Rz: Czy mały pracodawca musi prowadzić zakładowy fundusz świadczeń socjalnych?
Renata Majewska: Zależy to od tego, co rozumiemy pod pojęciem „mały pracodawca" i w jakim sektorze gospodarki on działa. Jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe mają obowiązek tworzyć zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (zfśs). ?I to bez względu na liczbę zatrudnianych i nie mogą ?z niego zrezygnować.
Inaczej jest z małymi pracodawcami z sektora biznesowego. Pod tym pojęciem rozumiemy zatrudniających 1 stycznia poniżej 20 pracowników ?w przeliczeniu na pełne etaty. Oni wybierają między tworzeniem zfśs a wypłatą świadczenia urlopowego każdemu idącemu na urlop wypoczynkowy obejmujący przynajmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych.
I nie mogą się uwolnić od tych obowiązków socjalnych wobec załogi nawet wtedy, gdy np. popadli w tarapaty finansowe?
Oczywiście mogą, ale muszą dochować pewnych warunków formalnych. Większość małych pracodawców nie ma regulaminów wynagradzania, ponieważ angażują zwykle mniej niż 20 osób. Tacy szefowie mają prawo zrezygnować zarówno ?z zakładania zfśs, jak i wypłaty świadczeń urlopowych, obwieszczając to załodze najpóźniej do końca stycznia danego roku.
Załóżmy, że właściciel małego zakładu bez redukcji kosztów nie przetrwa na rynku. Czy aby uwolnić się od wymogów socjalnych, wystarczy, że ogłosi wiadomość: „Informuję, że w 2014 r. firma nie tworzy zakładowego funduszu świadczeń socjalnych"?
Nie. Wiadomość tej treści oznacza, że w 2014 r. pracodawca wybrał wypłatę świadczeń urlopowych. ?I odwrotnie – informacja ?o niewypłacaniu w 2014 r. świadczeń urlopowych skutkuje wymogiem naliczenia w tym roku odpisów na zfśs. Aby całkowicie uwolnić się od zobowiązań socjalnych w 2014 r., mały pracodawca bez regulaminu płacowego musi w styczniu oznajmić podwładnym, że w tym roku nie będzie ani tworzyć zfśs, ?ani wypłacać świadczeń urlopowych.
Jak ma wyglądać przekazanie załodze takiej informacji? Czy każdemu pracownikowi trzeba wręczyć tę notatkę?
Oczywiście, że nie. Obwieszczenie kolportuje ?się wśród pracowników ?w sposób zwyczajowo przyjęty u pracodawcy. Dobry pomysł to np. wywieszenie informacji na tablicy ogłoszeń w firmie, jeśli taka jest w niej praktyka. Można też ją ogłosić poprzez firmowy Intranet czy przekazać pracownikom drogą elektroniczną.
Czy spóźnialski szef, który nie dostarczył takiej informacji personelowi w styczniu, musi tworzyć zfśs albo wypłacać świadczenia urlopowe w 2014 r.?
Nie. Choć ustawa o zfśs narzuca termin na przekazanie informacji, to według orzecznictwa ma on charakter wyłącznie techniczny, ?instrukcyjny. Nie wszystko zatem stracone, gdy mały pracodawca go przeoczy. Wiadomość o nietworzeniu zfśs i o tym, że nie wypłaca świadczeń urlopowych, może udostępnić podwładnym także później, np. w lutym ?czy w marcu.
A co z pozostałymi małymi pracodawcami, którzy ?1 stycznia 2014 r. zatrudniają przynajmniej 20 pracowników, ale zajmują oni mniej ?niż 20 pełnych etatów? ?W jaki sposób odstępują oni ?od powinności socjalnych?
Ci pracodawcy mają zwykle obowiązek ustalania regulaminów wynagradzania i to właśnie tam mają zamieścić postanowienie, ?że nie prowadzą zfśs i nie wypłacają świadczeń urlopowych w 2014 r. Nieliczni z nich są objęci układami zbiorowymi pracy, dlatego tę regulację mają zawrzeć właśnie w tym dokumencie.
