Uchwalenie lub zmiana planu miejscowego może oznaczać roszczenia

Istotnym elementem zasady proporcjonalności, która wynika z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, jest zakaz wprowadzania ograniczeń w korzystaniu z praw i wolności konstytucyjnych, które naruszałyby ich istotę. W ustawie z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (DzU z 2020 r., poz. 293, z późn. zm.; dalej: u.p.z.p.) przewidziano system roszczeń odszkodowawczych, które mają zastosowanie w sytuacji, gdy w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone albo gdy w związku z uchwaleniem planu miejscowego bądź jego zmianą wartość nieruchomości uległa obniżeniu (art. 36 ust. 1 i 3 u.p.z.p.). Roszczenia, które zostały przewidziane w tych przepisach, mogą zrekompensować właścicielowi nieruchomości ograniczenie jego praw. Przepisy te potwierdzają wręcz, że ustawodawca przyznał gminie, w ramach władztwa planistycznego, uprawnienia do tak dużego ograniczenia prawa własności, aby korzystanie z nieruchomości w dotychczasowy sposób stało się nawet niemożliwe (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 marca 2017 r., sygn. akt II OSK 1861/15, LEX nr 2289912).