Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 18 grudnia 2014 r. (I FSK 1991/13).
Spółka zawierała z osobami fizycznymi umowy dzierżawy gruntów. Część kontrahentów spółki jest czynnymi podatnikami VAT, pomimo że nie prowadzą działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Spółka zapytała organ podatkowy, czy w takiej sytuacji wydzierżawiający dysponują jedynie swoim majątkiem w ramach wykonywania prawa własności, przez co nie są podatnikami VAT z tytułu dzierżawy. I czy w związku z tym spółce nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony z faktur wystawianych przez wydzierżawiających.
Spółka uznała, że wydzierżawianie gruntu jest usługą, a oddanie w dzierżawę gruntu nie stanowi działalności gospodarczej. Organ podatkowy wskazał, że każdy, kto realizuje czynności, które zmierzają do przyszłego wykorzystania nieruchomości dla celów działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, powinien być uznany za podatnika VAT. Wykorzystywanie majątku prywatnego przez osobę fizyczną jest działalnością gospodarczą, jeżeli jest wykonywane w sposób ciągły i dla celów zarobkowych.
WSA w Warszawie uznał za prawidłową opinię organu. Treść art. 9 ust. 1 dyrektywy 112 uznaje za działalność gospodarczą wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego w celu uzyskania dochodu. Z orzecznictwa TSUE wynika, że czerpanie dochodów ze składnika majątku na podstawie umowy wskazuje na prowadzenie działalności gospodarczej.
NSA uznał, że w tym stanie faktycznym mamy do czynienia z prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Z ugruntowanej linii orzeczniczej TSUE i sądów krajowych wynika, jak należy rozumieć wykorzystywanie gruntu w rozumieniu przepisów ustawy o VAT – jako towaru czy jako gruntu, który będzie służył do najmu albo dzierżawy. TSUE nie wykluczył możliwości wykorzystania przez podatnika własnego majątku dla celów prowadzenia działalności gospodarczej, ale zastrzegł, że w tym zakresie należy przeprowadzić indywidualną ocenę.
—Aleksandra Kielar, współpracowniczka zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte
Komentarz eksperta
Anna Kokot, starsza konsultantka w szczecińskim biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.
Wydaje się, że kwestia rozstrzygnięcia, czy uzyskiwanie korzyści majątkowych z tytułu wykorzystywania prywatnego majątku ma charakter działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT, czy jest to jednak działanie należące do zakresu zwykłego zarządu majątkiem prywatnym, nadal budzi wątpliwości, na co wskazuje liczne orzecznictwo w tym zakresie.
Polski ustawodawca za działalność gospodarczą dla celów VAT zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT uważa działalność obejmującą wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Kryteriami wskazującymi, że mamy do czynienia z działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, może być liczba transakcji, uzyskiwanie „znaczących" korzyści finansowych, „profesjonalny" charakter działań oraz ugorowanie gruntów, na co wskazał NSA w wyroku z 30 grudnia 2014 r. (I FSK 2106/13).
Jednocześnie NSA w wyroku z 29 kwietnia 2014 r. (I FSK 621/13) uznał, że czynności związanych z uatrakcyjnieniem działek poprzez ich podział, a następnie zamiar sukcesywnej ich sprzedaży i uzyskiwanie stałych dochodów z tego tytułu nie należy kwalifikować jako działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, tylko jako czynności zwykłego zarządu majątkiem prywatnym.
NSA podkreślił jednocześnie, że stwierdzenie, czy dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy. Nie jest możliwe przyjęcie z góry konkretnych założeń, modelowego rozwiązania, mającego zastosowanie w każdym przypadku.
Podobne konkluzje wynikają z wyroku TSUE z 15 września 2011 r. w sprawach połączonych C-180/10 i C-181/10, który jest wielokrotnie powoływany przez sądy i z którego wynika, że aby ustalić, czy dany majątek jest używany rzeczywiście do celów działalności gospodarczej opodatkowanej VAT, należy zbadać całokształt okoliczności, w jakich jest on faktycznie używany.
Warto zwrócić uwagę, że wiele spraw z tego zakresu znajduje swój finał dopiero w NSA, co wskazuje na wątpliwości dotyczące tego zagadnienia.
