Pojęcie zakładu zagranicznego jest obecne we włoskim systemie prawnym w art. 162 ust.1 ustawy o podatku dochodowym, wł. TUIR oraz uregulowane w art. 5 Konwencji modelowej OECD.
Oba źródła definiują zakład zagraniczny jako stałe miejsce prowadzenia działalności, w którym przedsiębiorstwo prowadzi całość lub część swojej działalności. Zgodnie z art. 162 TUIR wyrażenie „zakład” oznacza stałe miejsce prowadzenia działalności, przez które przedsiębiorstwo niebędące rezydentem prowadzi całość lub część swojej działalności w państwie.
Podstawowe rodzaje zakładów zagranicznych to:
- „zakład materialny” (wł. stabile organizzazione materiale), polegający na fizycznej obecności stałego miejsca prowadzenia działalności przedsiębiorstwa;
- „zakład osobowy ” (wł. stabile organizzazione personale), polegający na obecności agentów, którzy są uprawnieni do zawierania umów w imieniu i na rzecz spółki matki.
Zakład zagraniczny we włoskim prawie cywilnym
Z punktu widzenia prawa cywilnego zakład zagraniczny oznacza podmiot, który nie ma osobowości prawnej, tzn. który nie ma autonomii prawnej w stosunku do spółki matki. Zakład jest oddziałem, za pośrednictwem którego spółka matka prowadzi swoją działalność za granicą. W związku z tym oddział nie będzie potrzebował kapitału zakładowego (nawet jeśli zazwyczaj zostaje on wyposażony w odpowiednie fundusze w celu wykonywania działalności). Nie będzie posiadał własnych organów zarządczych (będzie miał natomiast przedstawiciela lub przedstawicieli). I wreszcie zakład nie będzie miał również obowiązku sporządzania sprawozdania finansowego (jest ono przygotowywane, ale jedynie do celów podatkowych i integracji wyniku z działalności w bilansie spółki matki).
CZYTAJ TEŻ: Włochy kuszą polskich przedsiębiorców
W związku z brakiem osobowości prawnej oddziału, spółka dominująca odpowiada za zobowiązania swojego zakładu własnym majątkiem.
Zakład zagraniczny we włoskich przepisach o podatku dochodowym
Zakład zagraniczny jest natomiast autonomicznym ośrodkiem przypisywania przychodów i kosztów. I jest opodatkowany w obcym państwie z tytułu wytworzonego tam dochodu. Innymi słowy, zakład jest uważany za rezydenta podatkowego w obcym państwie do celów podatkowych i jako taki podlega zwykłym przepisom dotyczącym podatku dochodowego przewidzianym dla podmiotów prowadzących w tym kraju działalność gospodarczą.
W przypadku włoskiego zakładu zagranicznego spółki polskiej, z księgowego punktu widzenia wyniki z działalności zakładu zostaną ujęte w bilansie spółki matki, lecz dochody włoskiego oddziału będą podlegały opodatkowaniu we Włoszech.
CZYTAJ TEŻ: Superbonus czyli włoska szansa dla polskich firm
Przy ustalaniu dochodu zakładu zagranicznego należy stosować normy dotyczące cen transferowych. OECD opublikowało w tym zakresie Dodatkowe wskazówki przypisywania zysku zakładów zagranicznych [ang. Additional Guidance on the Attribution of Profits to Permanent Establishments].
Najważniejsze informacje:
- Zakład (oddział) to pojęcie czysto podatkowe, które pozwala państwu, w którym prowadzona jest za jego pomocą działalność gospodarcza, opodatkować dochód podmiotu, który nie jest rezydentem.
- Osoba prawna to zawsze spółka matka, w naszym przypadku spółka prawa polskiego, zakład jest jej oddziałem operacyjnym działającym na terytorium Republiki Włoskiej.
- Państwo włoskie opodatkowuje dochód uzyskany przez zakład. Stawka podatku IRES we Włoszech [odpowiednik polskiego CIT] wynosi aktualnie 24 proc.
CZYTAJ TEŻ: Czas trwania budowy a powstanie zakładu zagranicznego we Włoszech
Włoski Dekret Prezydenta Republiki, w ustępie 5 art. 14 D.P.R. n. 600/1973 stanowi, że:
„Firmy, podmioty i przedsiębiorcy, (…) prowadzący działalność gospodarczą za granicą za pośrednictwem zakładów a także nierezydenci prowadzący działalność gospodarczą we Włoszech za pośrednictwem zakładów, muszą oddzielnie rejestrować w księgach fakty zarządcze mające wpływ na zakłady zagraniczne, określając oddzielnie wyniki za dany rok odnoszące się do każdego z nich”.
Włoskie przepisy podatkowe ustanawiają zatem obowiązek oddzielnego ujawniania zdarzeń gospodarczych spółki matki oraz jej zakładu.
CZYTAJ TEŻ: Budowa elektrowni wiatrowych we Włoszech przez polskich podwykonawców a przepisy VAT
Biorąc pod uwagę, że księgi zakładu muszą być prowadzone w kraju, w którym się on znajduje (Włochy), ale muszą być również zintegrowane w księgach spółki matki, pojawia się kwestia sposobu transpozycji kont oddziału zagranicznego w księgowości spółki polskiej.
Najprostsze rozwiązanie, ta takie, gdzie zakład zagraniczny polskiej spółki we Włoszech:
- Prowadzi księgowość zgodnie z wymogami włoskimi.
- Prowadzi dzienny rejestr, w którym odnotowuje w porządku chronologicznym „fakty zarządcze” (kapitałowe, finansowe i ekonomiczne), w celu dokonania zapisów księgowych w odrębnych sekcjach, tak aby móc zredagować odrębne sprawozdania.
Bardzo pomocne jest zharmonizowanie planu kont spółki matki oraz włoskiego oddziału między polskimi a włoskimi księgowymi. Dzięki temu, przygotowany do celów podatkowych przez włoskiego księgowego bilans oddziału będzie sprawnie zintegrowany w polskich księgach spółki matki.
CZYTAJ TEŻ: Sztuczna inteligencja pomaga włoskiej gospodarce i fiskusowi
W przypadku spółki prawa włoskiego posiadającej zakład zagraniczny, włoska ordynacja podatkowa w art. 165 TUIR w celu unikania podwójnego opodatkowania przewiduje rozwiązanie w formie tzw. kredytu podatkowego dla podatków zagranicznych opłaconych w sposób definitywny.
CZYTAJ TEŻ: Jak założyć zakład zagraniczny we Włoszech?
Podatki zapłacone w sposób definitywny, to takie, które zostały nieodwracalnie uiszczone i nie będą wymagały powtórzenia płatności. Do kredytu podatkowego nie będą brane zatem pod uwagę zaliczki lub podatki opłacone w sposób tymczasowy, oraz te, w odniesieniu do których przewidziano możliwość pełnego lub częściowego zwrotu.
Najważniejsze informacje podsumowujące
Są takie, że:
- operacje wykonane przez zakład, mimo, że zostają odnotowane w odrębnych rejestrach księgowych, muszą być uwzględnione w księgach spółki matki;
- księgi zakładu prowadzone są wyłącznie do celów podatkowych, aby obliczyć uzyskane przez niego dochody. Dochód zakładu jest opodatkowany w państwie obcym i jest również uwzględniony w całkowitym dochodzie spółki matki;
- podatki zapłacone za granicą są odliczane od dochodu włoskiej spółki dominującej poprzez mechanizm ulgi podatkowej;
- w konsekwencji straty poniesione przez stały zakład włoskiej spółki w obcym państwie są bezpośrednio odliczane od włoskiego dochodu podlegającego opodatkowaniu, a zatem natychmiast odzyskiwane.
Postanowienia dotyczące opodatkowania zysków z działalności zakładu zagranicznego między Polską a Włochami ujęto w art. 7 Polsko-włoskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Zakłady zagraniczne spółek prawa włoskiego
Włoski ustawodawca w celu promowania konkurencyjności włoskich przedsiębiorstw działających za granicą za pośrednictwem zakładów, wprowadził tzw. „zwolnienie oddziału”, zwane inaczej branch exemption.
CZYTAJ TEŻ: Jak założyć spółkę z o.o. we Włoszech?
Rozwiązanie to wprowadzono Rozporządzeniem Legislacyjnym n. 147 z 14 września 2015 r., „Przepisy zawierające rozwiązania na rzecz wzrostu i umiędzynarodowienia przedsiębiorstw”. Dzięki niemu, Włochy pozwoliły swoim przedsiębiorstwom mającym oddziały zagraniczne na korzystanie z ulg przewidzianych w prawie innych krajów, a także z niższej stawki podatkowej niż w przypadku stawki krajowej (zmniejszając w ten sposób całkowite obciążenie podatkowe dla włoskich przedsiębiorstw).
Opcję tę wprowadzono poprzez dodanie art. 168 ter do Ustawy o podatku dochodowym n. 917 z 1986 roku, który brzmi:
„1. Spółka mająca siedzibę na terytorium państwa [Włoch] może wybrać zwolnienie z zysków i strat, które można przypisać wszystkim jej stałym zakładom za granicą.
- Opcja jest nieodwołalna i zostanie wykonana w momencie utworzenie stałego zakładu ze skutkiem od tego samego okresu podatkowego”.
Celem wprowadzenia opcji branch exemption było zachęcenie do umiędzynarodowienia przedsiębiorstw włoskich, dzięki temu, że wyniki (zyski i / lub straty) osiągane za granicą poprzez działalność zakładu pozostaną dla nich „neutralne”.
CZYTAJ TEŻ: Jakie podatki płaci spółka z o.o. we Włoszech?
Według ostatnich dostępnych danych opublikowanych w 2020 r. przez ISTAT oraz ICE liczba oddziałów spółek zagranicznych działających we Włoszech sięgnęła w 2017 roku 39.831 i uzyskały one obroty 572.364 mln euro.