Jedną z powszechnie stosowanych w obrocie gospodarczym praktyk jest wzmacnianie postanowień zawartych umów poprzez zapłatę zaliczki, zadatku lub innej formy przedpłaty, która finalnie jest zaliczana na poczet wynagrodzenia należnego przedsiębiorcy. Model ten stosowany jest zarówno w obrocie towarami, jak i na rynku usług. Z jednej strony jest formą zabezpieczenia ponoszonych przez przedsiębiorcę nakładów związanych z realizacją umowy, z drugiej natomiast wpływa na podniesienie wiarygodności kontrahenta zawierającego umowę.
Otrzymanie kwoty pieniędzy w omawianej formie nie jest jednak obojętne podatkowo. Inna jest jednak kwalifikacja takiego zdarzenia w VAT, a inna w podatkach dochodowych. O ile w VAT kwestia ta nie wywołuje większych wątpliwości (kwota otrzymanej zaliczki, zadatku, raty lub przedpłaty na poczet przyszłej dostawy towarów lub usług powoduje powstanie obowiązku podatkowego), o tyle w PIT i CIT skutki takiego zdarzenia są bardziej złożone. Zgodnie bowiem z art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o PIT (art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy o CIT) do przychodów nie zalicza się m.in. pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych. Regułą jest zatem, że kwoty otrzymanych na poczet przyszłych czynności zaliczek, zadatków czy innej formy przedpłat są uznawane za przychody z działalności gospodarczej, ale dopiero w tych okresach sprawozdawczych, w których czynności te zostaną wykonane.
Od 1 stycznia 2015 r. przepisy pozwalają podatnikom zobowiązanym do prowadzenia ewidencji sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej na stosowanie pewnego uproszczenia w rozpoznawaniu przychodów wynikających z otrzymania kwot dotyczących przyszłych czynności. Zgodnie bowiem z art. 14 ust. 1j ustawy o PIT (art. 12 ust. 3g ustawy o CIT) w przypadku pobrania wpłat na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, podlegających zarejestrowaniu przy zastosowaniu kasy rejestrującej, za datę powstania przychodu może być uznany dzień pobrania wpłaty. Taki sposób rozpoznania daty powstania przychodu jest jednak uzależniony od spełnienia dodatkowych warunków. Mogą go stosować podatnicy, którzy zawiadomią właściwego naczelnika urzędu skarbowego o wyborze tego sposobu ustalania daty powstania przychodu w terminie do 20 stycznia roku podatkowego. W przypadku podatników rozpoczynających ewidencjonowanie obrotów przy zastosowaniu kasy rejestrującej termin upływa 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym rozpoczęli oni ewidencjonowanie obrotów przy zastosowaniu kasy rejestrującej. I tak przykładowo podatnicy, którzy będą musieli rozpocząć ewidencjonowanie sprzedaży od 1 marca 2015 r., mają czas na złożenie zawiadomienia do 20 kwietnia.
Uwaga! Raz złożone zawiadomienie dotyczy także lat następnych, jeżeli podatnik w terminie do 20 stycznia roku podatkowego następującego po roku podatkowym, w którym korzystał z tego sposobu ustalania daty powstania przychodu, nie zawiadomi właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji ze stosowania tego sposobu. Poza tym, aby zawiadomienie o wyborze tej formy rozliczeń bądź o rezygnacji z niej było skuteczne w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną, musi zostać złożone przez wszystkich wspólników (art. 14 ust. 1l ustawy o PIT i art. 12 ust. 3i ustawy o CIT).
Autor jest doradcą podatkowym
