń rozpoczęto lub zakończono w trakcie miesiąca i ubezpieczenia trwały tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie. W tym celu dzieli się ją przez liczbę dni miesiąca i mnoży przez liczbę dni, kiedy nie podlega się ubezpieczeniom.

Prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego ustaje po 30 dniach od wygaśnięcia tego obowiązku. Do tego ubezpieczenia czytelniczkę może zgłosić jej mąż jako członka rodziny, jeśli jest zatrudniony na umowy o pracę lub ma inny tytuł, z którego podlega temu ubezpieczeniu. Jeżeli czytelniczka nie może być zgłoszona jako członek rodziny, ma prawo ubezpieczyć się dobrowolnie na podstawie pisemnego wniosku złożonego w oddziale Narodowego Funduszu Zdrowia.

Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne działa od dnia określonego w umowie zawartej z funduszem, a przestaje z dniem rozwiązania umowy lub po 30 dniach nieprzerwanej zaległości w opłacaniu składek.

Po zawarciu umowy w ZUS składa się formularz ZUS ZZA z kodem tytułu ubezpieczenia 24 10 xx. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne u osób dobrowolnie mu podlegających stanowi kwota deklarowanego miesięcznego dochodu. Nie może być jednak niższa od przeciętnego wynagrodzenia. Od tak ustalonej podstawy nalicza się składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. podstawy wymiaru.

Jeżeli osoba kontynuująca ubezpieczenia emerytalne i rentowe podlega również dobrowolnie ubezpieczeniu zdrowotnemu, składa dwie deklaracje rozliczeniowe, jedną z kodem 19 00 xx, drugą z kodem 24 10 xx.

Deklaracje te składa się do 15 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. W tym samym terminie trzeba opłacić składki. Gdy osoba tylko kontynuuje opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, deklarację składa i składki opłaca do 10 dnia miesiąca.

Jeżeli natomiast czytelniczka rozpocznie działalność gospodarczą, będzie podlegała ubezpieczeniom społecznym dla takich osób. Zgłasza się wówczas do ZUS na druku ZUS ZFA jako płatnik składek oraz na formularzu ZUS ZUA jako osoba ubezpieczona. Obowiązkowe są dla niej ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne, a ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne.

Osoba prowadząca działalność, która:

- w ciągu ostatnich 60 miesięcy nie prowadziła innej działalności,

- w zakresie prowadzonej działalności nie będzie wykonywała usług na rzecz byłego pracodawcy, które w roku bieżącym lub poprzednim wykonywała w ramach stosunku pracy,

może przez 24 miesiące od rozpoczęcia działalności opłacać składki społeczne od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia (337,80 zł). Jeżeli tych warunków nie spełnia, opłaca je od 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Natomiast składkę zdrowotną wszyscy biznesmeni naliczają od 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Składki na ubezpieczenia muszą naliczać też za każdy miesiąc, w którym nie uzyskają przychodów.

Jeżeli prowadzący działalność opłaca składki tylko dla siebie, to robi to do 10 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni.

Przy kontynuowaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych nie można podlegać ubezpieczeniu chorobowemu oraz wypadkowemu. Tym samym nie dostanie się zasiłku chorobowego w razie choroby lub wypadku przy pracy. A więc w okresie, kiedy nie ma możliwości wykonywania pracy, ubezpieczonemu nie przysługuje żadne świadczenie.

Natomiast prowadząc działalność, podlega się obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu oraz można przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i w razie choroby otrzymać zasiłek chorobowy (jeśli ma się wymagany okres podlegania temu ubezpieczeniu, czyli 180 dni). Należy jednak pamiętać o terminowym i właściwym (pod względem wysokości) opłacaniu składek na to ubezpieczenie. Tylko wówczas prowadzący działalność nabywa prawo do zasiłku chorobowego. Może też skorzystać z innych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, tj. zasiłku macierzyńskiego.

Ubezpieczenia z racji ich kontynuowania są dobrowolne. Jeśli więc składki nie zostaną opłacone, osoba nie podlega ubezpieczeniom od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który opłaciła je nieterminowo. W uzasadnionych wypadkach ZUS może jednak – na jej wniosek – zgodzić się na ich uregulowanie po terminie. Tym samym dalej będzie podlegać ubezpieczeniom.

W razie kontynuowania ubezpieczeń nie ma natomiast zobowiązania do opłacania składek. Nie mogą być one zatem przez ZUS ściągnięte w postępowaniu egzekucyjnym, gdy ubezpieczony ich nie ureguluje. Konsekwencją tego, że ich nie opłaci, jest więc tylko ustanie tych ubezpieczeń. Nie powstaje zatem zadłużenie.Natomiast ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne z działalności są obowiązkowe, dobrowolne jest tylko ubezpieczenie chorobowe.

Jeśli nie opłaci się obowiązkowych składek społecznych i zdrowotnej, ubezpieczony musi je uregulować z należnymi odsetkami za zwłokę. Jeżeli nie zostaną opłacone, ZUS wszczyna postępowanie egzekucyjne wobec osoby prowadzącej działalność, aby odzyskać należności. Natomiast gdy nie opłaci się składki chorobowej, konsekwencją jest tylko ustanie tego ubezpieczenia.