- Prowadzę działalność. Złożyłem wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy (zamierzam jednocześnie dalej prowadzić działalność), ale ZUS jest bezczynny od ponad dwóch miesięcy. Z powodu tego opóźnienia chcę złożyć skargę do sądu administracyjnego, podobnie jak składałem kiedyś skargę na odmowę umorzenia składek. Czy jest szansa, że sąd ją uwzględni?
– pyta czytelnik.
Nie.
Skargi na bezczynność ZUS co do braku rozpoznania wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy nie można wnieść do sądu administracyjnego. Ewentualnie można ją złożyć do sądu powszechnego.
Zakres przedmiotowy
Zgodnie z art. 3 § 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. DzU z 2019 r., poz. 2325 ze zm.) kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg m.in. na decyzje administracyjne czy różne postanowienia w postępowaniu administracyjnym, egzekucyjnym i zabezpieczającym. Ponadto z tej regulacji wynika, że sądy administracyjne rozpoznają skargi w sprawie bezczynności organów administracji (art. 3 § 2).
Jak jednak zaakcentował Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w postanowieniu z 21 czerwca 2017 r. (VIII SAB/Wa 68/17): „(...) skarga na bezczynność organu jest dopuszczalna tylko w takich granicach, w jakich służy skarga do sądu administracyjnego na decyzje, postanowienia oraz na akty i czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa". Ponadto podkreślono tam, że: „Warunkiem dopuszczalności skargi na bezczynność jest więc istnienie podstawy prawnej do określonego zachowania się organu. Przy czym nie zawsze działania lub zaniechania organów administracji publicznej objęte będą kognicją sądów administracyjnych".
Czytaj więcej:
Inna droga
W kontekście tych argumentacji należy rozważyć, czy skarga, którą zamierza złożyć przedsiębiorca na bezczynność ZUS do sądu administracyjnego, należy do wspomnianej kategorii spraw, określonych w art. 3 § 2 ww. ustawy. W tym kontekście warto zauważyć, że renta z tytułu niezdolności do pracy jest świadczeniem, do którego prawo jest ustalane zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2021 r., poz. 423 ze zm.) – tj. w drodze decyzji wydawanych przez ZUS. Zgodnie zaś z ust. 2 art. 83 ustawy, od decyzji ZUS przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego. Z kolei w ust. 3 tego artykułu stwierdzono, że odwołanie do sądu przysługuje również w razie niewydania decyzji w terminie dwóch miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia wniosku o świadczenie lub inne roszczenia.
Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 10 stycznia 2013 r. (III AUa 921/12): „Decyzja w sprawie z ubezpieczeń społecznych powinna być wydana najpóźniej w ciągu dwóch miesięcy od wpływu wniosku, a nierozstrzygnięcie tego terminowo uprawnia ubezpieczonego do złożenia odwołania do sądu na milczenie organu rentowego. Obowiązkiem zaś sądu jest wydanie wyroku bądź też nakazanie organowi rentowemu wydanie decyzji z zakreśleniem dodatkowego terminu, bądź też orzeczenie co do istoty sprawy".
Sąd ten dodał ponadto, że w sytuacji, gdy ZUS nie wyda decyzji na skutek wniosku, to ubezpieczony może złożyć do sądu skargę na bezczynność organu rentowego w każdym czasie po upływie terminu dwóch miesięcy, licząc od złożenia wniosku.
Właściwy sąd powszechny
Z powyższego wynika, że w sprawach ubezpieczeniowych co do zasady właściwe są sądy powszechne, a nie sądy administracyjne. Wyjątkowo właściwość sądu administracyjnego występuje w sprawach wynikających z art. 83 ust. 4 ustawy systemowej, czyli np. o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Dodatkowo w przywołanym postanowieniu WSA w Warszawie podkreślił, że o właściwości sądu powszechnego w tych sprawach przesądza treść art. 115 ust. 1 w zw. z art. 3 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. DzU z 2021 r., poz. 291 ze zm.). Z tych norm wynika, że decyzje w sprawie renty z tytułu niezdolności do pracy wydają, a także wypłacają świadczenie, organy rentowe właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Od decyzji organu rentowego w sprawie prawa do świadczenia oraz ustalenia jego wysokości przysługują osobie zainteresowanej środki odwoławcze określone w odrębnych przepisach, czyli odwołanie do sądu powszechnego w terminach i na zasadach określonych w k.p.c.
Autor jest radcą prawnym
