Schematy podatkowe (MDR) to zagadnienie, które jest bardzo trudne do stosowania w praktyce . Wynika to z faktu, że przepisy regulujące obowiązki związane z raportowaniem są niezwykle skomplikowane, a definicje w nich zawarte bardzo szerokie. To powoduje, że prawidłowa realizacja obowiązków wynikających z przepisów dotyczących raportowania schematów przez klientów, bez profesjonalnego wsparcia jest bardzo trudna.
Czytaj także: Raportowanie schematów podatkowych - kogo dotyczy, jak to robić
Takie, a nie inne sformułowanie przepisów powoduje, że potencjalnie każda czynność, którą podejmuje podatnik może podlegać raportowaniu. A jeśli podatnik nie dopełni nałożonych w tym obszarze obowiązków, musi liczyć się z surowymi sankcjami. Reguluje je kodeks karny skarbowy, który za takie przewinienie przewiduje najwyższe grzywny – wynoszące nawet ponad 21 mln zł.
To właśnie powoduje obawy podatników co do prawidłowości wypełnienia obowiązków wynikających z raportowania.
Pierwsze reminiscencje
Właśnie minęło pół roku od wprowadzenia przepisów zobowiązujących do raportowania o schematach podatkowych. Trzeba podkreślić, że przepisy te to swoista rewolucja. Obejmują one bowiem swoim zakresem wszystkie podatki. Mamy tu do czynienia z dużą zmianą systemową w podatkach. Trudności powoduje również konstrukcja samych przepisów. Po pierwsze, wprowadziła ona do porządku prawnego instytucje dotychczas nieznane. Po drugie, nowe definicje są bardzo szerokie. Po trzecie, pomimo szybkiego uchwalenia przepisów i uruchomienia konsultacji przez resort finansów, które zakończyły się wydaniem obszernych objaśnień w styczniu 2019 r., to dopiero kształtująca się praktyka pomoże wypracować granice stosowania tych przepisów.
Mimo że minęło 6 miesięcy obowiązywania nowych regulacji, nadal jest za wcześnie, aby znaleźć odpowiedzi na wszystkie pojawiające się pytania dotyczące raportowania schematów podatkowych: kto ma zaraportować, kiedy, w jaki sposób, w jakim terminie.
Z 2019 roku nie wystarczy
Przepisy dotyczące schematów podatkowych obowiązują od 1 stycznia 2019 r., ale zakresem raportowania obejmują zdarzenia, które miały miejsce w 2018 r. Jeśli podatnicy po 25 czerwcu 2018 r., wykonywali czynności, które spełniały kryterium transgranicznych, to mają obowiązek raportowania schematu w tym zakresie.
Z kolei przy schematach innych niż transgraniczne (w uproszczeniu chodzi o działania krajowe) podlegają one raportowaniu, jeśli pierwsza czynność została dokonana po 1 listopada 2018 r. Zatem raportowanie retrospektywne w tym przypadku obejmuje dwa ostatnie miesiące 2018 r.
Termin na zaraportowanie działań z ubiegłego roku został wydłużony i upłynął 1 lipca 2019 r. jeśli w sprawie występował promotor. Jeśli promotora nie ma, a dane rozwiązania wdrażał tylko korzystający albo też promotor wprawdzie jest jednak nie wywiązał się ze swoich obowiązków – wówczas na zaraportowanie korzystający ma czas do 1 października 2019 r.
Raportowanie schematów podatkowych ujawnia w praktyce wiele wątpliwości i problemów.
Zakres regulacji wydaje się być olbrzymi
Jak już mowa była na wstępie, zakres raportowania jest bardzo szeroki, a definicje zawarte w przepisach mają charakter otwarty. Potencjalnie więc każde działanie podatników może podlegać raportowaniu, dlatego konieczna jest indywidualna analiza każdej czynności: czy będzie ono spełniało przesłanki uznania za schemat.
Sama znajomość przepisów, a nawet i objaśnień ministerstwa finansów nie wystarczy, aby mieć pewność, że dana czynność został właściwie zakwalifikowana.
Mimo tego, że objaśnienia ministerialne są bardzo obszerne , nie rozwiązują wszystkich pojawiających się wątpliwości. Stąd dopiero kształtująca się praktyka pozwoli znaleźć te odpowiedzi.
Informacja to za mało
Generalna zasada dotycząca schematów podatkowych wydaje się być prosta. Podatnik informuje Szefa KAS o zastosowanym schemacie, składając druk MDR-1 (zazwyczaj ma na to 30 dni).
To nic innego, jak raportowanie pierwotne. Podatnicy muszą bowiem pamiętać, że mają też obowiązek raportowania następczego na druku MDR-3. To raportowanie o wysokości korzyści podatkowej uzyskanej w danym okresie rozliczeniowym, z zastosowanego schematu (o którym poinformowano w MDR-1).
Uwaga!
W MDR-1 należy raportować rozwiązanie wdrożone lub które podatnik zamierza wdrożyć. A w MDR-3 trzeba pokazać wymierną korzyść z tego rozwiązania.
Realizacja obowiązków w zakresie zaraportowania MDR-3 może być problemem dla podatników, muszą oni bowiem dokonać skrupulatnych wyliczeń uzyskanych korzyści. Druk MDR-3 muszą podpisać wszyscy członkowie zarządu. Podlegają oni odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań co do wysokości korzyści, którą zaraportują. Wypełnienia i podpisania tej informacji członkowie zarządu nie mogą scedować na pełnomocników.
Termin na złożenie MDR-3 upływa najpóźniej w momencie złożenia deklaracji za dany okres rozliczeniowy. Jeśli na przykład MDR będzie dotyczył CIT, a rok podatkowy pokrywa się z kalendarzowym, MDR-3 trzeba będzie złożyć za 2019 rok najpóźniej do ostatniego dnia marca 2020 r. Jeśli jednak schemat dotyczy VAT, wówczas terminem na przekazanie MDR-3 za okres miesięczny jest 25. dzień kolejnego miesiąca.
Są też podatki jeszcze bardziej skomplikowane do zaraportowania. Przykładem może być PCC. Co do zasady, termin na złożenie przez podatników deklaracji PCC to 14 dni. Termin na zgłoszenie schematu dotyczącego transakcji objętej PCC – MDR-1 to 30 dni, a MDR-3 trzeba złożyć razem z deklaracją PCC, czyli w ciągu 14 dni. Zatem mamy tu do czynienia z przypadkiem, gdy termin na zaraportowanie o korzyściach z zastosowanego schematu (MDR-3) jest wcześniejszy niż ten na zawiadomienie o samym schemacie (MDR-1).
Resort finansów w opublikowanych wyjaśnieniach podaje, że w takiej sytuacji podatnik nie składa MDR-3. Trzeba podkreślić, że to wyjaśnienie MF dotyczy schematów, które miały miejsce w 2018 r. Resort finansów nie zajął do tej pory stanowiska dotyczącego postępowania w 2019 r. i latach kolejnych.
Problem ten dotyczy również jednostek samorządu terytorialnego, które również zostały objęte obowiązkiem raportowania – MDR-1 i MDR-3. Dokumenty te powinni składać: wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast. Kłopot w tym, że w praktyce ze względu na ilość zadań włodarze miast delegują takie zadania na swoich zastępców. Ci powinni więc móc podpisać MDR-3. Dziś przepisy takiej opcji nie dają.
Procedury raportowania
Kolejny problem związany z raportowaniem schematów podatkowych to, wynikający z wyjaśnień MF, obowiązek posiadania stosownych procedur w tym zakresie,.
Podatnicy powinni opracować odpowiednią procedurę dotyczącą raportowania MDR-ów. Obowiązek posiadania procedury dotyczącej schematów może obejmować nie tylko spółki doradcze, ale także spółki serwisowe, które świadczą na rzecz innych spółek w grupie takie usługi, jak np. wsparcie księgowo-podatkowe.
Tam gdzie podmioty są świadome, że tzw. procedura MDR jest obowiązkowa, najczęściej została ona już z powodzeniem wdrożona w firmie i jest stosowana zgodnie ze stanowiskiem MF. Inaczej może być w przypadku, gdy jest tylko jedna spółka w grupie w Polsce. Wówczas w firmie może nie być świadomości, że taka procedura jest potrzebna i konieczne jest jej opracowanie.
Brak stosownych procedur wynika z faktu, że powszechną praktyką podmiotów świadczących profesjonalne usługi, np. prawników, księgowych, notariuszy jest wymaganie od klientów oświadczenia, że dana czynność jaką mają wykonać na ich zlecenie, nie jest schematem podatkowym. Pobieranie przez nich oświadczeń jest narzędziem pozwalającym zarządzić obszarem MDR, nie narażając na dotkliwe sankcje przewidziane w przepisach.
Dlatego, w takim przypadku wdrożenie procedury MDR, nawet jeśli nie jesteśmy zobowiązani do jej posiadania zgodnie ze stanowiskiem ministerstwa finansów, może być jedynym narzędziem pozwalającym zarządzić:
- relacjami z tymi podmiotami świadczącymi profesjonalne usługi niezbędne w praktyce funkcjonowania przedsiębiorstwa, jak również
- obowiązkami firmy w kontekście raportowania schematów podatkowych.
Problemy techniczne
Również sama czynność techniczna, w postaci zaraportowania schematów nie jest prosta. Na stronach ministerstwa finansów znajdują się aktywne formularze. Z doświadczeń podatników wynika, że pierwsze raporty nie są proste do złożenia. Niezależnie od wygenerowania i uzupełnienia formularza trzeba go podpisać, można to jednak zrobić za pośrednictwem platformy e-PUAP (jeśli oczywiście w tym zakresie dysponujemy taką możliwością).
Problem jest jednak z samym złożenie druku, gdy jednostka ma zarząd wieloosobowy. Z przepisów nie wyjaśnień ministerstwa nie wynika, czy można upoważnić jedną osobę do technicznego złożenia informacji, która jest podpisana przez wszystkich członków zarządu.
Konieczność zmian prawa
Szczegółowe omówienie wszystkich wątpliwości w zakresie raportowania schematów podatkowych nie jest możliwe. To tylko zasygnalizowanie tych najbardziej widocznych. Część z nich dostrzega też ministerstwo finansów i zaplanowało zmiany w tych przepisach. Harmonogram prac rządu na III kwartał 2019 r. uwzględnia opracowanie projektu, który zobowiąże Szef KAS do przekazania informacji o schematach podatkowych transgranicznych państwom UE oraz w ograniczonym zakresie Komisji Europejskiej. W projekcie mają też znaleźć się zmiany w zakresie retrospektywnego przekazywania informacji o schematach transgranicznych. Dyrektywa MDR przewiduje obowiązek retrospektywnego raportowania przez „pośrednika" i „właściwego podatnika". Polska implementując unijną definicję „pośrednika" wprowadziła pojęcia promotora i wspomagającego. Teraz obowiązek retrospektywnego raportowania dotyczy promotora lub korzystającego. Zdaniem MF konieczne jest objęcie tym obowiązkiem również wspomagającego. Obowiązek ten obejmie schematy transgraniczne, które dotychczas nie zostały zaraportowane przez promotorów lub korzystających.
Moim zdaniem, celowe byłoby również, aby ministerstwo aktualizowało swoje objaśnienia dotyczące raportowania schematów podatkowych.
Michał Nielepkowicz doradca podatkowy, wspólnik w Thedy & Partners
Schematy podatkowe
Rodzaje schematów podatkowych, podlegających raportowaniu:
- transgraniczne
- inne niż transgraniczne (w uproszczeniu: krajowe).
A każdy z nich może być schematem standaryzowanym.
