Rada Gminy Z. wydała uchwałę, w której stwierdziła wygaśnięcie mandatu radnego Kazimierza Z. (imię fikcyjne) z powodu naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z prowadzeniem działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego.
Przed wyborami samorządowymi Kazimierz Z. był jedynym udziałowcem i prezesem zarządu spółki, świadczącej usługi medyczne. Spółka korzysta cały czas z lokali znajdujących się w budynku gminnego ośrodka zdrowia. Po uzyskaniu mandatu radnego Kazimierz Z. przekazał 100 proc. udziałów w spółce na podstawie umowy darowizny swojej żonie. Jednocześnie został odwołany z funkcji prezesa zarządu.
Czytaj także: Utrata mandatu radnego za prowadzenie niedozwolonej działalności
W ocenie gminy, wykładnia funkcjonalna i systemowa art. 24f ustawy o samorządzie gminnym (u.s.g.) pozwalała przyjąć, że statuowany nim zakaz obejmuje także przypadek, gdy mienie komunalne jest wykorzystywane w działalności prowadzonej przez małżonka radnego, z którym pozostaje on w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Jak wyjaśniono, dochód uzyskiwany przez małżonka z tytułu prowadzenia spółki w dalszym ciągu stanowi dochód radnego z uwagi na istniejącą między małżonkami wspólność majątkową. Natomiast czynność wyzbycia się udziałów spółki i zaprzestania pełnienia określonych funkcji w spółce przez radnego stanowiła czynność pozorną, gdyż radny był nadal beneficjentem środków uzyskiwanych z prowadzonej w dalszym ciągu działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminnego.
Kazimierz Z. nie zgodził się z taką interpretacją przepisów. Przekonywał, że norma art. 24f u.s.g., jako statuująca zakaz winna być interpretowana literalnie, ścisłe i obejmować jedynie działalność gospodarczą prowadzoną przez radnego we własnym imieniu i na własne ryzyko lub wspólnie z innymi osobami.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi (sygn. akt III SA/Łd 641/19) przyznał rację radnemu. Skład orzekający podzielił pogląd wyrażony w wyroku WSA we Wrocławiu z 25 kwietnia 2012 r. (sygn. akt akt III SA/Wr 66/12). Sąd ten stwierdził, że z brzmienia art. 24f u.s.g. nie wynika, aby jego hipotezą były objęte przypadki, w których działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia gminy, w której radny uzyskał mandat, prowadzi małżonek radnego, pozostający z nim w ustroju wspólności majątkowej. Z literalnego brzmienia omawianego przepisu wynika w sposób jednoznaczny, że zakaz w nim statuowany dotyczy wyłącznie radnego.
W ocenie sądu, także postulowana przez gminę wykładnia systemowa wewnętrzna nie przemawia za rozszerzającą wykładnią omawianego zakazu. Zgodnie bowiem z art. 24f ust. 2 u.s.g. wójtowie, radni, małżonkowie wójtów, zastępców wójtów, radnych, sekretarzy gminy, skarbników gminy, kierowników jednostek organizacyjnych gminy, osób zarządzających i członków organów zarządzających gminnymi osobami prawnymi, a także osoby pozostające we wspólnym pożyciu z wójtami, zastępcami wójtów, radnymi, sekretarzami gminy, skarbnikami gminy, kierownikami jednostek organizacyjnych gminy, osobami zarządzającymi i członkami organów zarządzających gminnymi osobami prawnymi, nie mogą być członkami władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikami spółek handlowych z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby. Wybór lub powołanie tych osób na te funkcje są z mocy prawa nieważne.
Powyższe wskazuje, że gdyby celem ustawodawcy było osiągnięcie stanu polegającego na tym, że także małżonek osoby, która objęła mandat radnego nie może wykonywać działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego, to zakaz taki zostałby wyraźnie wyartykułowany – podkreślono w uzasadnieniu.
Sygnatura akt: III SA/Łd 641/19
