Opłata za korzystanie ze środowiska jest – zgodnie z art. 272 pkt 1 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t. j. Dz. U. z 2025 r., poz. 647 z późn. zm., dalej: p.o.ś.) – jednym ze środków finansowo-prawnych ochrony środowiska. Jest ponoszona za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, wydane uprawnienia do emisji na zasadach określonych w ustawie z 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (t. j. Dz. U. z 2024 r., poz. 1505 z późn. zm.), składowanie odpadów (art. 273 ust. 1 p.o.ś.). Podmiot korzystający ze środowiska ustala we własnym zakresie jej wysokość i wnosi ją na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego (art. 284 ust. 1 p.o.ś.), przy czym osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami ponoszą opłaty za korzystanie ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie wymaga pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do środowiska (art. 284 ust. 2 p.o.ś.). Opłatę ustala się według stawek obowiązujących w okresie, w którym korzystanie ze środowiska miało miejsce (art. 285 ust. 1 p.o.ś.). Należność za dany rok kalendarzowy wnosi się do 31 marca następnego roku (art. 285 ust. 2 p.o.ś.), zaś opłatę za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza ustala się na podstawie wielkości rocznej rzeczywistej emisji (art. 285 ust. 3 p.o.ś.).