12 kwietnia 2021 r. General Administration of Customs of the People's Republic of China (GACC) wydała dwa akty prawne dotyczące importu i eksportu żywności:

1.      Zarządzanie nr 248 w sprawie rejestracji i kontroli zagranicznych przedsiębiorstw produkujących żywność importowaną do Chińskiej Republiki Ludowej (dalej także: Zarządzenie 248) oraz

2.      Zarządzenie nr 249 w sprawie środków bezpieczeństwa w imporcie i eksporcie żywności (dalej także: Zarządzenie 249).

Akty te mają na celu ujednolicenie procedur rejestracyjnych i kontrolnych (w tym krajowych audytów) dla importerów żywności do Chin, bez względu na ich wielkość kapitału czy formę organizacyjną - prawną (nowym przepisom będą także podlegać osoby fizyczne będące przedsiębiorcami produkującymi żywność i prowadzącymi eksport na ten rynek). Drugi obszar regulacji dotyczy eksportu żywności z Chin. Największe wątpliwości u eksporterów wzbudziła obowiązkowa dla wszystkich procedura rejestracyjna przewidziana w Zarządzeniu 248. Nie uspokoiło ich opublikowanie przez GACC komunikatu, w którym wyjaśniono, kogo zobligowano do rejestracji, a kto jest z niej zwolniony.

Cele Zarządzenia 248

W 2018 r. w Chinach przeprowadzono reformę organów administracji państwowej w zakresie rynku, w tym dostępu do niego. Chiński rząd zdecydował, że głównymi regulatorami rynku będą dwa organy:

1.      GACC oraz

2.      nowy SAMR.

Pierwszy w chwili reformy istniał. Przejął on większość zadań i obowiązków AQSIQ (Administration of Quality Supervision, Inspection and Quarantine) związanych z importem i eksportem żywności włącznie z decydowaniem o dostępie do rynku oraz cześć obowiązków po CFDA (China Food and Drug Administration) w zakresie certyfikacji produktów. Z kolei SAMR (State Administration for Market Regulation), powstał w 2018 roku, i po AQSIQ oraz CFDA przejął zadania dotyczące ustalania dla wszystkich jednakowych norm jakości i bezpieczeństwa żywności (tzw. normy GB).

Reforma organów administracji ds. rynku w tamtym czasie miała jedynie wymiar kompetencyjny, a nie proceduralno-rejestracyjny. W efekcie od 2018 roku w zakresie importu żywności funkcjonowało dla zagranicznych przedsiębiorstw kilka obowiązkowych systemów rejestracji. W zależności od tego, co dany producent produkował i chciał wprowadzić na chiński rynek. Już w tamtym czasie wiadomo było, że należy się spodziewać reformy proceduralnej. I taką zmianą ogłoszono w kwietniu 2021 r.

Rejestracja przedsiębiorców w systemie GACC

Zgodnie z postanowieniami Zarządzenia 248 rejestracji w systemie GACC podlegają przedsiębiorstwa produkujące, przetwarzające oraz magazynujące żywność z przeznaczeniem na eksport do Chin. Z obowiązku tego zwolniono firmy produkujące, przetwarzające i magazynujące dodatki do żywności oraz produkujące produkty związane z żywnością. W tym ostatnim przypadku, zgodnie z chińską ustawą o bezpieczeństwie żywności, chodzi np. o opakowania do żywności, środki dezynfekcyjne czy narzędzia i sprzęt, używane w produkcji żywności.

Zarządzenie 248 przewiduje dwa sposoby rejestracji:

1.      rekomendację właściwego krajowego organu urzędowej kontroli żywności oraz

2.      samodzielną rejestrację lub przez chińskiego przedstawiciela.

Rekomendację przewidziano dla 18 produktów spożywczych. Samodzielna rejestracja jest dla tych firm, które już sprzedają na chiński rynku produkt, który nie jest wymieniony w grupie osiemnastu lub jest nowym produktem w ofercie danego przedsiębiorstwa uprzednio nie zarejestrowanym. Poza tym, samodzielnej rejestracji podlegają nowi eksporterzy, którzy wcześniej nie eksportowali do Chin.

Wskutek dociekań i próśb władz wielu krajów do GACC o sprecyzowanie lub wyjaśnienie zapisów Zarządzenia 248, we wrześniu 2021 roku GACC wydała szczegółowe instrukcje wymogów rejestracyjnych dla zagranicznych przedsiębiorców, w których doprecyzowano zasady. Jedną z nich było ustalenie maksymalnego terminu – do 31 października 2021 roku - przesłania przez odpowiednie organy administracji ds. bezpieczeństwa żywności każdego kraju list z rekomendacjami dla krajowych firm.

Kolejną zasadą jest to, że jeśli zagraniczne przedsiębiorstwo wytwarza produkt należący do jednej z czterech kategorii:

1.      mięso i produkty mięsne,

2.       ryby i owoce morza,

3.      produkty mleczarskie,

4.      ptasie gniazda i produkty z ptasich gniazd

i jest już zarejestrowane w GACC i ma historię eksportową, to rejestracja ta jest nadal ważna, a przedsiębiorstwo zwolnione z obowiązku rejestracji.

Polska rekomendacja

Polscy przedsiębiorcy eksportujący do Chin o nowych zasadach eksportu do Państwa Środka zostali poinformowani 22 października bieżącego roku. Główny Inspektor Sanitarny (GIS), na podstawie informacji z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW), przygotował komunikat, który rozesłał do organizacji branżowych producentów produktów spożywczych oraz mediów i wyznaczył 5 dni (do 27 października) firmom eksportującym do Chin (jeśli mają historię eksportu, czyli eksportują do tego kraju od 1 stycznia 2017 roku), by zgłosiły się do nadzorującej ich zakład terenowej, właściwej stacji sanitarno-epidemiologicznej.

Podobnej treści pismo informacyjne przygotował Główny Lekarz Weterynarii (GLW) dla producentów żywności pochodzenia zwierzęcego. W tym przypadku sprawa jest problemowa, bo z uwagi na to, że w Polsce szerzy się afrykański pomór świń (ASF), grypa ptaków oraz brak zatwierdzenia przez Chiny naszego kraju jako wolnego od BSE (tzw. choroba wściekłych krów) w praktyce znaczy to, że do przedsiębiorców nie stosuje się rekomendacji, ani nie mogą skorzystać z ciągłości eksportu do chwili wprowadzenia embarga z powodu wystąpienia którejś z wyżej wymienionych chorób zakaźnych zwierząt.

Z przywileju ciągłości rejestracji skorzystają polskie zakłady mleczarskie (uprawnienia posiada 88 zakładów) eksportujące do Chin, jeśli mają historię eksportu, czyli od 1 stycznia 2017 roku. Z kolei producenci miodu i eksportującego go do Chin będą podlegać uproszczonej procedurze – rekomendacji przez GLW.

Jakie skutki dla polskich firm niosą nowe chińskie przepisy?

Jeśli polskim eksporterom żywności do Chin umknęła informacja o potrzebie zgłoszenia się do GIS lub GLW, to zgodnie z Zarządzeniem 248, jeśli wytwarzają produkty należące do grupy 18 kategorii muszą uzyskać rekomendację jednego z tych organów, a jeśli nie mają historii eksportowej, to muszą przejść procedurę zatwierdzenia. Następnie, z uwagi na to, że minął termin 31 października 2021 r. przesłania list z rekomendacjami, to muszą samodzielnie się zarejestrować poprzez stronę internetową: https://www.singlewindow.cn/ albo https://new.singlewindow.cn/ (strony są tylko w języku chińskim). Pod pojęciem „samodzielnie” według Zarządzenia 248 należy rozumieć własną bez potrzeby autoryzacji przez GIS lub GLW procesu rejestracji albo z pomocą chińskiego partnera, który uzyskał od polskiej firmy stosowne upoważnienie. Rejestracja, bez względu na sposób jej dokonania, dla wszystkich jest bezpłatna i ważna 5 lat.

GACC przetłumaczyła na język angielski Zarządzenie 248. Jest ono dostępne pod linkiem:

http://jckspj.customs.gov.cn/spj/zcfg18/bmgz91/3979122/index.html.

Ponadto, GACC opublikowała obszerną interpretację Zarządzenia 248. Dostępna jest ona tylko w języku chińskim.

Należy pamiętać, że niezatwierdzenie rekomendacji lub niezarejestrowanie się samodzielne będzie skutkować zamknięciem eksportu do Chin dla danej firmy od 1 stycznia 2022 roku.

Każdy zakład zarekomendowany przez GLW lub GIS albo taki, który dokonał samodzielnej rejestracji otrzyma numer rejestracyjny. Zarządzenie 248 nakłada bezwzględny obowiązek dla zakładu eksportującego umieszczenia już od 1 stycznia 2022 roku numeru rejestracyjnego na wewnętrznym i zewnętrznym opakowaniu żywności eksportowanej do Chin.