Działamy na otwartym rynku pracy. Zatrudniamy mniej niż 25 osób w przeliczeniu na pełny etat. Pracuje u nas jeden pracownik niepełnosprawny, z lekkim stopniem niepełnosprawności. Od sierpnia 2006 r. otrzymujemy dofinansowanie wynagrodzenia tego pracownika. Nie przysługuje nam dofinansowanie składek ZUS. W jaki sposób rozliczyć się z otrzymanej pomocy w 2006 r.?

Do 15 lutego 2007 r. trzeba złożyć w PFRON formularz z rozliczeniem rocznym otrzymanej pomocy w 2006 r. (INF-D-R) oraz informację o podwyższonych kosztach (INF-D-Kz). W formularzu z rozliczeniem rocznym trzeba wykazać kwoty dofinansowań otrzymanych w 2006 r. W tym wypadku będzie to wyłącznie kwota otrzymanych dofinansowań wynagrodzeń (finansowanie składek nie przysługuje na osobę o lekkim stopniu niepełnosprawności zatrudnioną u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy). Dla tego pracownika trzeba obliczyć trzy kwoty: maksymalną wielkość pomocy, ryczałt oraz koszty płac za okres od sierpnia do grudnia 2006 r., ponieważ wciągu tych 5 miesięcy pracodawca uzyskiwał pomoc podlegającą rozliczeniu według zasad określonych w rozporządzeniu z 18 maja 2004 r.

Kosztami płacy jest wynagrodzenie brutto wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne (należnymi zarówno od wynagrodzenia pracownika, jak i obciążającymi pracodawcę): emerytalna (19,52 proc.), rentowa (13 proc.), chorobowa (2,45 proc.), wypadkowa (jej wysokość jest zróżnicowana i ustalana przez ZUS indywidualnie dla każdego pracodawcy zatrudniającego ponad 10 pracowników) oraz zdrowotna (9 proc., ale 7,75 proc. potrącane jest z zaliczki na podatek). Wysokość otrzymanej pomocy w 2006 r. nie może przekroczyć 100 proc. kosztów płacy w okresie podlegającym rozliczeniu, tj. w omawianym wypadku od sierpnia do grudnia 2006 r. (czyli za 5 miesięcy).

Wysokość ryczałtu wynika z rozporządzenia z 18 maja 2004 r. i dla pracodawcy działającego na otwartym rynku pracy wynosi on 70 proc. wartości pomocy przysługującej zakładom pracy chronionej lub 90 proc. w przypadku pracowników chorych psychicznie, upośledzonych umysłowo, epileptyków bądź osób niewidomych.

Natomiast dla zakładu pracy chronionej maksymalna wartość ryczałtowo ustalonych podwyższonych kosztów na zatrudnionego pracownika niepełnosprawnego z lekkim stopniem niepełnosprawności wynosi 40 proc. minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedzającym rok, za który przekazywane jest rozliczenie, powiększone o sfinansowane składki na ubezpieczenia społeczne. Zatem w tym wypadku punktem wyjścia do obliczenia jest kwota 339,60zł (40 proc. minimalnego wynagrodzenia z grudnia 2005 r.). Dla pracodawcy działającego na otwartym rynku pracy ryczałt wynosi 70 proc. powyższej kwoty, czyli 237,72zł. To jest kwota ryczałtowo ustalonych kosztów na tego pracownika za jeden miesiąc w 2006 r. Dla czytelniczki, za 5 miesięcy wynosi więc ona 1188,60 zł. Tę kwotę trzeba porównać z sumą kwot otrzymanego dofinansowania wynagrodzenia w 2006 r. Ewentualną nadwyżkę trzeba zwrócić do 15 lutego.

W formularzu INF-D-R trzeba wpisać otrzymane kwoty dofinansowań oraz kwoty przysługującej maksymalnej pomocy ryczałtowej. Wymagane formularze do rozliczeń otrzymanej pomocy zawiera rozporządzenie z 30 grudnia 2003 r. w sprawie dofinansowania wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych (DzU nr 232, poz. 2330 ze zm.).

Jaką kwotę wynagrodzenia minimalnego trzeba wziąć do obliczenia wielkości maksymalnej pomocy przysługującej na dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych? Czy minimalne wynagrodzenie obowiązujące w 2006 r., czyli 899,10 zł?

Nie. Kwotę maksymalnej wielkości pomocy oraz ryczałtu oblicza się z zastosowaniem minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedzającym rok, którego dotyczy rozliczenie. Zatem do rozliczenia się z dofinansowania wynagrodzeń zatrudnionych osób niepełnosprawnych otrzymanego w 2006 r. trzeba posłużyć się minimalnym wynagrodzeniem z grudnia 2005 r. Wówczas wynosiło ono 849zł.

W jakiej wysokości przysługują maksymalne pułapy pomocy publicznej dla zakładów pracy chronionej w rozliczeniu za 2006 r. podwyższonych kosztów za zatrudnionych niepełnosprawnych?

Limity maksymalnej wielkości pomocy przy metodzie obliczenia podwyższonych kosztów zatrudnionych niepełnosprawnych są takie same dla pracodawców działających na otwartym rynku pracy i będących zakładami pracy chronionej. Za pracownika ze znacznym stopniem niepełnosprawności limit wynosi 130 proc. minimalnego wynagrodzenia (czyli 1103,70 zł miesięcznie), z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności - 110 proc. (933,9 zł miesięcznie), a dla tych z lekkim stopniem niepełnosprawności - 50 proc. (424,5 zł miesięcznie). Do tych kwot należy dodać 100 proc. kwot sfinansowanych ze środków pracownika składek emerytalnej i chorobowej oraz składek sfinansowanych przez pracodawcę: emerytalnej, rentowej i wypadkowej. Łączna wartość pomocy nie może jednak przekraczać 100 proc. rzeczywistych podwyższonych kosztów, jakie poniósł pracodawca, zatrudniając niepełnosprawnego.

Czy rozliczając dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, trzeba uwzględnić również składki na ubezpieczenia społeczne sfinansowane przez PFRON i budżet państwa?

Tak. Składki sfinansowane przez budżet państwa i PFRON w wysokości określonej w art. 25 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU nr 123, poz. 776 ze zm.; dalej: ustawa o zatrudnianiu niepełnosprawnych) trzeba rozliczyć razem z dofinansowaniem wynagrodzeń. W formularzu INF-D-R, służącym do rozliczenia rocznego, w polu "uzyskana pomoc" należy wykazać sumy uzyskanych dofinansowań wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych oraz sumy składek na ubezpieczenia społeczne, które zostały sfinansowane przez PFRON i budżet państwa. Suma tych dwóch kwot składa się na ogólną kwotę otrzymanej pomocy. Tę wartość trzeba porównać z pułapami dozwolonej pomocy określonymi w rozporządzeniu z 18 maja 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy przedsiębiorcom zatrudniającym osoby niepełnosprawne (DzU nr 114, poz. 1194 ze zm.; dalej: rozporządzenie z 18 maja 2004 r.). Nie może ona przekroczyć tych limitów (a jeśli przekroczy, to nadwyżkę trzeba zwrócić do PFRON). Limity te to: maksymalna wielkość pomocy, podwyższone koszty zatrudniania osób niepełnosprawnych - również ustalone metodą ryczałtową (ryczałt) oraz koszty płacy (wynagrodzenie brutto plus składki na ubezpieczenia społeczne stanowiące koszt osobowy pracodawcy).

Korzystamy z dofinansowań wynagrodzeń zatrudnionych osób niepełnosprawnych. Chcielibyśmy również mieć finansowane składki na ubezpieczenia społeczne. W jaki sposób możemy wystąpić o to dofinansowanie?

Aby PFRON i budżet państwa mogły finansować składki zatrudnionych niepełnosprawnych, pracodawca musi złożyć wniosek. W polu 03 w bloku III deklaracji ZUS DRA umieszcza odpowiedni kod. W deklaracji wpisuje kwoty składek ZUS finansowanych przez PFRON lub budżet państwa i nie przekazuje ich do ZUS. Składki finansowane są przez PFRON i budżet państwa przez rok, za każdy miesiąc. Po roku uprawniony do dofinansowania składek może złożyć wniosek o objęcie finansowaniem przez kolejny rok. Wysokość ich finansowania i odpowiednie proporcje zawiera art. 25 ustawy o zatrudnianiu niepełnosprawnych.

Pracodawcy, który zatrudnia ponad 25 pracowników w przeliczeniu na pełny etat, w tym co najmniej 6 proc. niepełnosprawnych, PFRON sfinansuje składkę:

- emerytalną, w części należnej od pracownika i pracodawcy - za zatrudnionych niepełnosprawnych o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,

- wypadkową, należną od praco dawcy -za pracowników zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności. Pracodawcy, którzy zatrudniają mniej niż 25 osób, mogą liczyć na sfinansowanie składek za pracowników o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. PFRON opłaci składkę emerytalną w części należnej od ubezpieczonego, a budżet państwa -w części należnej od pracodawcy.

Korzystniejsze zasady refundowania przysługują zakładom pracy chronionej i zakładom aktywności zawodowej. Otrzymają one zwrot składek pracowników o znacznym, umiarkowanym lub lekkim stopniu niepełnosprawności. Za nich PFRON sfinansuje składki: emerytalną i chorobową (w części należnej od ubezpieczonego) oraz wypadkową (opłacaną przez pracodawcę). Składki emerytalną i rentową w części należnej od pracodawcy sfinansuje budżet państwa.

Jesteśmy zakładem pracy chronionej. Z dofinansowania wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych rozliczamy się ryczałtowo. Taka forma rozliczenia przysługuje bez względu na wymiar czasu pracy wykonywanej przez niepełnosprawnego. Co jednak, jeśli pracownik w połowie miesiąca przestał pracować (umowa o pracę została rozwiązana). W jaki sposób ustalam wartość pomocy ryczałtowej i maksymalną wysokość przysługującego dofinansowania na takiego pracownika?

Na takiego pracownika ryczałtowa pomoc przysługuje w pełnej wysokości. W rozporządzeniu z 18 maja 2004 r., które określa maksymalne wielkości ryczałtowo ustalonych podwyższonych kosztów, nie ma mowy o wymiarze czasu pracy przy ustalaniu stawek maksymalnej pomocy oraz ryczałtu. W rozliczeniu za dany rok przysługują więc one w maksymalnej wysokości, niezależnie od wymiaru czasu pracy świadczonej przez pracownika niepełnosprawnego. Inaczej jest natomiast z zaliczkami miesięcznymi otrzymywanymi z tytułu dofinansowania wynagrodzeń wciągu roku. Ich wysokość będzie zależała od wymiaru czasu pracy. Jeśli nie będzie to pełny etat, to wysokość zaliczki będzie zmniejszona odpowiednio do liczby dni wykonywanej pracy.

Pracownik niepełnosprawny pracował do 25 maja 2006 r. Otrzymywaliśmy na niego dofinansowanie wynagrodzeń. Teraz muszę rozliczyć się z otrzymanej pomocy za pomocą ryczałtu. Za jakie miesiące mam zsumować kwoty miesięcznego ryczałtu?

Kwoty miesięcznego ryczałtu pomocy należy zliczyć za poszczególne miesiące, kiedy pracownik był zatrudniony, włącznie z majem, mimo że wtedy pracownik był zatrudniony niepełny miesiąc. Za maj również przysługuje pełna kwota miesięcznego ryczałtu, bo nie zależy on od pełnego wymiaru czasu pracy. Natomiast same kwoty dofinansowań były odpowiednio wciągu 2006 r. pomniejszane. Zatem, w zależności od stopnia niepełnosprawności tego pracownika i formy zakładu pracy, należy ustalić kwoty maksymalnej wielkości pomocy, ryczałtu oraz koszty płacy zatrudnionej osoby niepełnosprawnej za 5 miesięcy (okres od stycznia do maja 2006 r.) i porównać zwartością otrzymanej pomocy.

W 2006 r. na skutek pomyłki nie występowałam o dofinansowanie wynagrodzenia jednego z pracowników niepełnosprawnych. Czy jest możliwość uzyskania dofinansowania na tego pracownika poprzez wykazanie jego zatrudnienia w rozliczeniu rocznym za 2006 r.

Tak. Jest możliwość złożenia korekty za tego niepełnosprawnego. Trzeba to zrobić przez złożenie korekty w SOD, ale nie w formularzu rozliczenia rocznego. Ponieważ rozliczenie roczne służy do rozliczenia uzyskanej pomocy (wykazuje się w nim kwotę uzyskanej pomocy, koszty poniesione w związku z zatrudnieniem niepełnosprawnego oraz ewentualnie kwotę do zwrotu do PFRON), to na jego podstawie PFRON nie dokonuje wypłat miesięcznego dofinansowania. Dokumentem, na podstawie którego je wypłaca (za dwa miesiące) jest wniosek (formularz Wn-D) wraz z poprzedzającymi wniosek informacjami miesięcznymi (formularze INF-D oraz dotyczące poszczególnego pracownika formularze INF-D-P stanowiące załączniki do INF-D). Po to więc, żeby uzyskać dofinansowanie na danego pracownika, należy złożyć korekty dokumentów INF-D oraz Wn-D dotyczące 2006 r., zwiększające kwotę należnego dofinansowania. Można to zrobić do 30 września 2007 r. Lepiej jednak jak najszybciej, przed złożeniem rozliczenia rocznego, czyli przed 15 lutego 2007 r., bo złożenie korekty wniosku Wn-D za 2006 r. po dokonaniu rozliczenia rocznego spowoduje konieczność dokonania korekty rozliczenia rocznego ze względu na zmianę wysokości kwoty pomocy (poprzez zwiększenie kwoty dofinansowania za 2006 r.).

Czy w rozliczeniu ryczałtem otrzymanego w 2006 r. dofinansowania wynagrodzeń ujmuje się zatrudnione osoby niepełnosprawne, które przebywały przez 4 miesiące na zwolnieniu lekarskim i którym ZUS wypłacał zasiłek chorobowy?

W rozliczeniu rocznym ujmuje się osoby niepełnosprawne, na które pracodawca korzystał choćby z jednego rodzaju pomocy, o której mowa w rozporządzeniu z 18 maja 2004 r., tj.

- wyłącznie z finansowania składek na ubezpieczenia społeczne (art. 25 ust. 2 - 3a ustawy o zatrudnianiu niepełnosprawnych),

- wyłącznie z dofinansowań wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych (art. 26a - c ustawy),

- zarówno z finansowania składek na ubezpieczenia społeczne, jak i dofinansowań wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych.

Jeśli pracownik przebywa na zwolnieniu lekarskim i pobiera zasiłek chorobowy wypłacany przez ZUS i nie otrzymuje wynagrodzenia, to pracodawcy nie przysługuje dofinansowanie wynagrodzeń. Ponadto w czasie pobierania zasiłku chorobowego pracodawca nie opłaca składek na ubezpieczenia społeczne. A to oznacza, że również nie otrzymuje na nie dofinansowania. Zatem podczas absencji chorobowej nie występuje żaden z rodzajów pomocy publicznej podlegającej rozliczeniu. Pracodawca nie powinien więc w rozliczeniu rocznym ujmować pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim, któremu ZUS wypłaca zasiłek chorobowy. Nie należy więc obliczać ryczałtu za okres, w którym nie wystąpiła pomoc publiczna podlegająca rozliczeniu.

Do kiedy trzeba wybrać metodę rozliczania kosztów zatrudniania pracowników niepełnosprawnych w 2007 r.?

Trzeba to zrobić do 20 lutego br. W tym celu trzeba przesłać do PFRON oświadczenie o wyborze metody rozliczenia otrzymanej pomocy na zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych: czy rozliczenie będzie ryczałtowe wobec wszystkich bądź grupy pracowników, czy przez obliczenie podwyższonych kosztów.

Rozliczamy się z otrzymanego dofinansowania wynagrodzeń na zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych za pomocą metody ryczałtowej. Jeśli nie zamierzamy zmieniać sposobu rozliczania, to czy musimy składać oświadczenie o wyborze metody rozliczenia na 2007 r.?

Tak, takie oświadczenie jest obowiązkowe. Trzeba je składać co roku, do 20 lutego, nawet gdy pracodawca nie zamierza zmienić sposobu rozliczenia się z otrzymanej pomocy publicznej. Oświadczenie składa się w formie pisemnej, jego wzór jest na stronie internetowej PFRON: www.pfron.org.pl w zakładce SOD.

Czy wniosek o wypłatę dofinansowania za listopad i grudzień 2006 r. można złożyć po 20 stycznia 2007 r.?

Jest taka możliwość. Trzeba jednak pamiętać, że termin 20 stycznia jest terminem ustawowym. Gdy pracodawca nie złożył wniosku w terminie ustawowym, powinien złożyć pismo do PFRON o przywrócenie terminu i wskazać w nim przyczyny opóźnienia. Jeśli okażą się one obiektywne, niezależne od pracodawcy, wtedy PFRON uzna, że termin został zachowany. Jeśli natomiast PFRON wyda decyzję odmowną, to można się od niej odwołać do ministra pracy i polityki społecznej.

Nasz zakład pracy chce rozliczać się z otrzymywanej pomocy na zatrudnionych niepełnosprawnych przez obliczenie rzeczywistych podwyższonych kosztów, zamiast - jak do tej pory - ryczałtem. Według jakiej metody można obliczyć rzeczywiste podwyższone koszty związane z zatrudnianiem niepełnosprawnych?

Nie ma uniwersalnej, obowiązującej metody ich obliczenia. W tym sposobie rozliczenia chodzi o to, by wyliczyć koszty, które pracodawca rzeczywiście ponosi na zatrudnionego niepełnosprawnego pracownika. Każdy z pracodawców może opracować własną metodę ich obliczenia. Ważne jest, by metoda była zgodna z zasadami udzielania pomocy publicznej, a przede wszystkim z rozporządzeniem z 18 maja 2004 r. Najbardziej popularne są dwie metody: opracowana przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz przez Krajową Izbę Gospodarczo-Rehabilitacyjną.

Czy przysługuje dofinansowanie na emeryta w wieku 62 lat, który przeszedł na wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub charakterze?

Według wyjaśnienia Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wiek emerytalny ubezpieczonych, w tym zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, określają: ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 1998 r. nr 162, poz. 1118 ze zm.) oraz rozporządzenie z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (DzU z 1998 r. nr 8, poz. 43 ze zm.).

To oznacza, że pracodawca zatrudniający osoby niepełnosprawne samodzielnie ustala, na podstawie tych przepisów, czy zatrudnieni u niego niepełnosprawni pracownicy osiągnęli wiek emerytalny, czy nie. Trzeba podkreślić, że wart. 26a ust. 1 ustawy o zatrudnianiu niepełnosprawnych określono, że dofinansowanie wynagrodzeń przysługuje pracodawcy zatrudniającemu osoby niepełnosprawne, które nie osiągnęły wieku emerytalnego, i przepisu tego w żaden sposób nie powiązano czy uzależniono od pobierania lub nie świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ważne jest również, że w odniesieniu do tzw. wcześniejszych emerytur tzw. powszechny wiek emerytalny nie jest przesłanką ich nabycia, bo co do zasady są one uzależnione od osiągnięcia określonego wieku i posiadania odpowiedniego stażu pracy.

Czy dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych przysługuje na osoby, które mają decyzję lekarza orzecznika ZUS o niezdolności do pracy? Czy te osoby muszą jeszcze dodatkowo mieć orzeczenie powiatowego centrum orzekania o niepełnosprawności?

Nie. Orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o niezdolności do pracy traktuje się na równi z orzeczeniami o niepełnosprawności. Zgodnie z art. 4 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o zatrudnianiu niepełnosprawnych przekłada się na stopień niepełnosprawności. I tak orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy i do samodzielnej egzystencji traktuje się na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy - jak orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności; a orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy oraz celowości przekwalifikowania - jak orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Czy pracownik mający orzeczenie wydane przez komisję MSWiA może zostać uznany za niepełnosprawnego dla celów ubiegania się o dofinansowanie jego wynagrodzenia?

Zgodnie z wyjaśnieniem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej orzeczenia o zaliczeniu do grupy inwalidzkiej (wydane przed 1 stycznia 1998 r., jeżeli nie utraciły mocy) traktuje się na równi z odpowiednim orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności. Oznacza to, że orzeczenie o zaliczeniu do:

- I grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;

- II grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności;

- III grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Wyjątkiem jest orzeczenie o III grupie inwalidztwa wydane przez organy orzecznicze Ministerstwa Obrony Narodowej lub Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Traktowane jest jak orzeczenie o braku niepełnosprawności, ponieważ dotyczy osób zdolnych do pracy poza służbą. Zakwalifikowanie do lekkiego stopnia niepełnosprawności może mieć miejsce tylko wtedy, gdy orzeczenie o III grupie inwalidztwa z tytułu niezdolności do służby mundurowej zawiera równocześnie orzeczenie III grupy inwalidztwa na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.

Czy w tym roku również istnieje obowiązek sporządzania informacji o otrzymanej pomocy publicznej innej niż de minimis?

Tak. Obowiązek złożenia takiej informacji wynika z przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej i należy ją złożyć do 15 lutego. Informacja ta dotyczy wysokości uzyskanej pomocy poakcesyjnej, tj. uzyskanej od 1 maja 2004 r. do końca 2006 r. Technicznie wygląda to tak, że w informacji należy ponownie wykazać uzyskaną pomoc za 2004 i 2005 r. oraz dodatkowo pomoc uzyskaną za 2006 r. Kwotę pomocy inną niż de minimis trzeba wykazać w dwóch walutach: w złotówkach i w euro (według kursu obowiązującego nadzień udzielenia pomocy).