Zgodnie z art. 28k ustawy o podatku od towarów i usług, miejscem świadczenia (krajem opodatkowania) usług telekomunikacyjnych, usług nadawczych i usług elektronicznych na rzecz podmiotów niebędących podatnikami VAT jest miejsce, w którym podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. Usługodawca (świadczący ww. usługi) obowiązany jest zatem rozliczyć podatek od wartości dodanej w państwie członkowskim, w którym usługobiorca będący konsumentem posiada zasadniczo miejsce zamieszkania. Taka regulacja wymagałaby od podatników rejestracji do celów VAT w każdym państwie członkowskim, w którym przedsiębiorca świadczy ww. usługi.

Z uwagi na charakter tych usług (łatwość ich świadczenia w różnych miejscach na świecie, np. za pomocą internetu), rozliczanie podatku wiązałoby się ze znacznymi utrudnieniami formalnymi. Dlatego przedsiębiorcy z państw członkowskich UE, świadczący usługi telekomunikacyjne, nadawcze lub elektroniczne na rzecz konsumentów, mogą korzystać ze szczególnej procedury rozliczania podatku od wartości dodanej (VAT), czyli tzw. procedury MOSS >patrz ramka.

Także poza Wspólnotą

Procedura szczególna MOSS jeszcze wcześniej została udostępniona dla przedsiębiorców spoza Unii Europejskiej, tj. dla podmiotów, które nie posiadają siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium UE, a które świadczyły usługi telekomunikacyjne, usługi nadawcze lub usługi elektroniczne na rzecz konsumentów mających stałe miejsce zamieszkania na terytorium UE (alternatywnie siedzibę lub zwykłe miejsce pobytu na terytorium UE). Procedura dla tych podmiotów jest analogiczna. Wymagana jest zatem rejestracja w jednym z państw członkowskich UE, w którym przedsiębiorca zagraniczny składa kwartalne deklaracje (w których rozlicza należny VAT dla każdego państwa członkowskiego konsumpcji). Państwo członkowskie identyfikacji nadaje podatnikowi niemającemu siedziby na terytorium EU indywidualny numer identyfikacyjny VAT i powiadamia go drogą elektroniczną o nadanym numerze identyfikacyjnym.

Przykład

Spółka Asap mająca siedzibę w USA zajmuje się sprzedażą czytników elektronicznych oraz publikacji i książek elektronicznych. Pani Anna z Polski używa czytnika elektronicznego tej firmy i kupiła na jej stronie kilkanaście książek elektronicznych na łączną kwotę 199 USD (w formularzu zamówienia oznaczyła, że jest osobą prywatną mieszkającą w Polsce). Pani Anna otrzymała od spółki fakturę (VAT Invoice), na której wskazana jest kwota VAT w wysokości 37,21 USD (oraz stawka podatku w wysokości 23 proc.). Pani Anna zastanawia się czy w związku z tym, że na fakturze została wykazana kwota VAT (i zakup został dokonany od podmiotu amerykańskiego) ciążą na niej jakieś dodatkowe obowiązki (spółka Asap wskazała na fakturze numer VAT poprzedzony prefiksem EU).

Transakcja przedstawiona w przykładzie stanowi świadczenie usługi elektronicznej, które podlega procedurze MOSS. W ramach tej procedury na usługodawcy ciąży obowiązek rozliczenia polskiego podatku od towarów i usług (jeżeli usługobiorcą jest polski konsument). Zatem podmiot z USA obowiązany jest rozliczyć ten podatek w kraju członkowskim, w którym zarejestrował się do procedury MOSS (podatek ten zostanie następnie przekazany Polsce). Na usługobiorcy (kupującym) nie ciążą żadne dodatkowe obowiązki w tym zakresie.

Format numeru

Podmiot zagraniczny może otrzymać numer VAT poprzedzony prefiksem EU. Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 815/2012 z 13 września 2012 r., numer ten ma następujący format: EUxxxyyyyyz, przy czym:

- xxx oznacza 3-cyfrowy kod numeryczny ISO państwa członkowskiego identyfikacji;

- yyyyy oznacza 5-cyfrowy numer nadany przez państwo członkowskie identyfikacji;

- z jest cyfrą kontrolną.

Może się więc zdarzyć, że faktura otrzymana od kontrahenta zagranicznego za usługi telekomunikacyjne, usługi nadawcze lub usługi elektroniczne – zamiast numeru VAT poprzedzonego kodem państwa członkowskiego UE (np. DE, PL lub IT) – zawiera numer VAT poprzedzony kodem EU.

Przykład

Spółka Nordic mająca siedzibę w Kanadzie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej sprzedaje przez internet czcionki, grafiki, zdjęcia i motywy. Polska spółka Alfa, która prowadzi za pomocą sklepu internetowego sprzedaż akcesoriów kuchennych, kupiła na stronie spółki Nordic kilka ikon, obiektów oraz tekstur na łączną kwotę 270 CAD (na formularzu zamówienia spółka wskazała nazwę spółki, adres siedziby w Polsce i numer identyfikacji podatkowej poprzedzony kodem PL). Spółka Alfa otrzymała od spółki Nordic fakturę, na której wskazana jest kwota VAT w wysokości 50,49 CAD oraz stawka VAT w wysokości 23 proc. (spółka Nordic posłużyła się numerem VAT poprzedzonym prefiksem EU). Spółka Alfa ma wątpliwość jak poprawnie rozliczyć tę transakcję (i jaką kwotę przyjąć za podstawę opodatkowania), skoro kontrahent naliczył już podatek od towarów i usług.

Usługobiorca nie może być przedsiębiorcą

W przedstawionym przykładzie kontrahent kanadyjski błędnie przyjął, że usługobiorcą (kupującym) jest konsument, a nie przedsiębiorca i zastosował procedurę MOSS dla rozliczenia podatku od towarów i usług. Z uwagi na to, że usługobiorcą jest przedsiębiorca z Polski, który przedstawił polski numer VAT, procedura ta nie powinna znaleźć zastosowania. Miejscem opodatkowania transakcji będzie Polska, a więc miejsce, w którym usługobiorca ma siedzibę działalności gospodarczej.

Import usług

Wskazana w przykładzie transakcja powinna być rozliczona jako import usług, ponieważ usługa świadczona jest na rzecz polskiego przedsiębiorcy. Podstawą opodatkowania w przypadku importu usług jest zasadniczo wszystko, co stanowi zapłatę, którą usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od usługobiorcy lub osoby trzeciej. Podstawą opodatkowania z tytułu importu usług będzie zatem cała kwota zapłacona kontrahentowi zagranicznemu. Nie ma przy tym znaczenia, że kontrahent zagraniczny błędnie naliczył podatek od towarów i usług.

W przedstawionym przykładzie, na potrzeby rozliczenia importu usług, za podstawę opodatkowania spółka Alfa powinna przyjąć całą zapłaconą kwotę, tj. 270 CAD (przeliczając odpowiednio tę kwotę na złote). Jeżeli spółka Alfa po wyjaśnieniu ewentualnego błędu otrzyma od kontrahenta zwrot pobranego VAT, to powinna odpowiednio pomniejszyć podstawę opodatkowania z tytułu importu usług.

Autor jest konsultantem podatkowym w ECDDP Sp. z o.o.

podstawa prawna: ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 710 ze zm.)

podstawa prawna: rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 815/2012 z 13 września 2012 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (UE) nr 904/2010 w odniesieniu do procedur szczególnych dotyczących podatników niemających siedziby, którzy świadczą usługi telekomunikacyjne, usługi nadawcze lub usługi elektroniczne na rzecz osób niebędących podatnikami (DzUrz UE L 249 z 14 września 2012 r., s. 3)

Na czym polega procedura MOSS

Aby korzystać z procedury MOSS przedsiębiorca rejestruje się na potrzeby MOSS w jednym państwie członkowskim (zasadniczo w kraju, w którym ma siedzibę działalności gospodarczej). W takim przypadku, mimo że usługi uznawane są za wykonane w różnych państwach członkowskich (opodatkowane w różnych krajach UE), to podatnik rozlicza VAT tylko w państwie rejestracji (czyli tym, w którym zarejestrował się na potrzeby MOSS). W tym państwie składa kwartalne deklaracje, w których wykazuje całkowitą wartość usług telekomunikacyjnych, nadawczych oraz elektronicznych, kwotę podatku należnego oraz stawki VAT dla każdego państwa członkowskiego, w którym świadczył ww. usługi.

Na potrzeby procedury MOSS podatnik z UE stosuje numer VAT nadany mu w państwie rejestracji. W tym celu państwo członkowskie (państwo rejestracji) wykorzystuje indywidualny numer identyfikacyjny VAT przyznany już podatnikowi w związku z jego zobowiązaniami w systemie wewnętrznym. Numer identyfikacyjny jest wówczas poprzedzony prefiksem umożliwiającym identyfikację państwa członkowskiego (np. dla Polski jest to PL, dla Niemiec DE, a dla Włoch IT).