Zasadą jest, że za zobowiązania podatkowe odpowiada podatnik. W konsekwencji wszelkie przepisy dotyczące odpowiedzialności osób trzecich są wyjątkami, które nie mogą być interpretowane rozszerzająco.

Wynika to wprost z art. 107 § 1 ordynacji podatkowej. Zgodnie z nim w przypadkach i w zakresie przewidzianych w niniejszym rozdziale za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie. Z § 2 pkt 4 tego przepisu wynika, że odpowiedzialność osób trzecich dotyczy również kosztów postępowania egzekucyjnego.

W analizowanej sprawie w spółce jawnej wystąpiły zaległości w VAT. Następnie spółka jawna została przekształcona w spółkę z o.o. Była ona następcą prawnym spółki jawnej – urząd skarbowy podjął zatem próbę egzekucji z majątku spółki z o.o. Konsekwencją było naliczenie kosztów egzekucyjnych, których nie udało się ściągnąć.

Następnym krokiem było wydanie decyzji o odpowiedzialności wspólników spółki jawnej za jej zobowiązania podatkowe. Podstawą prawną był art. 115 § 1 ordynacji podatkowej. Wynika z niego, że wspólnik spółki jawnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe tej spółki. To samo dotyczy komplementariusza spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej. Urząd skarbowy postanowił obciążyć wspólników spółki jawnej także kosztami egzekucyjnymi. To stało się przyczyną uchylenia decyzji. Sądy administracyjne słusznie zauważyły, że nie ma przepisu ustanawiającego odpowiedzialność wspólnika spółki jawnej za koszty egzekucyjne powstałe w spółce z o.o. lub innej kapitałowej.

W przypadku spółek kapitałowych odpowiedzialność jako osoba trzecia może bowiem ponosić zarząd, a nie wspólnicy. W wyroku NSA sugeruje, że w sprawie koszty egzekucyjne mogły być dochodzone w odrębnym postępowaniu wobec członków zarządu spółki z o.o. To by jednak oznaczało, że odpowiadają oni za koszty egzekucji zaległości powstałej w okresie, gdy nie pełnili swojej funkcji. Ich odpowiedzialność także może zatem budzić wątpliwości. Odpowiedzialność za koszty egzekucyjne ma bowiem charakter akcesoryjny względem tej za zaległości podatkowe spółki.

Autor jest doradcą podatkowym, partnerem w kancelarii KNDP

— oprac. olat