CIT: Bezpłatne usługi prezesa oznaczają powstanie przychodu w spółce

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 24 lipca ?2014 r. (III SA/Wa 27/14).

Prezes spółki zatrudniał pracowników oraz podpisywał sprawozdania. Organ podatkowy określił spółce stratę w CIT, co wywołało dwie sporne kwestie. Po pierwsze, czy ww. czynności wykonywane przez prezesa są nieodpłatnym świadczeniem z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT. Po drugie zaś, jak powinno zostać wyliczone wynagrodzenie prezesa na potrzeby ustalenia przychodu.

Spółka wskazywała, że wykonywanie tych czynności nie kreuje przychodu ?z nieodpłatnego świadczenia, jako że rzeczywiste uprawnienia zarządcze przysługiwały dyrektorowi generalnemu. Podpisywanie sprawozdań jest bowiem czynnością materialno-techniczną, która nie wpływa na sytuację majątkową spółki, co jest warunkiem koniecznym dla powstania nieodpłatnego świadczenia. Zdaniem spółki organy dopuściły się również naruszenia art. 12 ust. 6 pkt 4 ustawy o CIT, poprzez błędne określenie wysokości wynagrodzenia prezesa jako równowartości wynagrodzenia dyrektora generalnego. W celu oszacowania wysokości wynagrodzenia organ powinien powołać biegłego ?w trybie art. 197 § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.).

Zdaniem organu ww. czynności są nieodpłatnymi świadczeniami, jako że wpływają na sytuację majątkową spółki. W zakresie naruszenia art. 12 ust. 6 ?pkt 4 ustawy o CIT organ wskazał, że zasadne było określenie wartości rynkowej przychodu w wysokości wynagrodzenia dyrektora generalnego. Była to bowiem najbliższa wartość rynkowa ?w stosunku do wynagrodzenia prezesa.

Sąd uchylił decyzję. Wskazał na błędny sposób ustalenia wynagrodzenia prezesa. Organy przyjęły bowiem niezgodnie z art. 191 o.p., że wartość przychodu stanowi równowartość wynagrodzenia dyrektora generalnego. Organy nie posiadają specjalistycznej wiedzy w tym zakresie, więc były zobligowane do powołania biegłego. Sąd wskazał jednak, że nie było podstaw do twierdzenia, że podpisywanie sprawozdań i zatrudnianie pracowników nie jest nieodpłatnym świadczeniem, gdyż czynności te wpływają na sytuację ekonomiczną spółki, prowadząc do powstania przychodu.

—Natalia Matuszak, współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Andrzej? Żołna konsultant ?z poznańskiego biura Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.

Problematyka związana z kwestią sprawowania funkcji prezesa bez wynagrodzenia od kilku lat jest ?przedmiotem sporów z organami podatkowymi pod kątem konieczności ewentualnego rozpoznania przychodu podatkowego z tytułu nieodpłatnego świadczenia zgodnie z art. 12 ust. 1 ?pkt 2 ustawy o CIT.

Problem ten może dotyczyć wielu podatników, gdyż sprawowanie funkcji prezesa bez wynagrodzenia jest zjawiskiem często występującym, ?zwłaszcza w przypadku podmiotów funkcjonujących w ramach grup kapitałowych, kiedy to z kierownictwa spółki dominującej delegowane są osoby ?do pełnienia funkcji prezesa zarządu ?spółki podległej przy jednoczesnym ?braku ustalenia dla takich osób ?wynagrodzenia z tego tytułu.

W takim przypadku ryzyko związane ?z wystąpieniem nieodpłatnego świadczenia po stronie spółki wydaje się być ograniczone. Wynika to z faktu, że świadczenie otrzymywane przez spółkę ?w związku z pełnieniem funkcji prezesa zarządu bez wynagrodzenia nie spełnia przesłanek pozwalających na traktowanie takiego zdarzenia jako spełniającego przesłanki nieodpłatnego świadczenia ?w rozumieniu przepisów ustawy o CIT.  ?W takiej sytuacji nie ma bowiem mowy ?o braku wzajemności świadczeń, co jest nieodzowną cechą świadczenia nieodpłatnego, gdyż podmiot dominujący ma prawo do uzyskania w przyszłości przysporzenia majątkowego w postaci dywidendy, która pośrednio jest efektem pracy prezesa zarządu.

Odmienne konsekwencje mogą wystąpić w sytuacji, w której funkcja prezesa zarządu nie jest pełniona przez osobę ?z kierownictwa spółki dominującej. ?W takim przypadku nie sposób twierdzić, że wynagrodzeniem podmiotu dominującego będzie prawo do udziału w zysku spółki. Biorąc pod uwagę brak wystąpienia wzajemności świadczeń, ryzyko wystąpienia przychodu podatkowego z tytułu nieodpłatnego świadczenia jest znaczne.

Co istotne, na gruncie przepisów ustawy ?o CIT przychód podatkowy z tytułu nieodpłatnego świadczenia powinien zostać określony w wysokości wartości rynkowej. Treść analizowanego wyroku wpisuje się ?w linię orzeczniczą, zgodnie z którą oszacowanie przychodu na podstawie danych statystycznych nie jest rozwiązaniem prawidłowym. Takie stanowisko znalazło potwierdzenie m.in. również ?w wyroku NSA z 4 kwietnia 2014 r. (II FSK 1094/12), w którym sąd wskazał, że organ podatkowy, określając wysokość nieodpłatnego świadczenia, powinien skorzystać ?z opinii biegłego. Zatem określenie wartości nieodpłatnego świadczenia przy wykorzystaniu danych statystycznych bądź na podstawie wartości wynagrodzenia innych pracowników może zostać uznane za działanie nieprawidłowe.