Transakcje międzynarodowe w dzisiejszej rzeczywistości trudno zaliczyć do zjawisk rzadkich czy wyjątkowych. Konsekwencją aktywności przedsiębiorców za granicą jest otrzymywanie i konieczność późniejszego rozliczania faktur w walutach obcych.

Przepisy o VAT precyzują sposób przeliczenia faktur w walucie na złote polskie. Jednak nie dają wskazówek, jak postąpić, gdy faktura zawiera jednocześnie kwoty w walucie i w złotych, a także co zrobić w sytuacjach, gdy przedsiębiorca może wybrać walutę, w której daną transakcję chce rozliczyć, a termin płatności takiej faktury jest odroczony.

Ważny kurs NBP

Z art. 31a ustawy o VAT wynika, że co do zasady gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, to przelicza się je na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Podatnik może także wybrać sposób przeliczania tych kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. W takim przypadku waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro.

Jeśli przykładowo przyjmiemy, że obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą zrealizowania każdej odrębnej dostawy towarów, to właściwy dla przeliczenia kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania wyrażonych w walucie obcej na złote jest średni kurs danej waluty obcej ogłoszony przez Narodowy Bank Polski (lub kurs wymiany opublikowany przez Europejski Bank Centralny) na ostatni dzień poprzedzający dokonanie każdej odrębnej dostawy towarów.

Podstawą opodatkowania

Podstawą opodatkowania VAT (z pewnymi zastrzeżeniami) jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Pomocne orzecznictwo

W praktyce zdarzają się też sytuacje, gdy należność na fakturze jest wyrażona w złotych polskich i w innej walucie. W tych przypadkach, jeżeli podatnik otrzymał należność w walucie obcej, to powinien zastosować art. 31a ust. 1 ustawy o VAT, z którego wynika zasada przeliczania faktur na złote. Takie stanowisko zaprezentował NSA (wyrok z 14 maja 2014 r., I FSK 947/13).

Niestety, przepisy o VAT nie zawierają regulacji potwierdzających w sposób wyraźny prawidłowości tego stanowiska. Nie przewidują również wielu przypadków, które w praktyce mogą, i często mają, mieć miejsce. Nie wskazują np., jak należy ustalić podstawę opodatkowania, gdy nabywca ma możliwość wyboru waluty, w której dokona rozliczenia, a termin płatności jest odroczony np. o 60 dni. W takich przypadkach przedsiębiorcy działają zgodnie ze swoją intuicją. To utrudnia prowadzenie biznesu. Tymczasem przedsiębiorcy powinni mieć pełną, niebudzącą żadnych wątpliwości wiedzę, jak rozliczać transakcje międzynarodowe z fiskusem. Stres związany z inwestycjami globalnymi jest wystarczający i ustawodawca podatkowy nie powinien dokładać tu dodatkowych nerwów, ale pomagać i upraszczać proces rozliczeń.

Jedynym sensownym wyjściem z tej sytuacji byłaby nowelizacja ustawy o VAT i określenie w niej zasad przeliczania faktur w walutach na złote w innych, bardziej skomplikowanych sytuacjach.

Marcin Kaczanowicz, doradca podatkowy w Independent Tax Advisers Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.