CIT: Co wpływa na wysokość dochodu ze zbycia wierzytelności

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 23 maja ?2014 r. (III SA/Wa 372/14).

Bank zamierza zawierać umowy sprzedaży wierzytelności, które oprócz należności głównej będą obejmowały także kwoty związane ze zbywanymi należnościami kredytowymi, w tym odsetki. ?We wniosku o interpretację indywidualną zadał pytanie, czy w przypadku, gdy umowa sprzedaży nie określa sposobu kalkulacji ceny, bank może ją rozliczyć najpierw na kapitał, następnie na wydatki związane z dochodzeniem wierzytelności, a ostatecznie na odsetki i inne opodatkowane przychody banku.

Przedstawiając własne stanowisko, bank argumentował, że cena uzyskana ze zbycia wierzytelności może być podzielona zgodnie z jego propozycją. W opinii banku o przyjęciu odpowiedniej metody rozliczenia powinny decydować przede wszystkim względy ekonomiczne.

Organ podatkowy stwierdził jednak, że stanowisko banku jest nieprawidłowe. Zdaniem fiskusa na gruncie ustawy o CIT kwotę uzyskaną ze sprzedaży wierzytelności należy zaliczyć na poczet spłaty poszczególnych składników wierzytelności. Organ podkreślił, że bank powinien posłużyć się ewidencją rachunkową ?w taki sposób, aby określić wysokość dochodu.

Sąd uchylił interpretację, w uzasadnieniu odnosząc się do błędnej wykładni art. 9 ust. 1 ustawy o CIT dokonanej przez organ. Przepis ten nie nakłada bowiem na podatnika obowiązku ustalania ceny dla potrzeb ustalenia podstawy opodatkowania ze zbycia składników wierzytelności. Co więcej, odpowiedzią na zadane przez bank pytanie nie jest wskazanie, że do obowiązków banku należy ustalenie ceny, czy też wyjaśnienie, co jest przychodem i kosztem uzyskania przychodu.

—Artur Niesłuchowski, współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Dominika ?Ramírez-?Wołkiewicz, radca prawny, ?doradca podatkowy

Zgodnie z ordynacją podatkową indywidualna interpretacja podatkowa zawiera ocenę stanowiska wnioskodawcy wraz z uzasadnieniem prawnym tej oceny. W komentowanej sprawie organ podatkowy dokonujący interpretacji nie odpowiedział wprost na zadane przez bank pytanie dotyczące sposobu rozliczenia kwoty uzyskanej ?ze sprzedaży wierzytelności kredytowych. Słusznie zatem sąd uchylił tę interpretację. Jak podkreślił sąd, art. 9 ust. 1 ustawy o CIT, na który powoływał się organ podatkowy, nie nakłada na podatników obowiązku ustalenia ceny ze sprzedaży wierzytelności kredytowych, a jedynie zobowiązuje podatników do prowadzenia rzetelnej ewidencji rachunkowej. Dodatkowo – jak wskazał sąd ?– w danej sprawie odpowiedzią organu podatkowego nie może być prosta konstatacja, że bank jest zobowiązany do ustalenia ceny, czy też wyjaśnienie, co jest przychodem, a co kosztem uzyskania przychodów. Teraz organ podatkowy będzie zobowiązany do udzielenia odpowiedzi, ?czy w przypadku, gdy umowa nie określa sposobu kalkulacji ceny, bank może ją rozliczyć najpierw na kapitał, następnie na wydatki związane z dochodzeniem wierzytelności, a ostatecznie na odsetki ?i inne opodatkowane przychody banku.

Ustawa o CIT zawiera odrębne przepisy regulujące sytuację, gdy banki sprzedają wierzytelności z tytułu kredytów na rzecz funduszy sekurytyzacyjnych bądź towarzystw funduszy inwestycyjnych tworzących fundusz sekurytyzacyjny. ?W takim przypadku do przychodów nie zalicza się przychodów ze zbycia takiemu funduszowi lub towarzystwu wierzytelności z tytułu kredytów do wysokości niespłaconej części udzielonych kredytów. Natomiast przepis ten nie ma zastosowania do przychodów ze zbycia wierzytelności ?z tytułu kredytów w części dotyczącej odsetek od tych kredytów. W praktyce organów podatkowych potwierdzonej orzecznictwem sądowym (np. wyrok NSA ?z 16 października 2013 r., II FSK 2734/11) przyjmowało się, że w ramach transakcji sprzedaży wierzytelności kredytowych na rzecz funduszy sekurytyzacyjnych uzyskaną cenę należy zaliczyć proporcjonalnie na poczet spłaty poszczególnych składników wierzytelności (kapitału i odsetek). Natomiast w przypadku zbywania wierzytelności kredytowych przez banki na rzecz innych podmiotów zastosowanie znajdują przepisy ogólne dotyczące rozpoznawania przychodów i kosztów podatkowych. Oznacza to, że przychodem jest cena uzyskana ze zbycia wierzytelności, ?a kosztem podatkowym jest wartość nominalna zbywanych wierzytelności. Jeżeli w komentowanej sprawie organ podatkowy potwierdzi stanowisko banku, że uzyskaną cenę ze sprzedaży wierzytelności można ?w pierwszej kolejności zaliczyć na kapitał, ?to może to oznaczać, że bank z tytułu zbycia wierzytelności kredytowej nie rozpozna dochodu do opodatkowania.

Od 1 stycznia 2014 r. wprowadzono do ustawy o CIT nowe rozwiązania podatkowe dotyczące zbywania przez banki wierzytelności kredytowych na rzecz funduszy sekurytyzacyjnych bądź towarzystw funduszy inwestycyjnych tworzących fundusz sekurytyzacyjny na podstawie umów o subpartycypację. Obecnie bankom zawierającym umowy o subpartycypację ?z ww. podmiotami przysługuje możliwość zadeklarowania przychodu podatkowego dopiero w momencie wymagalności lub spłaty rat kapitałowych wynikających ?z wierzytelności (jeżeli spłata nastąpi wcześniej), co jest korzystnym rozwiązaniem w porównaniu ze zwykłą sprzedażą wierzytelności kredytowych.