Wymiana informacji będzie mieć także znaczenie m.in. dla polskich rezydentów podatkowych pracujących za granicą. Dotyczy to również pracowników delegowanych za granicę przez polskich pracodawców. Podobnie polscy przedsiębiorcy, którzy zarejestrowali jednoosobową działalność gospodarczą w innym państwie, powinni mieć świadomość, że rachunki bankowe służące do obsługi tej działalności mogą być objęte zakresem raportowania. Kolejną grupą klientów indywidualnych, których dotknie CRS, są polscy rezydenci, którzy zdecydowali się ulokować swój majątek w zagranicznych instytucjach finansowych, np. ze względu na ich renomę, wysoką jakość świadczonej usługi bankowości prywatnej bądź stabilność zagranicznego systemu finansowego.

Pierwsza wymiana w roku 2017 nie obejmie swoim zakresem wszystkich rachunków finansowych osób fizycznych, ale przede wszystkim nowe rachunki, tzn. założone w 2016 roku >patrz ramka. W 2017 roku zostaną również przekazane informacje o rachunkach zagranicznych osób fizycznych założonych przed 2016 rokiem, ale tylko, jeśli łączne saldo lub wartość rachunków, które są kontrolowane przez tę samą osobę fizyczną, na koniec roku 2015 lub 2016 przekroczą ok. 1 mln USD. W praktyce jednak system CRS może mieć mały wpływ dla części Polaków, którzy ulokowali swój majątek za granicą. Zamożni Polacy często decydują się bowiem na przeprowadzkę do kraju, w którym lokują majątek. W takiej sytuacji korzystają zazwyczaj z pomocy wyspecjalizowanych kancelarii, aby potwierdzić zmianę rezydencji podatkowej i w ten sposób uniknąć również wymiany dotyczących ich wrażliwych informacji finansowych.

Przykład

Pani Agata, polska rezydentka podatkowa ulokowała w 2013 roku swoje oszczędności na Malcie, zakładając w maltańskim banku lokatę o wartości 1,2 mln USD. W 2015 roku pani Agata zmieniła swoją rezydencję podatkową na maltańską. Dokumenty poświadczające zmianę rezydencji podatkowej zostały dostarczone do banku. W związku z tym informacje o majątku pani Agaty nie będą podlegały raportowaniu polskim organom podatkowym w ramach CRS w roku 2017, jak również w kolejnych latach.

Organy dostaną broń do ręki

Polscy rezydenci podatkowi – osoby fizyczne, posiadający rachunki w zagranicznych instytucjach finansowych powinni zadbać o rozliczenie ewentualnych zagranicznych przychodów w sposób zgodny z krajowymi i międzynarodowymi regulacjami prawa podatkowego (w szczególności przepisami właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, jeśli taka została zawarta). Dzięki informacjom otrzymanym w ramach systemu CRS polskie ograny podatkowe będą bowiem w stanie porównać w toku kontroli złożone zeznania podatkowe ze stanem zagranicznych rachunków finansowych.

Z drugiej strony, jeśli nastąpiła zmiana rezydencji podatkowej z polskiej na rezydencję kraju wykonywania pracy, działalności gospodarczej lub ulokowania majątku, to warto się upewnić, że zagraniczna instytucja finansowa została o tym prawidłowo poinformowana. Odpowiednie uaktualnienie danych zapobiegnie w tej sytuacji przekazaniu polskiemu fiskusowi wrażliwych danych o zagranicznych rachunkach. W tym celu niezbędne będzie uzyskanie odpowiedniego dokumentu (np. certyfikatu rezydencji podatkowej) i przedstawienie go instytucji finansowej.

Podmiot – aktywny czy pasywny

Odmienne zasady raportowania, niż te stosowane względem rachunków osób fizycznych, stosuje się do rachunków posiadanych przez podmioty, np. spółki kapitałowe bądź osobowe lub fundacje. Przede wszystkim w ramach CRS wymieniane są informacje o posiadających rachunki finansowe podmiotach niebędących instytucjami finansowymi (zwanych w skrócie NFE od ang. Non-Financial Entities).

W przypadku rachunku NFE instytucja finansowa jest obowiązana ustalić w pierwszej kolejności, czy posiadacz rachunku to tzw. pasywny bądź aktywny NFE. NFE zostanie uznany za pasywny, jeżeli ponad 50 proc. jego przychodu w poprzednim roku kalendarzowym (bądź innym odpowiednim okresie sprawozdawczym) pochodziło m.in. z dywidend, odsetek lub praw autorskich albo ponad 50 proc. aktywów posiadanych przez NFE w tym okresie stanowiły aktywa przynoszące taki przychód. Jeżeli te warunki nie zostaną spełnione, to podmiot będzie miał status aktywnego NFE. Co do zasady, ustalając status NFE, instytucja finansowa może zadowolić się odpowiednim oświadczeniem złożonym przez NFE.

W przypadku aktywnego NFE instytucja finansowa zaraportuje w ramach CRS jedynie ten podmiot (oczywiście pod warunkiem, że podmiot ten będzie rezydentem podatkowym innego państwa uczestniczącego w CRS). Jeśli jednak NFE będzie miało pasywny charakter, to instytucja będzie obowiązana ustalić, kto jest tzw. ostatecznym beneficjentem NFE >patrz ramka i przypisać saldo/wartość rachunku finansowego prowadzonego dla NFE również wszystkim ostatecznym beneficjentom tego NFE.

W przypadku pasywnego NFE informacje finansowe dotyczące beneficjentów ostatecznych zostaną przekazane w ramach CRS organom podatkowym z państw ich rezydencji podatkowej. Nie będzie miała przy tym znaczenia rezydencja podatkowa samego NFE. Instytucja finansowa zaraportuje także beneficjentów ostatecznych pasywnego NFE z tej samej jurysdykcji (np. holenderski bank zaraportuje holenderską spółkę, której beneficjentem ostatecznym jest polski rezydent podatkowy). Podobnie będzie w przypadku pasywnego NFE z jurysdykcji nieuczestniczącej w CRS. Przykładowo popularne w strukturach planowania podatkowego spółki ze Stanów Zjednoczonych posiadające rachunki finansowe w jurysdykcjach uczestniczących w CRS będą mogły podlegać raportowaniu w odniesieniu do ich beneficjentów ostatecznych, mimo że Stany Zjednoczone nie uczestniczą w systemie CRS. W obu przypadkach znaczenie będzie miało jedynie to, czy dany NFE ma aktywny bądź pasywny charakter.

Przykład

Pani Maria, polska rezydentka podatkowa zarejestrowała w 2016 roku spółkę z siedzibą w Bułgarii, poprzez którą prowadzi internetową perfumerię, oraz założyła rachunek bieżący dla tej spółki w bułgarskim banku. Ponad 90 proc. przychodu spółki pochodzi ze sprzedaży jej produktów. Bułgarski bank nie zaraportuje spółki w ramach CRS, ponieważ jej siedziba znajduje się w tym samym kraju co siedziba banku. Jednocześnie bank nie zaraportuje również pani Marii. Przychód ze sprzedaży perfum jest bowiem przychodem aktywnym, więc spółka jest aktywnym NFE. W związku z tym bank nie będzie obwiązany zaraportować beneficjenta ostatecznego spółki bułgarskiej, czyli pani Marii, mimo że jest ona polską rezydentką podatkową.

Przykład

Pan Marek, polski rezydent podatkowy, kontroluje grupę kapitałową poprzez spółkę holdingową z Delaware, USA, dla której założył w 2016 roku rachunek bieżący w banku z siedzibą na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych. Wszystkie uzyskiwane przez spółkę przychody pochodzą z wypłat dywidend przez jej spółki zależne. W tej sytuacji bank nie zaraportuje spółki w ramach CRS (USA nie uczestniczy w CRS), ale przekaże informacje o rachunku polskiemu fiskusowi, wskazując pana Marka jako osobę kontrolującą spółkę (ponieważ przychód z dywidend to przychód pasywny, to spółkę należy uznać za pasywny NFE i bank musi zaraportować pana Marka jako beneficjenta ostatecznego spółki).

Audyt prawny i podatkowy

System CRS będzie wcielany w życie stopniowo, nawet w przypadku państw najwcześniej uczestniczących w wymianie. Przykładowo wymiana informacji o rachunkach finansowych założonych dla zagranicznych podmiotów przed 2016 rokiem będzie miała miejsce dopiero w 2018 roku i obejmie dane za 2017 rok.

Dlatego w najbliższych tygodniach warto przeprowadzić audyt prawny i podatkowy struktur wykorzystujących zagraniczne podmioty, np. spółki lub fundacje. Dzięki temu jeszcze przed pierwszą wymianą informacji będzie można się upewnić co do zgodności tych struktur ze stale zmieniającymi się regulacjami prawa podatkowego i ewentualnie wprowadzić w życie mechanizmy, które zminimalizują ryzyko prawne, a może nawet pozwolą zapobiec wymianie informacji w ramach CRS. Wskazana jest aktywna postawa i kontakt z instytucją finansową, jak również doradcą podatkowym bądź prawnikiem, aby ustalić, czy zagraniczny rachunek będzie podlegał raportowaniu, a jeśli tak, to jaki zakres informacji zostanie przekazany.

Wykonanie audytu jest tym bardziej wskazane dla wszystkich polskich podatników, którzy ulokowali swój majątek za granicą lub zoptymalizowali swoje przychody w 2016 roku (również pośrednio – z wykorzystaniem zagranicznych podmiotów). W tym roku informacje o ich zagranicznych przychodach lub majątku zostaną bowiem przekazane polskiemu fiskusowi.

podstawa prawna: Ustawa z 9 marca 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami (w chwili oddawania do druku tego numeru tygodnika „Podatki" ustawa czekała na podpis prezydenta)

Kiedy będzie pierwsza wymiana

Część państw uczestniczących w systemie CRS zobowiązała się przekazać pierwsze informacje już w 2017 roku. Wśród nich są również kraje wykorzystywane w strukturach planowania podatkowego, np. Malta, Cypr, Słowacja, Holandia, Bułgaria, Wielka Brytania, Seszele czy Brytyjskie Wyspy Dziewicze.

Pierwsza wymiana obejmie jedynie część z rachunków podlegających raportowaniu, tj.:

- istniejące 31 grudnia 2015 r. rachunki osób fizycznych o saldzie/wartości na koniec 2015 lub 2016 roku ponad ok. 1 mln USD (kwota ta może się różnić nieznacznie w poszczególnych jurysdykcjach ze względu na różnice kursowe), oraz

- wszystkie rachunki otwarte po 31 grudnia 2015 r. (zarówno osób fizycznych, jak i innych podmiotów np. spółek).

Rachunki otwarte przed 2016 rokiem dla podmiotów lub osób fizycznych (te ostatnie pod warunkiem, że nie przekroczyły progu 1 mln USD, o którym mowa wyżej), zostaną zaraportowane w ramach CRS dopiero w 2018 roku.

Kim jest beneficjent ostateczny

Beneficjentem ostatecznym może być jedynie osoba fizyczna. Tożsamość beneficjenta ostatecznego należy ustalić na podstawie regulacji prawa właściwego dla danego podmiotu. Niemniej można przyjąć, w dużym uproszczeniu, że beneficjentem ostatecznym podmiotu będzie osoba fizyczna mogąca na ten podmiot wywierać wpływ lub mająca prawo do znacznej części jego majątku. Przykładowo, w wielu jurysdykcjach beneficjentem ostatecznym spółki kapitałowej będzie osoba posiadająca określoną liczbę udziałów lub akcji tej spółki (co do zasady przyjmuje się próg 25 proc. udziałów lub akcji).

Zdaniem autora

Pora na wewnętrzny audyt - Wojciech Gadzała, prawnik Taxways sp. z o.o.

W ostatnich latach jesteśmy świadkami wprowadzania mechanizmów prawnych o międzynarodowym zasięgu, których zadaniem jest zwiększenie transparentności sektora finansowego. Jednym z nich ma być międzynarodowy system automatycznej wymiany informacji podatkowych, tzw. CRS.

Zwolennicy CRS twierdzą, że łatwiejszy dostęp do informacji o pochodzeniu i przeznaczeniu środków finansowych umożliwi walkę z nielegalnym uchylaniem się od opodatkowania. Niezależnie od chwalebnych intencji jego twórców, automatyczna wymiana informacji w ramach systemu CRS dotknie nie tylko przestępców podatkowych. Praktycznie każdy polski podatnik, który kontroluje majątek lub otrzymuje przychody poza granicami Polski, zostanie potencjalnie objęty zakresem tego nowego systemu.

Na szczęście dla wielu polskich podatników wciąż jest możliwość przeglądu struktur zagranicznych przed pierwszą wymianą. Wewnętrzy audyt prawno-podatkowy pozwoli ocenić wpływ CRS na sytuację podatnika zanim zagraniczne organy podatkowe przekażą informacje polskiemu fiskusowi. Jednocześnie pozwoli on zidentyfikować ewentualne ryzyka i umożliwi podatnikom zapewnienie zgodności struktur zagranicznych z obowiązującym regulacjami.