Prawo do obniżenia VAT należnego o naliczony jest podstawowym uprawnieniem podatnika, stanowiącym przejaw tzw. zasady neutralności tego podatku. W praktyce zdarza się jednak, że podatnik – pomimo nabycia uprawnienia do obniżenia VAT należnego o naliczony – z różnych przyczyn z niego nie skorzystał w okresie rozliczeniowym, w którym to prawo powstało. Nie wszystko jednak stracone.
Prawo do obniżenia kwoty VAT należnego o naliczony powstaje co do zasady w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy (art. 86 ust. 10 ustawy o VAT). Co więcej, gdy kwota podatku naliczonego wynika z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług, prawo to powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał tę fakturę (art. 86 ust. 10b pkt 1). Oznacza to, że podatnik ma zazwyczaj prawo do odliczenia podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym w stosunku do nabytych towarów i usług powstał obowiązek podatkowy, jednak nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał fakturę dokumentującą taką czynność. Ustawa o VAT przewiduje oczywiście wiele przypadków szczególnych skutkujących odrębnymi zasadami ustalania momentu, w którym podatnik nabywa prawo do odliczenia (np. w przypadku małych podatników rozliczających się metodą kasową, uprawnienie to powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik zapłacił za nabyte towary i usługi – art. 86 ust. 10e ustawy o VAT).
Niezależnie od tego, przepisy ustawy o VAT dają podatnikom możliwość zrealizowania odliczenia również w jednym z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych, jeżeli w podstawowym okresie nie skorzystali z przysługującego im uprawnienia. Możliwość ta wynika z art. 86 ust. 11 ustawy o VAT i odnosi się m.in. do podatników, którzy nie odliczyli podatku naliczonego w terminach określonych w art. 86 ust. 10 (zasada ogólna), art. 86 ust. 10e (mały podatnik rozliczający się metodą kasową), czy w końcu art. 86 ust. 10d (import w przypadku stosowania procedury uproszczonej oraz decyzja organu celnego).
Ale to nie wszystko. Podatnik, który nie odliczył VAT, ma jeszcze do dyspozycji korektę. Zgodnie bowiem z art. 86 ust. 13 ustawy o VAT, jeżeli podatnik nie obniżył kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (w terminach, o których mowa w art. 86 ust. 10, 10d, 10e i 11 ustawy o VAT), może to zrobić przez skorygowanie deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Ma na to pięć lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Przepisy pozwalają więc podatnikowi niejako na wsteczną realizację uprawnienia do odliczenia VAT, w przypadku gdy nie zrealizował takiego rozliczenia we wskazanych terminach. Trzeba jednak pamiętać, że możliwość takiej korekty została ograniczona w czasie. Można jej dokonać nie później niż w ciągu pięciu lat, ale – co szczególnie istotne – liczonych od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku naliczonego. W efekcie, w roku 2014 możliwa jest taka korekta dotycząca podatku naliczonego, wobec którego uprawnienie do odliczenia powstało nie wcześniej niż w roku 2010.
Autor jest doradcą podatkowym
