Urząd skarbowy prowadzi w mojej firmie kontrolę podatkową w zakresie rozliczenia podatku od towarów i usług za okres od stycznia do maja 2013 roku. Upoważniłem jako pełnomocnika doradcę podatkowego do wszelkich kontaktów w tym zakresie z organami podatkowymi. Niedawno otrzymałem decyzję naczelnika urzędu skarbowego o zabezpieczeniu na majątku spółki przybliżonej kwoty zaległości podatkowych, w tym podatku od towarów i usług wraz z odsetkami za zwłokę, przed wydaniem decyzji określających wysokość zobowiązania podatkowego za okres styczeń – maj 2013 roku. Decyzja ta została doręczona spółce. Uważam, że taką decyzję powinien otrzymać pełnomocnik, a nie spółka. Po to przecież został ustanowiony. Czy organ podatkowy miał prawo przesyłać decyzję w sprawie zabezpieczenia bezpośrednio firmie?

– pyta czytelnik.

Jak wynika z zapytania, przedsiębiorca w trakcie kontroli podatkowej w zakresie VAT ustanowił pełnomocnika w tym postępowaniu do działania w jego imieniu. Organ podatkowy wydał ponadto decyzję o zabezpieczeniu ma majątku firmy zaległości podatkowych w VAT. Pytanie sprowadza się do kwestii prawidłowego doręczenia tej decyzji podatnikowi.

Uprawnienie, a nie powinność

Generalnie ustanowienie pełnomocnika w trakcie kontroli podatkowej jest prawem podatnika, z którego może on skorzystać, ale nie ma takiego obowiązku. Ustanawiając pełnomocnika przedsiębiorca ceduje na niego przysługujące mu prawa i obowiązki. Jednocześnie stanowi to dla przedsiębiorcy ochronę przed skutkami nieznajomości przepisów prawa podatkowego.

Obawa uzasadnia asekurację

Organ podatkowy, stosownie do art. 33 § 2 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) może zabezpieczyć na majątku podatnika zobowiązanie podatkowe przed terminem płatności, jeśli zachodzi uzasadniona obawa, że nie zostanie ono wykonane. W szczególności dotyczy to sytuacji, gdy podatnik trwale nie uiszcza wymaganych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym lub podatnik dokonuje czynności polegających na zbyciu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję. W ustawie wskazano więc przykładowe okoliczności uzasadniające taką obawę. Sam fakt wykazania wystąpienia którejś z okoliczności wskazanych w tym przepisie świadczy o tym, że zachodzi obawa niewykonania zobowiązania (wyrok WSA w Gdańsku z 19 czerwca 2013 r., I SA/Gd 532/13).

Zabezpieczenia takiego można dokonać również w toku postępowania kontrolnego przed wydaniem decyzji ustalającej lub określającej wysokość zobowiązania podatkowego.

Nie może być domniemane

Artykuł 136 o.p. w zw. art. 137 o.p. wskazuje, że strona może działać przez pełnomocnika, którym może być osoba fizyczna o pełnej zdolności do czynności prawnych.

Każda strona, czy to osoba fizyczna czy osoba prawna, może więc działać przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo takie musi być udzielone wprost, nie można przyjąć domniemania, że zostało ono udzielone. W art. 145 § 2 o.p. wyraźnie wskazano, że jeśli strona ustanowiła pełnomocnika, to pisma doręcza się pełnomocnikowi.

Złożenie dokumentu lub ustne zgłoszenie

Momentem, od którego pełnomocnik zostaje skutecznie ustanowiony w danej sprawie, jest złożenie pełnomocnictwa (lub zgłoszenie ustnego pełnomocnictwa do protokołu). Dopiero od tego momentu organ podatkowy ma obowiązek kierowania pism do pełnomocnika (wyrok WSA w Łodzi z 4 października 2010 r., I SA/Łd 399/10).

Pominięcie przez organ podatkowy pełnomocnika strony jest równoznaczne z pominięciem strony w postępowaniu (wyrok NSA z 10 lutego 1987 r., SA/Wr 875/86).

Przykład

Uwierzytelniona kopia pełnomocnictwa do sprawy wymiarowej dotyczącej podatku dochodowego spółki za 2010 r. została złożona 24 października 2013 r. Decyzję wymiarową organu podatkowego pierwszej instancji w tym zakresie doręczono spółce 21 października 2013 r. Otrzymała ją spółka, a nie jej pełnomocnik. Pełnomocnictwo zostało złożone po dacie doręczenia decyzji organu podatkowego. W sprawie wymiarowej organ podatkowy prawidłowo zatem doręczył decyzję stronie (spółce), a nie jej pełnomocnikowi, który w dacie wszczęcia tego postępowania i doręczenia decyzji wymiarowej jeszcze się nie zgłosił do sprawy w trybie określonym w art. 137 § 2 o.p.

Nie weszła do obrotu prawnego

W przedstawionym przez czytelnika pytaniu decyzja została doręczona spółce, a nie pełnomocnikowi. W takim przypadku mamy więc do czynienia z sytuacją, kiedy nie doszło do doręczenia decyzji, nie weszła ona do obrotu prawnego (wyrok WSA w Gliwicach z 12 listopada 2012 r., III SA/GL 1010/12). Obowiązkiem organu podatkowego jest doręczenie wszystkich pism ustanowionemu pełnomocnikowi (wyrok WSA w Gliwicach z 5 lutego 2013 r., I SA/GL 693/12). Skutki prawne liczy się bowiem od daty skutecznego doręczenia, a więc w tym przypadku od doręczenia pełnomocnikowi.

Przykład

Postanowieniem z 6 czerwca 2013 r. naczelnik urzędu skarbowego wszczął wobec Adama Kowalskiego postępowanie podatkowe w sprawie określenia wysokości zobowiązania w VAT za luty 2013 r. W postępowaniu ustalono, że wysokość zobowiązania podatkowego jest wyższa niż wykazana w deklaracji VAT-7.

25 czerwca 2013 r. pan Adam upoważnił doradcę podatkowego Jana Nowaka do reprezentowania go w szczególności w postępowaniu podatkowych w zakresie określenia wysokości zobowiązania w VAT za luty 2013 roku.

Decyzją z 28 czerwca 2013 r. organ podatkowy określił Adamowi Kowalskiemu przybliżoną kwotę zobowiązania podatkowego wraz z odsetkami za zwłokę, zabezpieczając jednocześnie na majątku podatnika wykonanie tego zobowiązania. Decyzję doręczono panu Adamowi 3 lipca 2013 roku. Pismem z 10 lipca 2013 r. pełnomocnik pana Adama – doradca podatkowy Jan Nowak wniósł odwołanie od decyzji naczelnika urzędu skarbowego z 28 czerwca 2013 r., wskazując na nieprawidłowe doręczenie decyzji. Decyzja z 28 czerwca 2013 roku została bowiem doręczona bezpośrednio stronie, a zatem nie można uznać, że została doręczona w sposób skuteczny i że wywołuje skutki prawne.

Sądy potwierdzają

Jeśli pismo (decyzja) nie zostało doręczona pełnomocnikowi, to nie wchodzi ono do obrotu prawnego, a więc nie uzyskuje znaczenia prawnego – procesowego (wyrok WSA w Białymstoku z 2 lutego 2009 r., I SA/Bk 360/08), a jedynie ma charakter informacyjny (wyrok WSA w Łodzi z 8 sierpnia 2008 r., I SA/Łd 383/08).

Pełnomocnik nie miał możliwości zastosowania się do pisma (decyzji). Pominięcie jego osoby powoduje takie same skutki, co pominięcie strony (wyrok WSA w Łodzi z 24 kwietnia 2008 r., I SA/Łd 1176/ 07) i stanowi podstawę wznowienia postępowania (wyrok WSA w Łodzi z 18 maja 2010 r., I SA/Łd 1/10).

WNIOSEK

Jeśli w sprawie został ustanowiony pełnomocnik, to wszelkie pisma powinny zostać mu doręczane. Nie można przy tym uzależniać uznania doręczenia za skuteczne lub nieskuteczne od ujemnych czy dodatnich skutków procesowych pisma.