Spółka europejska nie należy do często spotykanych form prawnych. Podstawy jej działania zostały określone na szczeblu Unii Europejskiej, a nie w prawie lokalnym poszczególnych państw członkowskich. Z tych powodów polscy płatnicy, analizując obowiązek poboru podatku u źródła w przypadku wypłat do tego typu podmiotu, mogą mieć uzasadnione wątpliwości co do właściwego sposobu postępowania.
Spółka europejska to spółka kapitałowa mogąca prowadzić działalność gospodarczą pod jedną nazwą w całej Unii Europejskiej – na podstawie jednego zbioru przepisów, jakim jest rozporządzenie 2157/2001/WE z 8 października 2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej oraz dyrektywa 2001/86/WE z 8 października 2001 r. uzupełniająca statut spółki europejskiej w odniesieniu do zaangażowania pracowników.
Czytaj także: Podatek u źródła odroczony
Spółka europejska podlega rejestracji w kraju jej siedziby statutowej, we właściwym rejestrze państwa członkowskiego. Przykładowo, w Polsce jest to rejestr przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Rejestrację spółki europejskiej ogłasza się także w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej po wcześniejszym opublikowaniu ogłoszenia w publikatorze krajowym (np. dla spółek z siedzibą na terenie Polski byłby to Monitor Sądowy i Gospodarczy).
Co wynika z unijnego rozporządzenia
Wskazane wyżej przepisy nie regulują statusu podatkowego spółki europejskiej. Przepisy rozporządzenia 2157/2001/WE wskazują jednak, że z zastrzeżeniem pozostałych jego przepisów, spółkę europejską traktuje się w każdym państwie członkowskim tak jak spółkę akcyjną utworzoną zgodnie z prawem państwa członkowskiego, w którym ma ona swoją statutową siedzibę. W konsekwencji, dla celów podatkowych, spółka europejska traktowana jest analogicznie jak spółka akcyjna w kraju jej statutowej siedziby. Spółka europejska z siedzibą w Polsce (tj. posiadająca tu nieograniczony obowiązek podatkowy) jest zatem podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) wynoszącego 19 proc. lub 9 proc. (przy spełnieniu określonych warunków).
Z uwagi na swój paneuropejski charakter spółka europejska zwykle prowadzi także działalność w państwach innych, niż kraj jej statutowej siedziby. Dla przykładu, dochody spółki europejskiej z siedzibą w Polsce osiągane na terytorium innych państw Unii Europejskiej mogą podlegać opodatkowaniu na ich terenie. Decydują o tym właściwe umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarte przez Polskę z innymi państwami. Analogicznie jest w przypadku, w którym spółka europejska z siedzibą za granicą prowadzi działalność w Polsce.
Polski płatnik może mieć wątpliwości
Polski podmiot wypłacający należności podlegające podatkowi u źródła, z uwagi na paneuropejski charakter spółki europejskiej, może mieć wątpliwości dotyczące poboru takiego podatku oraz jego właściwej wysokości. Wątpliwości płatników może budzić w szczególności kwestia zastosowania zwolnienia z poboru podatku u źródła czy właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
We wszystkich zaprezentowanych poniżej przykładach przyjęto założenie, że spełnione są ogólne warunki dotyczące korzystania z preferencji w zakresie poboru podatku u źródła, określone w ustawie o CIT lub właściwych umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania, w tym w szczególności weryfikacja kryterium rzeczywistego właściciela oraz dochowanie należytej staranności.
Przykład
Polska spółka wypłaca należności licencyjne i odsetki na rzecz spółki europejskiej z siedzibą w Niemczech. Spółka europejska posiada w polskiej spółce 100 proc. udziałów nieprzerwanie przez okres ponad dwóch lat. Spełnione są także inne warunki umożliwiające skorzystanie ze zwolnienia z poboru podatku u źródła określone w art. 21 ust. 3-9 ustawy o CIT. Polski płatnik ma jednak wątpliwości czy może zastosować zwolnienie, ponieważ spółka europejska nie jest wymieniona w załączniku nr 5 do ustawy o CIT zawierającym listę podmiotów (form prawnych), które mogą skorzystać ze zwolnienia. Czy płatnik może zastosować zwolnienie?
Tak. Spółka europejska jest dla celów podatkowych traktowana jak spółka akcyjna kraju jej siedziby statutowej. Niemiecka spółka akcyjna (Aktiengesellschaft) jest wymieniona w załączniku. Płatnik może więc zastosować zwolnienie. Analogicznie, w przypadku wypłat do spółki europejskiej z siedzibą w innym państwie Unii Europejskiej należałoby sprawdzić czy spółka akcyjna działająca pod prawem tego państwa jest wymieniona w załączniku.
Przykład
Polska spółka wypłaca należności licencyjne na rzecz spółki europejskiej z siedzibą we Francji. Chciałaby pobrać podatek u źródła według obniżonej stawki. Która umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania jest właściwa w tej sytuacji?
Spółkę europejska traktuje się w tym przypadku jak francuską spółkę akcyjną. Właściwa jest zatem umowa zawarta między Polską a Francją.
Przykład
Polska spółka wypłaca należności licencyjne na rzecz spółki europejskiej z siedzibą we Francji, w związku z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą w Hiszpanii (spółka europejska posiada w Hiszpanii zakład podatkowy). Oznacza to, że spółka europejska z działalności prowadzonej w Hiszpanii rozlicza się dla celów podatku dochodowego w Hiszpanii (konkretnie od przypisanych do zakładu podatkowego przychodów i kosztów podatkowych). Technicznie należności nie są więc wypłacane do Francji, lecz do Hiszpanii. Polski płatnik chciałby pobrać podatek u źródła według obniżonej stawki. Która umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania jest właściwa w tej sytuacji?
Spółka europejska, prowadząc działalność w innych krajach Unii Europejskiej, nie musi rejestrować oddziałów. Jednak działalność prowadzona przez spółkę europejską w innych państwach niż państwo siedziby, może kreować powstanie w tym państwie zakładu podatkowego w rozumieniu właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (tj. w tym przykładzie umowy francusko-hiszpańskiej). Fakt powstania zakładu nie ma jednak znaczenia z perspektywy polskiego płatnika podatku u źródła. Zakład podatkowy jest jedynie instytucją międzynarodowego prawa podatkowego. Nie powoduje powstania nowego podmiotu. Właściwą umową o unikaniu podwójnego opodatkowania będzie zatem umowa polsko-francuska. Należy podkreślić, że mimo iż należności są wypłacane na rzecz hiszpańskiego zakładu podatkowego spółki europejskiej, polski płatnik dla celów zastosowania obniżonej stawki z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania musi uzyskać certyfikat rezydencji wydany przez władze podatkowe kraju siedziby spółki francuskiej, tj. francuskie władze podatkowe.
Jak liczyć limit 2 mln zł
Od 1 stycznia 2019 r. polscy płatnicy podatku u źródła, w przypadku dokonywania wypłat podlegających podatkowi u źródła na rzecz danego kontrahenta przekraczających kwotę 2 mln zł w ciągu roku kalendarzowego, obowiązani są stosować nowe zasady poboru podatku u źródła w zakresie nadwyżki wypłat powyżej tej kwoty. Co do zasady powinni pobrać podatek według podstawowej stawki z ustawy o CIT (19 / 20 proc.), a dopiero potem podatnik lub płatnik (jeśli poniósł ekonomiczny ciężar podatku) mógłby ubiegać się o jego zwrot. Istnieją również dwie instytucje umożliwiające korzystanie ze „starych" zasad poboru podatku u źródła w przypadku przekroczenia limitu 2 mln zł, tj. oświadczenie zarządu oraz opinia o stosowaniu zwolnienia. Stosowanie przepisów związanych z limitem 2 mln zł zostało jednak zawieszone przez Ministerstwo Finansów do końca czerwca 2020 r. Oznacza to, że od 1 lipca br. r. polscy płatnicy będą musieli skrupulatnie kontrolować poziom wypłat realizowanych na rzecz swoich kontrahentów w ciągu roku.
Szczególnie uważni powinni być płatnicy dokonujący wypłat na rzecz spółek europejskich. Spółka europejska, nawet jeżeli prowadzi działalność we wszystkich państwach Unii Europejskiej, nadal pozostaje jednym podmiotem (podatnikiem). Oznacza to, że polska spółka dokonująca wypłat na rzecz spółki europejskiej w związku z prowadzoną przez nią działalnością w kilku krajach UE (przykładowo na konta bankowe założone w różnych krajach Unii Europejskiej, w których spółka europejska posiada zakłady podatkowe), powinna sumować wysokość dokonanych wypłat, w celu określenia czy doszło do przekroczenia progu 2 mln zł wypłat. Dodatkowo, oprócz weryfikacji, która umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania jest właściwa w przypadku wypłat na rzecz spółki europejskiej, polscy płatnicy powinni mieć na uwadze ogólne wymogi przy stosowaniu preferencyjnych zasad poboru podatku u źródła, w tym w szczególności weryfikować status rzeczywistego właściciela odbiorcy płatności.
podstawa prawna: rozporządzenie 2157/2001/WE z 8 października 2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej (Dz. Urz. UE L 294 , 10/11/2001 P. 0001 – 0021)
podstawa prawna: dyrektywa 2001/86/WE z 8 października 2001 r. uzupełniająca statut spółki europejskiej w odniesieniu do zaangażowania pracowników (Dz. Urz. UE L 294 , 10/11/2001 P. 0022 – 0032)
podstawa prawna: art. 26 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 865 ze zm.)
Zdaniem autora
Rafał Fudali, starszy konsultant w zespole ds. podatku dochodowego od osób prawnych w KPMG w Polsce
Wystarczy zweryfikować kraj siedziby statutowej
Spółka europejska nie jest formą prawną działającą na podstawie prawa lokalnego. Po samej formie prawnej, która skrótowo zapisywana jest jako „SE", nie jest możliwe powiązanie jej z państwem jej siedziby, tak jak ma to miejsce przykładowo w przypadku niemieckich i austriackich spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, których forma prawna zapisywana jest jako „GmbH" (Gesellschaft mit beschränkter Haftung). Polski płatnik powinien więc zawsze zweryfikować kraj siedziby statutowej spółki europejskiej, na rzecz której wypłaca należności, w celu ustalenia właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Poza tym, z perspektywy polskiego płatnika podatku u źródła, spółka europejska nie różni się niczym od spółek akcyjnych państwa jej siedziby.
W kontekście przepisów związanych z limitem 2 mln zł wypłat na rzecz kontrahenta (podatnika), których stosowanie przestanie być zawieszone 30 czerwca 2020 r., warto dodać, że spółki europejskie, tak jak inni zagraniczni podatnicy osiągający dochody na terenie Polski, mogą wnioskować o uzyskanie opinii o stosowaniu zwolnienia z poboru podatku u źródła w zakresie należności licencyjnych, odsetek i dywidend do polskiego urzędu skarbowego (ewentualnie wnioskować może również płatnik, który poniósł ekonomiczny ciężar podatku u źródła od należności wypłacanych spółce europejskiej). Nie ma również przeszkód, aby polscy płatnicy składali oświadczenia zarządu w związku z wypłatami na rzecz spółki europejskiej.
