Do przeliczenia – do celów VAT – kwot wyrażonych ?w walutach obcych na złote stosowany jest kurs średni waluty obcej ogłoszony przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego, względnie kurs wymiany opublikowany przez Europejski Bank Centralny (EBC) na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego (art. 31a ust. 1 ustawy o VAT).

Zasada ogólna i wyjątki

Od tej zasady istnieje kilka wyjątków. Najważniejszy z nich określa art. 31a ust. 2 ustawy ?o VAT. Wynika z niego, że ?w przypadku gdy podatnik wystawia fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego, a kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone na tej fakturze w walucie obcej, to do przeliczenia na złote stosuje się kurs średni danej waluty obcej ogłoszony przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury, względnie kurs wymiany opublikowany przez EBC na ostatni dzień poprzedzający dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury >patrz tabela.

Od 1 stycznia 2014 r. obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług transportowych powstaje na zasadach ogólnych (nie ma już przepisu określającego szczególny sposób powstawania obowiązku podatkowego przy świadczeniu usług transportowych), a więc:

1) ?z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty (w odniesieniu do otrzymanej kwoty) – jeżeli przed wykonaniem usługi transportowej podatnik otrzymał taką zapłatę (zob. art. 19a ust. 8 ustawy ?o VAT),

2) ?z chwilą wykonania usługi transportowej – w pozostałym zakresie (zob. art. 19a ust. 1 ustawy o VAT).

Oznacza to, że obecnie obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług transportowych najczęściej powstaje przed wystawieniem faktury. Zatem do przeliczania do celów VAT faktur dokumentujących usługi transportowe wystawionych w walutach obcych zazwyczaj zastosowanie ma określona w art. 31a ust. 1 ustawy o VAT zasada ogólna. Kursem przeliczeniowym stosowanym do celów VAT przy świadczeniu usług transportowych jest więc najczęściej:

1) ?w zakresie, w jakim przed wykonaniem tych usług została otrzymana zapłata – kurs średni waluty obcej ogłoszony przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień otrzymania zapłaty, względnie kurs wymiany opublikowany przez EBC na ostatni dzień roboczy poprzedzający ten dzień,

2) ?w pozostałym zakresie – kurs średni waluty obcej ogłoszony przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wykonania tych usług, względnie kurs wymiany opublikowany przez EBC na ostatni dzień roboczy poprzedzający ten dzień.

Przykład 1.

25 czerwca 2014 r. firma wykonała usługę transportową, ?a 2 lipca 2014 r. wystawiła fakturę w euro dokumentującą świadczenie tej usługi ?(z terminem płatności upływającym 16 lipca 2014 r.) Mimo to kursem przeliczeniowym do celów VAT będzie w tej sytuacji kurs średni euro ogłoszony przez NBP na ?24 czerwca 2014 r., tj. na ostatni dzień roboczy poprzedzający wykonanie usługi transportowej, albo kurs wymiany opublikowany przez EBC na ten dzień.

Jednak nie zawsze tak jest. Faktura dotycząca usług transportowych może być bowiem wystawiona przed otrzymaniem całości lub części zapłaty (w przypadku faktur zaliczkowych) lub przed wykonaniem usługi transportowej (w przypadku faktury „końcowej"). Wówczas zastosowanie będzie miał ?art. 31a ust. 2 ustawy o VAT. Kursem przeliczeniowym do celów VAT będzie w tym przypadku kurs średni waluty obcej ogłoszony przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury, względnie kurs wymiany opublikowany przez EBC na ostatni dzień roboczy poprzedzający ten dzień.

Przykład 2.

Wróćmy do poprzedniego przykładu i załóżmy, że firma wystawiła fakturę przed wykonaniem usługi, tj. 18 czerwca 2014 r. Kursem przeliczeniowym do celów VAT będzie w tej sytuacji kurs średni euro ogłoszony przez NBP na 17 czerwca 2014 r., tj. na ostatni dzień roboczy poprzedzający wystawienie faktury, albo kurs wymiany opublikowany przez EBC na ten dzień.

Nie dotyczy ?importu usług

Na marginesie chciałbym dodać, że art. 31a ust. 2 ustawy o VAT nie ma według mnie zastosowania w przypadkach, gdy dochodzi do importu usług transportowych. Fakturami ?w rozumieniu VAT są bowiem wyłącznie faktury wystawiane zgodnie z polskimi przepisami o VAT (zob. art. 2 pkt 31 ustawy o VAT). Jednocześnie z art. 106a pkt 1 ustawy o VAT wynika, że przepisy określające zasady wystawiania faktur stosuje się do sprzedaży, z wyjątkiem między innymi importu usług (chyba że faktura wystawiana jest w ramach tzw. samofakturowania). Uważam, że w przypadkach takich nie ma zastosowania art. 31a ust. 2 ustawy ?o VAT, lecz wskazana na wstępie zasada ogólna.

Przykład 3.

Wróćmy do przykładu 2 ?i załóżmy, że firma, która wykonała usługę transportową, jest firmą zagraniczną, a zakup wykonanej przez nią usługi transportowej jest dla polskiej firmy spedycyjnej importem usług. W mojej ocenie w takim przypadku wystawienie faktury przed wykonaniem usługi nie spowodowałoby zastosowania art. 31a ust. 2 ustawy o VAT. Kursem przeliczeniowym do celów VAT byłby w tej sytuacji kurs średni euro ogłoszony przez NBP na 24 czerwca 2014 r., tj. na ostatni dzień roboczy poprzedzający wykonanie usługi transportowej, albo kurs wymiany opublikowany przez EBC na ten dzień.

Tomasz Krywan, doradca podatkowy oraz autor komentarza do ustawy o VAT