Zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie ?w poprzednim roku podatkowym kwoty 150 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku (art. 113 ust. 1 ustawy o VAT). Stosownie do ?art. 113 ust. 2 ustawy o VAT do wartości sprzedaży nie wlicza się także:
1) ?wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju;
2) ?odpłatnej dostawy towarów ?i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy o VAT, z wyjątkiem:
a) transakcji związanych ?z nieruchomościami,
b) usług, o których mowa ?w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41 (m.in. transakcje dotyczące walut czy usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi),
c) usług ubezpieczeniowych
– jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych;
3) ?odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych ?i prawnych podlegających amortyzacji.
Przykład
Podatnik (osoba fizyczna) świadczy wyłącznie usługi szkoleniowe (bez doradztwa), które sam organizuje. Podatnik korzysta ze zwolnienia ?na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o VAT. Załóżmy, że w roku 2014 r. wykona usługi o łącznej wartości 147 600 zł (do świadczonych ?przez tego podatnika usług ?nie mają zastosowania zwolnienia przewidziane w art. 43 ust. 1 ?ustawy o VAT i w przepisach wykonawczych). Wartość sprzedaży nie przekroczy zatem progu ?150 000 zł i podatnik w 2015 r. będzie mógł w dalszym ciągu korzystać ze zwolnienia podmiotowego.
Przykład
Załóżmy, że działalność podatnika świadczącego usługi szkoleniowe polega głównie na prowadzeniu szkoleń organizowanych przez inne firmy. Podatek naliczony od nabywanych przez tego podatnika towarów i usług (np. czynsz za lokal wraz z mediami, sieci telefoniczne ?i informatyczne, bilety za przejazdy, literatura fachowa) jest niewielki ?i w skali całego 2014 r. wyniesie ?3 000 zł. W przypadku tego podatnika korzystanie ze zwolnienia podmiotowego jest opłacalne od strony ekonomicznej. Nie zapłaci ?on bowiem w ogóle podatku od towarów i usług (nie ma także obowiązku składania deklaracji VAT-7 i rejestracji dla celów VAT), ?a podatek naliczony w kwocie ?3 000 zł będzie mógł zaliczyć ?w ciężar kosztów uzyskania przychodów w PIT. Oznacza to, ?że podatnik realnie pomniejszy podatek dochodowy od osób fizycznych o kwotę 540 zł, jeżeli opłaca go według skali podatkowej (3 000 zł x 18 proc.) albo o 570 zł, jeżeli opłaca tzw. podatek liniowy ?(3 000 zł x 19 proc.). Gdyby podatnik przez cały 2014 r. ?nie korzystał ze zwolnienia podmiotowego, to musiałby wykazać podatek należny ?w wysokości 27 600 zł (147 600 zł x 23 : 123) – zakładając, że otrzymane kwoty stanowiły ?wartość brutto. Od tej kwoty podatku należnego (27 600 zł) podatnik mógłby w trakcie 2014 r. odjąć kwotę podatku naliczonego ?(3 000 zł), a więc VAT do zapłaty ?za cały 2014 r. wyniósłby 24 600 zł. Jednocześnie podatnik nie mógłby tego podatku naliczonego (3 000 zł) uwzględnić po stronie kosztów uzyskania przychodów, a więc dodatkowo całość zobowiązań podatkowych wzrosłaby o dalsze 540 zł (skala podatkowa) albo ?570 zł (podatek liniowy).
Opłacalność korzystania ze zwolnienia podmiotowego przedstawiałby się inaczej, gdyby – inaczej niż w przykładzie – podatnik nie świadczył usług szkoleniowych, ale np. zajmował się sprzedażą towarów opodatkowanych podstawową 23-proc. stawką VAT, a jego marża sięgała 20–30 procent.
Przykład
Podatnik sprzedaje towary i usługi opodatkowane wyłącznie stawką VAT w wysokości 23 proc. W roku 2014 r. podatnik wykona usługi ?o łącznej wartości 147 600 zł.
Wartość podatku naliczonego ?od nabywanych na potrzeby działalności towarów i usług ?(np. czynsz za lokal wraz z mediami, usługi telekomunikacyjne, usługi ochrony, a przede wszystkim towary handlowe) byłaby znacznie wyższa niż u podatnika z poprzedniego przykładu. Załóżmy, że w trakcie 2014 r. wyniosłaby 17 000 zł. ?W sytuacji gdyby ten podatnik korzystał ze zwolnienia podmiotowego, to nie zapłaciłby ?w ogóle podatku od towarów ?i usług, a podatek naliczony ?w kwocie 17 000 zł mógłby zostać przez niego zaliczony w ciężar kosztów uzyskania przychodów ?w PIT. Oznacza to, że podatnik ten realnie pomniejszy podatek dochodowy od osób fizycznych ?o kwotę 3 060 zł, jeżeli opłaca go według skali podatkowej (17 000 zł x 18 proc.) albo o 3 230 zł, jeżeli opłaca tzw. podatek liniowy ?(17 000 zł x 19 proc.). Rezygnacja ze zwolnienia podmiotowego oznaczałby, że podatnik musiałby wykazać podatek należny w kwocie 27 600 zł (147 600 zł x 23 : 123) – zakładając, że otrzymane kwoty stanowiły wartość brutto. Od tej kwoty podatku należnego ?(27 600 zł) podatnik mógłby ?w trakcie 2014 r. odjąć kwotę podatku naliczonego (17 000 zł), ?a więc VAT do zapłaty za cały ?2014 r. wyniósłby 10 600 zł. Jednocześnie podatnik nie mógłby tego podatku naliczonego ?(17 000 zł) uwzględnić po stronie kosztów uzyskania przychodów, ?a więc dodatkowo całość zobowiązań podatkowych wzrosłaby o dalsze 3 060 zł (skala podatkowa) albo 3 230 zł (podatek liniowy). W przypadku tego podatnika nadal korzystniejsze ?jest korzystanie ze zwolnienia podmiotowego.
A może lepiej płacić
Jeżeli przedsiębiorca posiada status podatnika VAT zwolnionego podmiotowo i uzna, że korzystniej dla niego jest posiadać status podatnika VAT czynnego, to może z tego zwolnienia zrezygnować. Dotyczy to nie tylko podatników już prowadzących działalność i korzystających ze zwolnienia na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, ale również podatników rozpoczynających działalność, którzy mogą zrezygnować ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 9 ustawy o VAT.
Zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5 ustawy o VAT, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty określonej w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT (art. 113 ust. 9 ustawy o VAT).
Przykład
Załóżmy, że nasz podatnik zajmujący się sprzedażą ?towarów dokonuje m.in. wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów (spełnia warunki do zastosowania zero proc. stawki VAT), a wartość tych dostaw stanowi 3/4 rocznego obrotu, ?tj. 110 700 zł. Wartość sprzedaży opodatkowanej stawką podstawową wyniesie zatem ?36 900 zł. Jeżeli podatnik ten korzystałby ze zwolnienia podmiotowego, to jego rozliczenia nie ulegną zmianie, czyli VAT ?nie wystąpi, a podatek naliczony ?w kwocie 17 000 zł będzie mógł zostać zaliczony w ciężar kosztów podatkowych.
Istotna różnica wystąpi natomiast, jeżeli zrezygnowałby on ze zwolnienia podmiotowego ?i przez cały 2014 r. był podatnikiem VAT czynnym. W takim przypadku podatek należny wyniesie 6 900 zł (36 900 zł x 23 : 123); pozostała część sprzedaży (110 700 zł) opodatkowana jest zero proc. stawką VAT. Od tej kwoty podatku należnego (6900 zł) podatnik byłby uprawniony odjąć kwotę podatku naliczonego (17 000 zł), a to oznacza, że wystąpi u niego, ?w skali całego roku, nadwyżka podatku naliczonego nad należnym w kwocie 10 100 zł (17 000 zł – ?6 900 zł), którą podatnik może zadeklarować jako tzw. kwotę do przeniesienia albo ubiegać się o jej zwrot (zob. art. 87 ustawy o VAT). Dla tego podatnika korzystniejsza jest zatem rezygnacja ze zwolnienia podmiotowego. Oceny takiej ?nie zmienia to, że podatnik ten utraci możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych kwoty podatku naliczonego (17 000 zł). Oznacza ?to jedynie, że łączna korzyść podatkowa (VAT i PIT) będzie nieco niższa odpowiednio o 3 060 zł (skala podatkowa) albo 3 230 zł (podatek liniowy).
Trzeba zawiadomić pisemnie
Podatnicy, o których mowa ?w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT, mogą zrezygnować ze zwolnienia pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, ?w którym rezygnują ze zwolnienia, a w przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych ?w art. 5 ustawy o VAT, którzy chcą zrezygnować ze zwolnienia od pierwszej wykonanej czynności – przed dniem wykonania tej czynności (art. 113 ust. 4 ustawy o VAT).
W różnych terminach
Ustawodawca różnicuje jedynie termin rezygnacji w przypadku podatników prowadzących już działalność oraz rozpoczynających ich prowadzenie.
Rezygnacja odbywa się poprzez pisemne zawiadomienie naczelnika urzędu skarbowego o zamiarze rezygnacji ze zwolnienia. Przy czym dla podatników, którzy:
Zamiar rezygnacji ze zwolnienia w VAT należy zgłosić na formularzu VAT-R.
Przykład
Stowarzyszenie działa od 2007 r. ?i jest podatnikiem VAT korzystającym od samego początku ze zwolnienia podmiotowego. Chciałoby zrezygnować ?ze zwolnienia od września 2014 r. ?W celu rezygnacji ze zwolnienia ?do końca sierpnia 2014 r. stowarzyszenie powinno zawiadomić pisemnie urząd skarbowy o tym zamiarze (złożyć/aktualizować VAT-R).
Uwaga!
Rezygnując ze zwolnienia lub tracąc do niego prawo podatnik powinien zarejestrować się jako podatnik VAT czynny. Także w tym przypadku robi to na formularzu VAT-R.
Powrót od 1 stycznia
Podatnik, który utracił prawo do zwolnienia z VAT lub zrezygnował z tego zwolnienia, może, nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, ?w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie skorzystać ze zwolnienia określonego w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT ?(art. 113 ust. 11 ustawy o VAT).
Organy podatkowe przyjmują, że powrót do zwolnienia możliwy jest tylko od początku danego roku, tj. od 1 stycznia (nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, ?w którym podatnik utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia), a nie od dowolnego miesiąca po upływie tego okresu (interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 3 kwietnia 2014 r., IPPP2/443-53/14-2/AO).
Przykład
Znane nam z poprzedniego przykładu stowarzyszenie, które zrezygnuje od września 2014 r. ?ze zwolnienia podmiotowego będzie mogło ponownie wybrać zwolnienie podmiotowe dopiero od stycznia 2016 r.
Artykuł 113 ust. 11 ustawy ?o VAT stosuje się odpowiednio do podatnika będącego osobą fizyczną, który przed zakończeniem działalności gospodarczej utracił prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, a następnie rozpoczął ponownie wykonywanie czynności, o których mowa ?w art. 5 ustawy o VAT (art. 113 ust. 11a ustawy o VAT).
Przykład
Podatnik (osoba fizyczna) od stycznia 2014 r. zrezygnował ?ze zwolnienia podmiotowego. ?W czerwcu 2014 r. zlikwidował działalność gospodarczą. Załóżmy, że działalność gospodarczą wznowi jesienią 2015 r. Ze zwolnienia podmiotowego osoba ta będzie mogła ponownie skorzystać dopiero z początkiem 2016 r. Z tego względu, wznawiając działalność jesienią 2015 r., powinna się zarejestrować jako podatnik VAT czynny, a następnie wybrać zwolnienie od 1 stycznia 2016 r.
Autor jest doradcą podatkowym
