Konstrukcja standardu ma swoisty rytm ujawnień, który pozwala na sprawdzenie, na ile rzeczywiście organy zarządzające są nastawione na wdrożenie zasad zrównoważonego rozwoju.

Rola organów administrujących, zarządzających i nadzorczych

W pierwszej kolejności pokazywana jest wiedza organów administrujących, zarządzających i nadzorczych i ich rozkład odpowiedzialności i uprawnień w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju. Ujawnienia te są zazwyczaj umieszczane na samym początku i stanowią (a raczej w większości nie stanowią), kto za co odpowiada i jak wygląda wiedza tych organów w tym zakresie. Po przejrzeniu blisko 90 raportów przygotowanych w oparciu o różne standardy główne wrażenie, jakie pozostaje, to podsumowanie, że w zasadzie życiorysy osób zarządzających i nadzorujących są kopiowane z ogólnych stron i niestety często w ogóle nie odnoszą się do kwestii zrównoważonego rozwoju. A przecież są to dla tych organów kwestie dość nowe, więc wydaje się, że powinny one podejść nieco bardziej objaśniająco. Jest to więc pierwszy punkt, który można bardzo prosto sprawdzić, szukając odpowiednich dla zagadnienia informacji.

Polityki postępowania w biznesie i kultura korporacyjna

W drugiej kolejności opisywane są w sprawozdaniu różne polityki i procedury związane z zarządzaniem, np. etyką, procedurami zgłaszania nieprawidłowości, ochroną sygnalistów, polityki antydyskryminacyjne, polityki szkoleniowe oraz inne zagadnienia. Wskaźniki mierzalne można oczywiście znaleźć w innych częściach raportu, jak np. w części dotyczącej czynników społecznych ESRS S1–S4. Na podstawie danych mierzalnych, takich jak np. luka płacowa (którą należałoby interpretować, np. w odniesieniu do średnich w branży) czy też rozkład liczby kobiet i mężczyzn na środowiskach kierowniczych, można się zorientować, czy deklaracje znajdują potwierdzenie w faktach. Zdarzają się raporty, w których przedsiębiorstwa informują, że luka płacowa jest tajemnicą przedsiębiorstwa. Takie stwierdzenie jest trudno zrozumiałe, ponieważ są to dane, które nie ujawniają wynagrodzenia konkretnych osób, lecz średni rozkład luki płacowej. Wskazywać może to na brak transparentności polityk oraz nie uwiarygadnia ich wdrożenia.

Warto jest również prześledzić, np. jak wyglądały kwestie szkoleń w zakresie tych polityk. Niestety, niejednokrotnie można sprawdzić w raporcie, że takie szkolenia po prostu w danym roku się nie odbyły, więc budzi to wątpliwości w odniesieniu do rzetelności wdrożenia takich polityk i procedur.

Zarządzanie relacjami z dostawcami oraz praktyki płatnicze

W kolejnych punktach opisane są polityki zarządzania relacjami z dostawcami (wymóg G1–2). W punkcie tym opisane są zazwyczaj kodeksy postępowania lub też polityki zakupowe. To również można pośrednio sprawdzić, np. poprzez weryfikację, jak podmiot zarządza wyborem dostawcy energii. Jeśli kryterium wyboru obejmuje oprócz ceny także emisje gazów cieplarnianych mniejsze niż średnia krajowa, to zobaczymy ślad tego w ujawnieniach, np. w zakresie 2. W takim bowiem przypadku ślad węglowy w zakresie 2 w metodzie bazującej na rynku będzie mniejszy niż w metodzie bazującej na lokalizacji, gdyż ta druga metoda bazuje na średnim krajowym miksie energetycznym wskazywanym przez KOBIZE. Czyli jeśli przedsiębiorstwo preferowało wybór mniej emisyjnych dostawców energii, to można to od razu zobaczyć na podstawie ujawnień w ESRS E1–6. Równie ważne może być też przeliczenie, jak wygląda stosunek ekwiwalentu CO2 do jednostki zużytej energii. Jeśli przedsiębiorstwo zarządzało dekarbonizacją, ten stosunek (mimo np. zwiększenia działalności przedsiębiorstwa) powinien maleć.

Bardzo interesujące jest również zweryfikowanie, na ile do samych dostawców podmiot podchodzi w sposób zrównoważony. Ujawnienie G1–6 nakazuje bowiem zaprezentowanie, w jaki sposób jednostka przewiduje płacenie dostawcom oraz jaki jest średni, rzeczywisty czas zapłaty od daty rozpoczęcia naliczania terminu umownego. Jak można się przekonać, przeglądając te ok. 90 raportów, jedynie w trzech raportach ta informacja została zaprezentowana. Jest to niezwykle zaskakujące, gdyż przedsiębiorstwa dysponują takimi informacjami w systemach finansowo-księgowych, więc ujawnienie tej informacji nie wymaga dodatkowego nakładu na zbieranie danych. A jednak te informacje nie są ujawniane, powodując zrozumiałe wątpliwości dla prezentowanych polityk.

Zapobieganie korupcji i przekupstwu oraz ich wykrywanie

Następnym punktem są ujawnienia dotyczące polityk zapobiegania korupcji i przekupstwu oraz ich wykrywaniu (G1–3) oraz komplementarny do niego punkt prezentujący liczbę i zakres incydentów korupcji i przekupstwa (G1–4). W przeczytanych przeze mnie sprawozdaniach odnoszących się do ESG za 2023 r. można znaleźć wiele informacji dotyczących samych polityk, jednak konkluzja dotycząca ujawnienia incydentów zazwyczaj brzmiała: nie było nic w tym zakresie, bo nasze polityki są bardzo skuteczne, lub też nie możemy nic ujawnić, bo to tajemnica przedsiębiorstwa. Interesujące jest (w kontekście licznych doniesień prasowych w 2024 r.), jak będą te ujawnienia wyglądały dla roku 2024. Trudno jest bowiem spodziewać się, że podmioty nie wykażą powszechnie znanych informacji o przypadkach korupcji i przekupstwa. Weryfikacja tego punktu jest więc dla osoby zainteresowanej danym przedsiębiorstwem dość prosta w okresie, kiedy informacje medialne są jeszcze świeże. Natomiast faktycznym weryfikatorem takich informacji powinien być oczywiście biegły rewident podczas wykonywania atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju. 

ZDANIEM AUTORKI

Uważny czytelnik jest w stanie zweryfikować na podstawie innych punktów sprawozdania, na ile ład korporacyjny jest faktycznie oparty o zrównoważony rozwój. W tym celu jednak konieczne jest poddawanie tych raportów atestacji przez niezależnych biegłych rewidentów tak, aby mierniki były wiarygodne.

dr Agnieszka Baklarz prezes Monte Vero Audit and Advisory sp. z o.o., biegła rewident

Tekst powstał we współpracy z siecią Kancelarie RP