Urząd skarbowy przysłał mi informację o miejscu i terminie przesłuchania świadka. Niestety, w tym terminie mam wezwanie do stawienia się w prokuraturze. Powinienem być obecny podczas tego przesłuchania, bo sprawa dotyczy kontroli podatkowej prowadzonej w mojej firmie, ale nie mogę być w dwóch miejscach jednocześnie. Czy mogę poprosić organ podatkowy, żeby ten termin przesunął na dzień później lub dzień wcześniej? Co powinienem uwzględnić w takiej prośbie? – pyta czytelnik.

Ustawodawca umożliwił kontrolowanemu uczestniczenie w czynnościach dowodowych podejmowanych w trakcie kontroli podatkowej, m.in. w przesłuchaniu świadków.

Stosownie do art. 289 § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) kontrolowanego zawiadamia się o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków i opinii biegłych. Informacja taka musi zostać przekazana kontrolowanemu przynajmniej na trzy dni przed terminem przeprowadzenia takiego dowodu.

Obecność nie jest obowiązkowa

Orzecznictwo sądowo – administracyjne również stoi na stanowisku, że organ podatkowy ma obowiązek powiadomić stronę o miejscu i czasie czynności przeprowadzenia dowodu np. z zeznań świadka, gdyż kontrolowany ma prawo czynnie uczestniczyć w takim przesłuchaniu (m.in. wyrok NSA w Warszawie z 29 kwietnia 2011 r., II FSK 2167/09). Strona postępowania może bowiem podczas takiego przesłuchania zadawać świadkowi pytania, a więc przyczyniać się do wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. To zatem od kontrolowanego zależy czy będzie uczestniczyć w takiej czynności, czy nie. Czynny udział kontrolowanego wynika z jego interesu prawnego (wyrok NSA w Warszawie z 20 kwietnia 2010 r., I GSK 799/09), więc kontrolowany decyduje. Jeśli jednak kontrolowany nie skorzysta z przysługującego mu prawa uczestniczenia w czynności przesłuchania świadka, to nie ma w późniejszym okresie podstaw do wnioskowania po raz kolejny o przeprowadzenie tego samego dowodu (wyrok WSA w Warszawie z 23 stycznia 2008 r., VIII SA/Wa 577/07).

Zapewnienie czynnego udziału

Jeśli więc kontrolowany został prawidłowo powiadomiony, w ustawowym terminie, o przeprowadzeniu konkretnej czynności, ale nie zdecydował się na uczestnictwo w niej, to na późniejszym etapie nie może się powoływać na naruszenie art. 289 § 1 o.p.

Przepis ten należy interpretować literalnie. Jeśli bowiem do akt postępowania dołączane byłyby protokoły z akt kontroli przeprowadzonych w stosunku do innych osób, to organ podatkowy nie jest zobligowany do zastosowania wobec podatnika art. 289 § 1 ustawy o.p. (wyrok WSA w Olsztynie z 14 kwietnia 2016 r., I SA/Ol 163/16).

Niekoniecznie na piśmie

Organ podatkowy może zawiadomić o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków, opinii biegłych nie tylko w formie pisemnej, ale także w innej formie, która pozwoli kontrolowanemu na zapoznanie się z treścią tej informacji w odpowiednim czasie. Ważne jest więc, aby taka informacja dotarła do kontrolowanego w terminie określonym przez przepisy prawa podatkowego.

Kolizja w kalendarzu spotkań

Jeśli termin podany w zawiadomieniu kontrolującego nie może zostać przez kontrolowanego dotrzymany, to może on złożyć wniosek o jego zmianę. W takim wniosku powinien wskazać okoliczności uzasadniające brak możliwości udziału w zaplanowanych czynnościach. Właściwe umotywowanie pisma ma dla kontrolowanego zasadnicze znaczenie, gdyż decyzję w tej kwestii podejmie organ podatkowy, rozważając zasadność przychylenia się do wniosku kontrolowanego. Należy bowiem mieć na uwadze, że organy podatkowe nie mają obowiązku dostosowania terminów przeprowadzanych czynności dowodowych do organizacji pracy podatnika, a tylko nadzwyczajne wydarzenie może być przesłanką do zmiany terminu czynności (wyrok NSA w Warszawie z 29 października 2009 r., II FSK 902/08).

Prawo podatkowe nie zawiera regulacji, zgodnie z którą każdy taki wniosek podatnika musi być rozpatrzony pozytywnie. Organy podatkowe powinny jednak mieć na względzie dobro kontroli podatkowej, a przede wszystkim dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego, a temu będzie służyło przesłuchanie świadka w obecności kontrolowanego podatnika.

Przykład

Podatnik Sebastian Sołecki prowadzi działalność gospodarczą w zakresie transportu towarów. Firma jest obecnie w trakcie kontroli podatkowej w zakresie podatku od towarów i usług za marzec 2016 roku. 1 września 2016 roku kontrolowany otrzymał zawiadomienie, że 5 września 2016 r. o godz. 9.00 odbędzie się przesłuchanie świadka Jana Zabornickiego na okoliczność umów zawieranych między firmą Jana Zabornickiego a firmą kontrolowanego, jak również na okoliczność rozliczeń finansowych i faktycznie wykonywanych usług. Kontrolowany złożył 2 sierpnia 2016 roku pismo, w którym wniósł o zmianę terminu przesłuchania z uwagi na swój wyjazd służbowy z towarem poza granice kraju. W uzasadnieniu podatnik wskazał powody, dla których powinien uczestniczyć w przesłuchaniu i dołączył plan swoich wyjazdów potwierdzających jego nieobecność. Jednocześnie podatnik wskazał terminy, w których jest obecny w kraju i prosił o rozważenie jego argumentów.