Uregulowana w art. 89a ustawy o VAT tzw. ulga na złe długi pozwala w odniesieniu do krajowej sprzedaży, dokonywanej pomiędzy czynnymi podatnikami VAT, aby sprzedawca–wierzyciel mógł zmniejszyć kwotę należnego VAT, przypadającego na nieotrzymaną należność. Może tego dokonać przy zachowaniu zastrzeżonych w ustawie warunków i gdy nie otrzyma zapłaty za fakturę przed minięciem 90 dni od upływu terminu jej płatności. Uprawnieniu temu opowiada obowiązek nabywcy–dłużnika do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego odliczonego na podstawie faktury nieopłaconej w przytoczonym terminie.

Co ważne, w świetle art. 89b ustawy o VAT, po stronie dłużnika istnieje przymus skorygowania kwoty podatku naliczonego niezależnie od tego czy wierzyciel skorzysta z przysługującego mu prawa do pomniejszenia VAT należnego, czy też tego nie uczyni.

Obowiązki dłużnika

W przypadku nieuregulowania należności, wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju, w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku, wynikającej z tej faktury. Dokonuje tego w rozliczeniu za okres, w którym minął przytoczony 90 dzień. W przypadku częściowego uregulowania należności korekcie podlega kwota przypadająca na jej nieuregulowaną część.

WAŻNE! Korekta in minus ma zastosowanie wówczas, gdy zapłata nie nastąpi przed końcem okresu, w którym przypadał wymieniony 90 dzień od upływu terminu płatności.

Późniejsze uregulowanie należności przywraca prawo do odliczenia podatku naliczonego, przypadającego na opłaconą kwotę w okresie, w którym nastąpiła płatność, odpowiednio poprzez korektę podatku naliczonego in plus.

Przykład 1.

W styczniu 2022 r. Spółka nabyła towary na potrzeby działalności opodatkowanej i na podstawie otrzymanej od dostawcy faktury odliczyła, wynikający z niej podatek naliczony w JPK_V7M za styczeń.

Faktura: 30 000 zł netto, VAT 23 proc. = 6900 zł. Brutto do zapłaty 36 900 zł.

Termin płatności określony na fakturze przypada 28 stycznia 2022 r., natomiast 90 dzień od jego upływu: 28 kwietnia 2022 r.

Faktura została opłacona w 50 proc. 30 kwietnia 2022 r. – przelew na kwotę 18 450 zł. Pozostałą część należności zapłacono 15 maja 2022 r. Rozliczenie za kwiecień: W związku z częściowym nieuregulowaniem faktury przed końcem kwietnia, w którym przypada 90 dzień od upływu terminu jej płatności, Spółka w JPK_V7M za ten miesiąc musi uwzględnić korektę podatku naliczonego in minus (art. 89b ust. 1 ustawy o VAT).

Kwota VAT, przypadająca na nieuregulowaną część należności (-)3450 zł.

Rozliczenie za maj:

Zapłata pozostałej części należności za fakturę w maju uprawnia Spółkę do odliczenia VAT naliczonego, przypadającego na zrealizowaną płatność. W JPK_V7M za maj Spółka uwzględni korektę podatku naliczonego in plus (art. 89b ust. 4 ustawy o VAT) na kwotę (+)3450 zł.

Przesłanki korekty in minus

Dla zaistnienia obowiązku korekty podatku naliczonego in minus po stronie dłużnika muszą zostać spełnione łącznie dwie przesłanki:

- faktura nie została uregulowana w terminie 90 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze,

- dłużnik odliczył podatek naliczony na podstawie tej faktury.

Ustalając w konkretnym przypadku, czy w odniesieniu do nieuregulowanej faktury upłynęło wymagane dla korekty 90 dni od terminu jej płatności, każdorazowo należy uwzględnić warunki płatności umówione przez strony dla danej transakcji.

Termin płatności może bowiem zostać określony na fakturze lub w umowie, ale może też wynikać z zaakceptowanej oferty sprzedażowej bądź zamówienia, regulaminu czy z wezwania do zapłaty.

W przypadku, w którym płatności mają następować w ratach, termin korekty należy liczyć odrębnie dla każdej z nich, za każdym razem od upływu terminu płatności danej raty – interpretacja indywidualna dyrektora Krajowej Izby Skarbowej z 27 stycznia 2021 r. (0114-KDIP4-2.4012.525. 2020.3.KS).

Jeżeli termin płatności został określony na fakturze i nie jest zgodny z umową, faktura w tym zakresie powinna zostać zmieniona poprzez fakturę korygującą, wystawioną przez sprzedawcę albo w drodze noty korygującej wystawionej przez nabywcę, ale która dla swojej ważności wymaga akceptacji sprzedawcy.

Zmiana terminu płatności

Pierwotnie ustalony termin płatności za fakturę może również zostać zmieniony. Co istotne, organy podatkowe potwierdzają, że dla „przesunięcia” korekty w związku ze zmianą terminu płatności nie jest konieczne, aby zmiana ta nastąpiła przed upływem pierwotnego terminu. Wystarczające jest, że termin płatności zostanie przedłużony przed zaistnieniem obowiązku korekty – interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 9 grudnia 2019 r. (0111-KDIB3-1.4012.635.2019.2.KO).

Zmiana terminu płatności powinna też zostać właściwie udokumentowana, np. korektą faktury, zaakceptowaną notą korygującą, porozumieniem czy aneksem do umowy, jeżeli termin płatności został określony w umowie, a jej zmiany wymagają aneksowania.

Przykład 2.

W styczniu Spółka nabyła towary na potrzeby działalności opodatkowanej i na podstawie otrzymanej od dostawcy faktury odliczyła, wynikający z niej podatek naliczony w deklaracji za styczeń. Termin płatności określony na fakturze przypada 28 stycznia 2022 r., natomiast 90 dzień od jego upływu: 28 kwietnia 2022 r.

Spółka nie zapłaciła za fakturę, ale 15 kwietnia 2022 r. zawarła porozumienie o przedłużeniu terminu płatności do 30 kwietnia. Sprzedawca wystawił i dostarczył Spółce fakturę korygującą w tym zakresie.

Ponieważ zmiana terminu płatności za fakturę nastąpiła przed powstaniem obowiązku korekty, ustalonego w odniesieniu do pierwotnego terminu, tj. przed 28 kwietnia 2022 r., Spółka nie jest zobowiązana do jej uwzględnienia w rozliczeniu za kwiecień.

Upływ 90 dni, wyznaczających termin korekty podatku naliczonego, odliczonego na podstawie przedmiotowej faktury, zaczyna bieg od 1 maja 2022 r.

Odliczenie po terminie korekty

Nieopłacenie faktury w terminie 90 dni od upływu terminu jej płatności skutkuje korektą podatku naliczonego jedynie wówczas, gdy VAT z tej faktury został odliczony. Dłużnik, który nie uregulował faktury, ale też nie skorzystał z przysługującego mu prawa do odliczenia wynikającego z niej podatku, nie jest zobowiązany do jakichkolwiek pomniejszeń. W praktyce może zdarzyć się jednak, że dłużnik podejmie decyzję o odliczeniu VAT z faktury już po terminie określonym dla korekty podatku naliczonego. W takim przypadku mogłoby się wydawać, że odliczenie pociągnie za sobą równoczesną korektę. Pojawiają się również wątpliwości związane z ustaleniem okresu właściwego do odliczenia.

Przy ustaleniu zasad odliczenia VAT z nieopłaconej faktury zakupowej po upływie terminu do korekty z tytułu ulgi na złe długi, w pierwszej kolejności należy uwzględnić przepisy, określające termin powstania prawa do pomniejszenia VAT należnego o kwotę podatku naliczonego oraz realizacji tego prawa (art. 86 ustawy o VAT).

W odniesieniu do zakupów krajowych prawo do odliczenia podatku naliczonego powstaje w okresie, w którym zaistniał obowiązek podatkowy w stosunku do danej transakcji, nie wcześniej jednak niż otrzymanie faktury. Prawo to może zostać zrealizowane w okresie, w którym powstało, albo w jednym z trzech kolejnych okresów rozliczeniowych. W przypadku, w którym deklaracje za wymienione okresy zostały już złożone, odliczenie jest możliwe jedynie w drodze korekty JPK_V7M za jeden z nich.

WAŻNE! Brak zapłaty za fakturę przed upływem 90 dni od upływu terminu jej płatności niejako wyłącza prawo do odliczenia podatku w zakresie kwoty przypadającej na nieuregulowaną należność. Późniejsza zapłata natomiast prawo to przywraca.

W kontekście uregulowań ustawy o VAT można zatem wysnuć wniosek, że odliczenie „po raz pierwszy” podatku naliczonego z nieopłaconej faktury, dla której upłynęło już 90 dni od terminu jej płatności, powinno nastąpić kasowo – czyli w okresie, w którym faktura ta zostanie opłacona i bez konieczności korygowania rozliczeń za wcześniejsze okresy. Stanowisko takie potwierdzają organy podatkowe, np. w interpretacji indywidualnej dyrektora KIS z 10 maja 2022 r. (0112-KDIL3.4012.100.2022.1.AK).

Przykład 3.

W styczniu Spółka nabyła towary na potrzeby działalności opodatkowanej oraz otrzymała od dostawcy fakturę, dokumentującą ten zakup. Termin płatności określony na fakturze przypada 28 stycznia 2021 r., natomiast 90 dzień od jego upływu: 28 kwietnia 2021 r.

Spółka złożyła reklamację, dotyczącą jakości dostarczanych towarów, w związku z czym nie zapłaciła za fakturę i wstrzymała się z odliczeniem, wynikającego z niej kwoty podatku naliczonego. W czerwcu 2021 r. otrzymała opinię niezależnego rzeczoznawcy, który potwierdził dobrą jakość towarów. Faktura została zapłacona w całości 2 czerwca 2021 r.

Spółka uwzględni fakturę w ewidencji podatku naliczonego za czerwiec, w związku z jej uregulowaniem (kasowo). Spółka nie jest zobowiązana do korekty wcześniejszych rozliczeń, gdyż dotychczas nie odliczała, wynikającej z niej kwoty VAT oraz jednocześnie opłaciła ją po terminie korekty, określonej w art. 89b ust. 1 ustawy o VAT.

Przykład 4.

W styczniu 2021 r. Spółka nabyła towary na potrzeby działalności opodatkowanej oraz otrzymała od dostawcy fakturę, dokumentującą ten zakup. Termin płatności określony na fakturze przypada 28 stycznia 2021 r.

Spółka opłaciła fakturę terminowo, ale złożyła też reklamację, dotyczącą jakości dostarczanych towarów i wstrzymała się z odliczeniem podatku naliczonego. W czerwcu 2021 r. otrzymała opinię niezależnego rzeczoznawcy, który potwierdził dobrą jakość towarów.

Faktura została opłacona terminowo (przed 90 dniem od upływu terminu jej płatności), zatem w sprawie nie znajdą zastosowania przepisy o uldze na złe długi. Prawo do odliczenia VAT z faktury powstało po stronie Spółki w związku z zakupem towarów oraz otrzymaniem faktury w styczniu i mogło zostać zrealizowane w rozliczeniu za styczeń albo za jeden z trzech kolejnych okresów miesięcznych, czyli: luty, marzec albo kwiecień. Ponieważ JPK_V7M za wszystkie te miesiące zostały już złożone, Spółka może odliczyć podatek naliczony jedynie poprzez korektę JPK_V7M za jeden z nich.

Konferencja „KSIĘGOWY – architekt bezpiecznego biznesu”

Zapraszamy w dniach 8–9 czerwca 2022 r. do udziału w bezpłatnej dwudniowej konferencji online dla przedsiębiorców i księgowych.

Stowarzyszenie Księgowych w Polsce obchodzi w 2022 roku jubileusz 115-lecia działalności organizacji zawodowych na ziemiach polskich. Z tej okazji Zarząd Główny SKwP ogłosił rok 2022 „Rokiem Księgowego”, co w kontekście wprowadzenia zmian związanych z tzw. Polskim Ładem okazało się niemal prorocze.

Działalności Stowarzyszenia przyświeca idea racjonalnej i owocnej współpracy przedsiębiorców oraz księgowych. Zważywszy, iż bardzo duże znaczenie dla wzajemnych relacji ma kwestia uregulowania zawodu księgowego, SKwP organizuje w dniach 8–9 czerwca 2022 r. w formie online konferencję jubileuszową pod hasłem „KSIĘGOWY architekt bezpiecznego biznesu”.

Wydarzenie objęli patronatem honorowym: Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Marszałek Województwa Mazowieckiego, Rada Dialogu Społecznego, Związek Banków Polskich, Business Centre Club, Związek Przedsiębiorców i Pracodawców, Pracodawcy RP, Polska Izba Biegłych Rewidentów.

Patronat medialny sprawują: dziennik Rzeczpospolita, miesięcznik Rachunkowość, kwartalnik Świat Księgowych, portal INFOR.PL. Partnerami strategicznymi są „enova365 dla biznesu” i „symfonia oprogramowanie dla biznesu” oraz partnerem jest „360ºKsięgowość”.

Do udziału pierwszego dnia SKwP zaprasza szczególnie przedsiębiorców, będących głównymi odbiorcami usług świadczonych przez księgowych. Natomiast drugi dzień konferencji, przypadający w Dniu Księgowego, zostanie poświęcony m.in. problemom związanym z tzw. Polskim Ładem oraz dyskusji, dotyczącej zdefiniowania i uregulowania zawodu księgowego. Zapraszamy na niego księgowych, biegłych rewidentów, doradców podatkowych, osoby związane zawodowo z szeroko pojętą rachunkowością i finansami, a także wszystkich, którzy zamierzają dopiero wkroczyć na tę drogę zawodową.

Podczas konferencji odbędą się wykłady merytoryczne, debaty i warsztaty.

W programie:

Dzień I

- Otwarcie konferencji i powitanie gości – prezes Jerzy KONIECKI – Zarząd Główny SKwP

- Wystąpienia okolicznościowe

- Prezentacja aktywności SKwP – dr hab. Stanisław HOŃKO, prof. US, wiceprezes Zarządu Głównego SKwP

- Bezpieczny biznes w czasach kryzysu – wystąpienie specjalne – prof. dr hab. Dariusz Zarzecki

- Debata: Polski Ład – wyzwania dla przedsiębiorców – moderator: dr Łukasz GÓRKA

- Warsztaty

Dzień II – Dzień Księgowego

- Praktyczne spojrzenie na rachunkowość w świetle globalnych zdarzeń nadzwyczajnych – prowadzenie – Łukasz MOTAŁA

- Polski Ład a VAT oraz Krajowy System E-Faktur – prowadzenie – Joanna PODKÓWKA-SĘDEK

- Debata: 6 miesięcy tzw. Polskiego Ładu – wymiana doświadczeń księgowych i kadrowych – moderator – Leszek LEWANDOWICZ

- Wynagrodzenia w wielu wymiarach czyli Polski Ład w płacach – prowadzenie – Elżbieta MŁYNARSKA-WEŁPA

- Debata: Uregulowanie zawodu księgowego – moderator – dr Teresa CEBROWSKA

- Trendy rozwoju rachunkowości a profil księgowego – prowadzenie – dr hab. Przemysław KABALSKI, prof. UŁ

- Warsztaty

Program i rejestracja na https://konferencja.skwp.pl/

Rejestracja już się rozpoczęła i potrwa do 7 czerwca 2022 r.

Więcej na www.skwp.pl

ZDANIEM AUTORKI
Anna Mełgieś - doradca podatkowy DORADCA Zespół Doradców Finansowo- -Księgowych Sp. z o.o., wykładowca Stowarzyszenia Księgowych w Polsce

Instytucja ulgi na złe długi ma zapobiegać opóźnieniom w płatnościach oraz chronić wierzyciela przed sytuacją, w której ze względu na nieuregulowanie przez dłużnika zobowiązania, to on – kosztem m.in. własnej płynności finansowej – sam musi finansować VAT należny. Przekłada się to na przymus korekty podatku naliczonego po stronie dłużnika, który ten VAT odliczył, ale faktycznie nie poniósł jego ciężaru.
Stąd też brak możliwości wyłączenia obowiązku korekty in minus w zakresie kwoty VAT odliczonego z faktury, która nie została opłacona. Wspomniany przymus dotyczy bowiem zarówno dłużnika, który na moment powstania obowiązku korekty, zachowuje status czynnego podatnika VAT, jak i dłużnika, który po zakupie powrócił do zwolnienia.